De Gids. Jaargang 113

[p. 434]

Jaap Romijn
Uit: ‘Voor het slapen gaan’

De Lus

In de W.C. van Maarten Vroom was een tuimelraam, een raam dat men dicht kon doen wanneer men er binnentrad door met een stok tegen de sponning aan de bovenzijde van de ruit te duwen. Een verend, metalen staafje sloot dan in een metalen oog en het raam zat dicht, zelfs de meest ruwe windvlaag kon het niet opendrukken. Wanneer men zijn behoeften gedaan had en de W.C. wilde verlaten, was het evenwel mogelijk om aan een touw te trekken dat aan de onderkant van het metalen staafje bevestigd zat. Men trok en het raam viel open - vandaar het woord tuimelraam.

Op een avond, twaalf jaar voordat de oorlog uitbrak, was Anton Maarten Vroom en zijn vrouw komen opzoeken. Anton kwam altijd en bijna uitsluitend bij Maarten en zijn vrouw op visite, wanneer er een baby geboren was; hij kwam dan een avondje fluiten. Ook nu was er een baby geboren en Anton had zijn fluit meegebracht; het was een nieuwe en het blik blonk als zilver.

Maar eerst was Anton naar de W.C. geweest. Hij had het raam dichtgedrukt met de stok, die steeds gereed stond, hij had gedaan wat er gedaan moest worden en hij had aan het touw getrokken, zodat het neertuimelde. Daarna was hij teruggegaan naar de huiskamer, waar Maarten en mevrouw Vroom zaten te wachten.

Voor Anton begon zei hij echter: - Ik moet eerst nog iets zeggen; ik weet wat.

Maarten en mevrouw spitsten de oren, want meestal floot Anton alleen maar.

- Ik wilde dit zeggen, zei Anton. In jullie W.C. is een tuimelraam, nietwaar, en aan dat raam zit een touw waaraan je het open kunt trekken. Nu had ik dit gedacht: zou het niet practisch zijn om aan het uiteinde een lus te maken? Dat heeft twee voordelen: ten eerste kunnen de kinderen er dan

[p. 435]

niet bij, die al spoedig te hard zullen trekken, en ten tweede is het plezieriger en gemakkelijker om aan een lus te trekken dan aan een los, uitgerafeld stuk touw. Wat denken jullie ervan?

Anton had buitengewoon veel gezegd voor zijn doen. Hij wipte even zijn zwarte bril op zijn voorhoofd en keek Maarten verlegen aan.

- Tja... zei Maarten, want hij wist eigenlijk niet wat hij ervan denken moest.

- Ik weet het wel, ging Anton voort, het lijkt eenvoudiger dan het is. Zo'n lus leg je maar niet een-twee-drie, tenminste, wanneer je niet wil dat hij op de duur losraakt, of dichttrekt, zodat je vingers klem komen te zitten. Maar ik ken een knoop, een echte zeemansknoop, die absoluut safe is.

- Nou, antwoordde Maarten nog een tikje onzeker, ga je gang dan maar. Maarten, Anton en mevrouw Vroom gingen daarna naar de W.C., waar Anton met zijn zeemansknoop een lus in het touw legde. Vervolgens gingen zij terug naar de huiskamer en Anton begon te fluiten. En toen hij genoeg had gefloten, dankten Maarten en mevrouw hem van harte en Anton ving te voet de terugtocht naar Utrecht aan.

Toen er weer een baby geboren was en Anton Maarten en mevrouw Vroom op kwam zoeken, was zijn eerste werk naar de W.C. te gaan en te zien of de lus er nog was. De lus was er nog en Anton informeerde bevredigd, hoe hij Maarten beviel.

- O, antwoordde Maarten, dat gaat wel. Maar het klonk niet zeer overtuigd, want eerlijk gezegd had Maarten zich nog steeds niet met de lus kunnen verzoenen.

Ook de volgende malen, dat er een baby geboren was en Anton kwam fluiten, vroeg hij eerst naar de lus en Maarten bevestigde steeds dat de lus er nog was, maar zijn ‘ja’ klonk telkens bedrukter, want hij was het er voortdurend minder mee eens.

Toen was de oorlog gekomen, Maarten en Anton hadden hun tocht door het land gemaakt en de lus was niet meer ter sprake gekomen. En toen de oorlog voorbij was, duurde het lang eer er een baby kwam en Maarten zag Anton heel zelden.

Maar eindelijk was er toch een baby gekomen en Anton was weer present. Hij was vroeg die avond, zodat mevrouw Vroom zich moest haasten om de kinderen van de vloer te krijgen. Ook moest de jongste de borst nog hebben. Maar toen dat allemaal klaar was, begon Anton te spelen en hij speelde heel lang en mooi; het was of hij iets in moest halen.

En daarna stond hij op om naar huis te gaan. Maar toen hij al bij de voordeur was, bleek hij zich iets te herinneren.

[p. 436]

- O ja, zei hij. Ik had je nog iets willen vragen; ik dacht al...

Maar Maarten was hem voor en zei: - Ik begrijp wat je zeggen wilt, maar ik had jou juist willen vragen of ik hem er nu eindelijk uit halen mag.

Anton keek diep teleurgesteld en hij dacht lang en diep na. Dan zei hij eindelijk: - Nou, vooruit dan maar.

Kort nadat Anton heengegaan was, brak er een donderbui los, die door een hevige slagregen gevolgd werd. Maarten hoorde hoe de bomen kreunden en piepten en hoe het water wild klotste door goten en regenpijpen. Langzamerhand kwam de natuur echter tot rust, totdat alle buitengeluiden tenslotte in een mild regengeruis werden opgenomen.

Toen het twaalf uur geworden was en Maarten in pyama zijn tanden poetste, werd er gebeld. Maarten ging naar beneden en maakte de voordeur open, die al op het nachtslot gezeten had. Op de stoep zag hij Anton staan, die op zijn schreden teruggekeerd was en wiens hoed, volkomen verregend, sluik neerhing langs zijn gezicht.

- Luister eens Maarten, zei Anton, voordat Maarten iets zeggen kon, ik heb er nog eens goed over nagedacht, maar ik heb toch liever niet, dat je die lus uit het touw haalt. Beloof je me, dat je hem zult laten zitten?

Maarten perste zijn lippen opeen en hoewel hij iets lelijks had willen zeggen, wist hij zich in te houden. Toen antwoordde hij: - Ja, want Anton's vriendschap was hem tenslotte toch meer waard dan die lus.