De Gids. Jaargang 108

Eenden

Uit de woestenij achter het bouwterrein, voor mijn raam, vliegt een koppel eenden op. Het gaat naar Paschen.

Paschen, dan bloeien de lelies in het bosch. Het bosch is nu stil en ver, het is nog maar vastentijd, er komt niemand nu. Stil en ver is het eilandje in den boschvijver, waar ik mijn eerste eendeieren vond - ik was een kleine jongen. We waren over het verzopen dammetje gesopt en scharrelden tusschen de struiken, twee stoute jongetjes met natte pooten, toen daar opeens, vóór onze voeten, met een ijselijk misbaar, de eend opvloog - er lagen zeven groote, warme eieren. Zeven dikke, ronde, gladde eieren, zeven zware eieren onder in je pofbroek. Je pofbroek ging met een elastiekje boven de knie en daar onderin was de schatkamer, daar borg je je tollen in den toltijd en daar hingen dan nu de zeven zware eieren, in een kransje om je knie. Goed is de tijd van Paschen, als de lelies bloeien in het bosch, en het eigendomsrecht schenkt een jongetje bij wijlen diepe bevrediging. Men moet dit niet afschaffen. Men moet ook een jongetje zijn eieren laten, O gij zedelijke notaris, die uw kinderen het eierzoeken verbood, omdat dit zoo wreed is voor het arme dier; van wie waren de procentjes, die ge zoo minnelijk incasseerdet, toen de stukjes weer zoo prettig opliepen op de beurs? Maar ik zeg u: dieper zijn de vreugden, en onschuldiger, van de zeven zware eieren in je pofbroek. Neem het jongetje die vreugden niet af, er wordt van schooljongetjes al zooveel afgenomen.

Hoe schreeuwt het jongetje van triomf en schrik, als hij, wat later, dwalend achter den grooten zandkuil aan den rand van 't

[p. 144]

bosch, struikelt waarachtig over het schrikbarend spektakel van alweer een eend, die hem vanonder de schoenen opvliegt - drie groote eieren, buit! Vond Robinson Crusoe zoo niet een kistje met dubloenen, in het Spaansche wrak? En geweren! Hoe goed is het dan, met deze eieren in je pofbroek zachtjes te liggen in de zon, aan den goeien kant van de zandkuil, aan den onschuldigen kant, waar alleen maar 's zomers de kindertjes spelen, de rijkelui's kindertjes met de kinderjuffrouw - ze zit een eindje verder met een boek en ze heeft haar schoentjes uitgetrokken, zeker een beetje te nauw - hoe goed is het dan daar te liggen als een geheime Robinson en het droge, warme zand je door de vingers te laten loopen, als Mispelblom langs komt, de veldwachter. Mispelblom is Rijksveldwachter, dat is veel strenger dan die van het dorp. Die van het dorp is een goeie, die doet je niks, maar Mispelblom heeft een dikke rooie neus en een bladdergezicht, zijn oogen puilen en zijn kinders zijn niet te tellen, hij kijkt vervaarlijk en zegt: ‘jullie zoeken toch geen eiers, hè?’ Hoe goed is het dan en hoe aangenaam speelt terwijl het droge zand je tusschen de argelooze vingers, hoe spartelt het dan van binnen in het jongetje, als ze, veilig, als engeltjes opzien naar den donkerblauwen geweldenaar: ‘nee Mispelblom’. Diep zijn bij wijlen de bevredigingen van den zwakke, als hij nog juist het domme recht ontslipt. Kind en machine - mag je niet jokken tegen een stoomwals? Kindertjes mogen nooit jokken, zei de notaris. Hoe goed is het, als je dan, de eieren wichtig bungelend nog altijd om je knie, een half uurtje later - het gevaar geweken - over het randje van den zandkuil gluurt en je ziet Mispelblom beneden in de verte, scharrelend tusschen de dorens, kloppend op de boschjes, pokend in de pollen, den dikken Mispelblom, moeilijk bukkend tusschen de ruigte, den aemechtigen Mispelblom, die eiers zoekt en die niets kan vinden, niets, niks, nix! Hoe goed is het met Paschen, als het zand al warm is in den grooten zandkuil en de gele Paaschlelies en de blauwe kraaltjes bloeien in het bosch, en de eieren aldoor wegend in je broek.

U vindt dit verhaaltje misschien niet erg in orde, moreel, waarde lezer? Waarschijnlijk is u in de stad geboren. Sjarelowie zegt: dan hebt ge geen jeugd gehad. De kindertjes van den notaris waren óók zoo bleek en één is vegetariër geworden. Sjarelowie zegt: de stad vreet de menschen op.

U kan gerust zijn, het is nu uit. Het is allemaal uit nu. Er zijn nu kilometers prikkeldraad en paaltjes. Er zijn jachtopzieners - die waren er vroeger ook, maar deze konden de zon

[p. 145]

in het water zien schijnen en kocht je vader hun de morieljes niet af in het voorjaar? Die van nu zijn slaven uit de stad, klein en wrang. Er zijn bordjes - die waren er vroeger ook en met artikel 461 van het Strafwetboek was het jongetje al zeer vroeg vertrouwd, maar toen waren het slechts simpele aanduidingen, waar de Elyzeesche velden eigenlijk begonnen, grensteekens van het avontuur, invitations à l'inconnu, romantisch als een vlag, goeiig als een oude hond, ze waren dan ook behoorlijk vuil en onleesbaar en artikel 461 was het jongetje lief, het had een geheimzinnig aroma, het gaf een kruidigen geur aan zijn tochten, het was zooiets als voetangels en klemmen; ook stond er wel: schietgeweren! Deze bordjes stoorden niet, ze hoorden tusschen het gebladerte als de vogels en de konijnen, ze waren mild en wijs, zoo als oude menschen mild en wijs zijn. Maar dat is nu uit, de oude plankjes zijn nu weg, er zijn nu nijdige, nieuw beschilderde bordjes uit de stad, leelijk en hard en bekrompen precies, met nog een veel grooter bord eronder, waar een lang stuk wettelijk proza op te lezen staat, bepalingen. Allemaal bepalingen en wie een zekeren graad van versuftheid heeft bereikt, kan een wandelkaart ‘bekomen’, zoo heet het op deze bordjes, en hij mag wandelen paadje heen paadje terug, daarbuiten is het bosch verboden. Verboden zijn nu de stille laantjes, waar je voeten zachtjes gingen in het hooge gras. Verboden het eilandje, waar de eend opvloog, nergens waren de kikkers zoo groot als daar - eigenlijk heetten ze puuten, maar dat begrijpt men boven den Moerdijk zoo niet - en deze kikkers waren het, die het jongetje leerden, hoe je zwemmen moet. Verboden de smalle kronkelpaadjes tusschen het hakhout, waar de nachtegalen zongen in den laten avond. Verboden de vijver, waar je 's winters krabbelde op de schaats. Het is nu alles verboden, want het bosch is nu van de fazanten. Het eigendomsrecht tiert er welig en in groote stilte. Maar dit is niet het eigendomsrecht van de zeven eieren. Dit is van den bankier, de notaris dineerde daar wel. De bankier is plotseling overleden, zoo stond het in de advertentie van de krant, maar de fazanten weten er niet van.

Het bosch weet er niet van, eender is de gang der seizoenen van jaar tot jaar, het leven voltrekt zich in groote gelatenheid. En strakjes zullen de Paasch-lelies bloeien en de blauwe kraaltjes tusschen het kreupelhout en een zachte wind zal komen over den kleinen vijver, een lage, zoele wind zal vezelen in de braamstruiken en het zal weer voorjaar zijn en zeer stil.

Dit zal het jongetje niet ontnomen worden.

J.C. van Schagen