De Gids. Jaargang 107

(1943)– [tijdschrift] Gids, De– rechtenstatus

Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd



[pagina 108]
Opgedragen aan Prof. C.F.A. van Dam, Hoogleeraar in de Spaansche taal, te Amsterdam
Jorge Manrique Strofen bij den dood van den grootmeester van de orde van Santiago, don Rodrigo de Manrique, zijn vader I Bezin u, mijn ziel, die te traag is, Ontwaak ook gij geest, zie het leven, En doe konde: Hoe de wereld niet gestaag is, Hoe de dood maait, om het even Waar gezonden; Hoe spoedig de vreugde gaat heen, En bij 't latere herdenken Wordt tot leed, Hoe de dagen van het verleên Altijd als de schoonste wenken, Naar elk weet.
II En als wij dan zien hoe 't heden Samenkrimpt tot een seconde, Die vervliet, Ware het wijs zoo wij 't verleden En het nog niet zijnde vonden Eender lied. Laat dan niemand zich bedriegen, Denken dat van duur zal blijken Wat hij hoopt; Het zal al gelijk vervliegen, 't Is bekend dat 't wereldlijke Zoo verloopt.
III Aardsche levens zijn rivieren, Die gaan stroomend naar de zee, Die de dood is;
[pagina 109]
Daar gaan vorstelijk de fieren, Daar zinkt in het graf gedwee, Al wie groot is, Daar worden de groote stroomen En daar worden ook de kleine En de beken, Altegaar in opgenomen, En de armen en de rijken Zijn gelijken.
IV Hier roept de dichter Jezus aan. Afziende van al de prachten, Van de redenaars en poeëten, Schoon van taal, Speen ik mij van hun gedachten, Het is roest die aan gaat vreten Het metaal. Enkel bij Hem zoek ik krachten, Die het kruis droeg dat woog zwaar hem Tot het end, Die in deze wereld smachtte, En de blinde wereld heeft hem Niet gekend.Ga naar voetnoot*)
V Deze wereld is de reisweg Naar de andere waar ons huis is, Vol van vree; Maar hoe zwaar valt deze heirweg Af te leggen tot men thuis is, Schree na schree; Aanvangend bij de geboorte Gaan wij voort zoolang wij leven En wij komen Aan bij 't sluiten van de poorten, Eerder wordt geen rust gegeven Aan de vromen.

[pagina 110]
VI Deze wereld ware wèl, Deden wij niet als een spel Onze plichten, Want naar ons geloof bestaat Déze, om ons tot hooger staat Op te richten. Daartoe kwam Gods eigen zoon Opdat wij ten hemel stijgen, Nederdalen, Om levend in aardes woon Met zijn dood ons te bevrijden Van ons dwalen.
VII Ziet dan toch hoe weinig biedt Alle ding waarom wij jagen En om draven, Trouw is deze wereld niet Alle ding waarom wij vragen Daalt ten grave, Zoo gaat onze tijd te niet, Zoo gaat àl in rampspoed onder, Wàt geschiedt, En het hoogst wat God ons biedt, Zoo verspelen wij het zonder Erg, of iet.
VIII Zeg mij, wat er van de schoonheid, Zachten glans en eerste schromen Van 't gelaat, Van den gloed en van de blankheid, Als de oude dagen komen, Nog bestaat? Al 't gelach, de lichte voeten, De lichamelijke krachten Van de lente, Wordt last die wij dragen moeten, Wordt in herfst en winternachten Tot tormenten.

[pagina 111]
IX Het geslacht der oude Gothen Met zijn afkomst zoo verheven, Eens vol pracht; Hoe wild werd dit bloed vergoten Hoe snel werd dit edel leven Al verkracht. Velen, door afgunst en haat, Door verraad en tegenslagen Zijn vergaan; Anderen zonder goed of staat Moeten lage ambten dragen, Te bestaan.
X Geld en goed ging ons verlaten En op 't ongelegenst kwamen Kwade uren; Dan mag niemand vragen baten, Het zijn gaven van een dame Rijk aan kuren; 't Zijn geschenken van Fortuna En haar rad blijft altijd draaien, Wisselen, ijlen; Vraag aan Alvaro de Luna, Die de beul het zwaard zag zwaaien, Wat bleef wijlen?Ga naar voetnoot*)
XI Maar zij blijft ons vergezellen Tot de grafsteen op 't gebeente Is gekomen; Laat ons niet zoo haastig snellen Met de jachtende gemeente, 't Zijn maar droomen, Vreugden, waarop wij het stellen Zijn, hoe wij er ook naar smachten, Tijdelijkheden;
[pagina 112]
En de kwellingen der helle Die ons daarvoor staan te wachten Eeuwigheden.
XII Al 't vermaak en al 't behagen Van dit druk en doenziek leven, Is te groot; Het zijn alles hinderlagen, De valkuil waarin wij sneven Is de dood. Niets voorziend tot onze schade, Vieren wij den teugel zonder Erg voor 't kwaad, En eer dat wij ons beraden, En het liever elders vonden Is 't te laat.
XIII Als wij slaagden in ons pogen In dit leven 't schoon te sparen Van 't gelaat, Waar ons God schonk het vermogen De overschoone ziel te garen Hemel's staat, Hoe vlijtig en vol verblijden Zouden wij er ons toe wenden Zonder blozen 't IJdel werk ons slechts te wijden Van Fortuna de bekende Schaamtelooze.
XIV Al de vorsten oppermachtig Die wij kennen uit schrifturen, Lang vergeten, Werden met hun leven prachtig En hun troon en avonturen Omgesmeten;
[pagina 113]
Hier beneên is geen beklijven, Paus, prelaat, noch vorst komt verder Met zijn beê, Want de dood neemt hunne lijven Als dat van den armen herder Bij zijn vee.
XV Spreken wij niet van Trojanen, Want wij zagen noch hun smaden, Noch hun glorie; Spreken wij niet van Romeinen Ook al lazen wij hun daden En historie, Laat ons niet naar kennis dingen Wat er in een eeuw die nacht is Wel mocht wezen; Van de nauw verleden dingen Is al evenmin gedachtenis, Als van deze.Ga naar voetnoot*)
XVI Waar gebleven, heer Don Juan? De erfprinsen van Aragón, Waar gebleven? Waar bleef menig minnelijk man? Al die pracht onder de zon Liet het leven; Alle steek-spel, alle kamp-spel Helmkamteekens, zwarte leeuwen, Zwaardfestoen, Was het meer dan kinderen bal-spel? Meer dan in den gang der eeuwen, 't Jonge groen?
XVII Waar gebleven, minaressen? Waar de kapsels, waar de kleeren, Waar de geuren?
[pagina 114]
Waar de klachten der princessen, In de armen hunner heeren Heete vuren? Waar gebleven al 't gepraat? Waar 't muziekspel op de snaren? Waar 't gezang? Waar dat glanzend feestgewaad? Waar de dansenden, de paren, Hoog van gang?
XVIII En de erfprins dezer erfenis, Don Enrique, welk een rijksmacht Viel hem toe. Hoeveel schoon en zoet verderfenis, Heel de wereld en haar lijfspracht; Zie wel toe: Wie kan 's werelds vriendschap trouwen, Vijandinne eer men 't weet, Valsch van aard; Vluchtig was de veile vrouwe, Die haar woorden niet gestand deed, Trouw niet waard.
XIX Gastgeschenken bovenmate, Hooge vorstelijke kasteelen Vol van schat, De gedreven gouden vaten, De realen en juweelen, Die hij had; Blinkend tuigwerk, edele paarden Van zijn ridders en getrouwen, Ongetelde, Waar is al die pracht en waarde Wat was 't meer dan morgendauwen Op de velden?

[pagina 115]
XX En zijn broeder die een knaap was, Die koning bij erfopvolging Noemde zich, Die aan 't hof waar weelde en pracht was Op zoo menig machtig volgeling Roemde zich, Ook hij vond zijn sterfelijk deel; Op dood's aambeeld wij belanden Ongenegen. O verheven Godsoordeel! Als de vuren 't felste branden, Stort uw regen!
XXI Van den grooten connetabelGa naar voetnoot*), Meester, dien wij machtig zagen, Hoog en êel, Zal ik zwijgen, zeg ik enkel, Dat wij 't beulszwaard blinken zagen Door zijn keel. Zijn steden en zijn kasteelen En zijn ongetelde schatten, En zijn macht, Met wie kon hij ze nog deelen Toen het bloed de keel uitspatte, Al die pracht?
XXII En de andere twee gebroeders,Ga naar voetnoot**) Die ook eens voorspoedig waren Gelijk vorsten, En die als de rijksbehoeders Zoowel hooge als lage adel Knechten dorsten,
[pagina 116]
Wat bleef van hun schoon festijn, Eens als koninklijk geprezen, En geloofd, Wat was het dan korte schijn, Toen hij 't helderst scheen te wezen UitgedoofdGa naar voetnoot*)?
XXIII Al de hertogen van name, De markiezen en baronnen En de graven, Van wier macht wij eens vernamen, Dood, waar hebt gij hen verwonnen, Waar begraven? De verheven heldendaden, Die zij deden met den zwaarde En in vrede, Waar uw standaard aan kwam treden Vaagde uw macht ze van de aarde, Dood, gij wreede!
XXIX De ontelbare legerscharen, De pennoenen, de banieren En standaarden, De kasteelen, de onneembare Muren, bolwerken en grachten, 't Sterkste op aarde, De allerhechtste hooge werken, Is dit alles niet verdwenen? Het verdween, dood, Als alle andere vestingwerken Waar gij toornig zijt verschenen En uw pijl schoot.

[pagina 117]
XXV Hier spreekt hij over den grootmeester Don Rodrigo Manrique: Hij die bij Gods goed beschik Als een deugdzaam man geëerd werd Door een ieder, Grootmeester Don Roderik De Manrique, zeer vermaard, Moedig ridder, Zijn gevechten en zijn daden Past het eer dat ik mijn prijzen Hier bespare; Hij kan allen lof versmaden, Heel de wereld weet te wijzen Hoe zij waren.
XXVI Waarlijk vriend voor zijne vrienden, Waarlijk heer voor zijne knechten, Zonder tal, Waarlijk vijand, vijand ziende, Waarlijk rechter in 't gerechte, Overal. Waarlijk wijs en sterk te gader, Van zijn gunsten gulle schenker Wees en weeuw; Voor zijn volk een goede vader Voor belager en voor krenker Moedig leeuw.
XXVII In voorspoed Octavianus, Julius Caesar onbezweken In 't benarde; In de deugd een Africanus, Hannibal, naar 't is gebleken, In 't volharden;
[pagina 118]
In goedheid een waar Trajanus, Titus zelf in zijn goedgeefschheid, Ongehoord; In zijn kracht Aurelianus, Marcus Tullius in de waarheid Van zijn woord.
XXVIII Antonius Pius in clementie, Marcus Aurelius in zijn streven, En naastenmin; Adrianus in eloquentie, Theodosius in nederig leven, En edelen zin. Een Alexander in zijn macht Den strengen krijg met tucht te leiden, En sterke hand; Constantijn in geloof en kracht, Camillus, zooal hij zich wijdde Zijn vaderland.
XXIX Rijk aan schatten niet gestorven, Niet aan goud of kostbaarheden, Noch juwelen, Maar zelf op den moor verworven Had hij burchten, sterkten, steden, En kasteelen; Zegevierend in dit strijden, Heeren, paarden, zag hij vallen Voor zijn zwaard; En door zich dit werk te wijden, Heeft hij landen en vazallen Zich vergaard.
XXX Toen hij eer en geld en goed, Al verloor in kwader dagen Hoe lei hij 't aan?
[pagina 119]
Toen hij zich zag in tegenspoed Wist hij zich met zijn broers en magen Er door te slaan. Na alles in 't veld te wagen Toen die krijg opnieuw ontbrandde, Hij alleen, Maakte eervolle verdragen En het bracht hem veel meer landen, Dan voorheen.
XXXI Dit is alles oude historie Die hij zich hieuw met het zwaard In zijn jeugd, Nieuwen veldslag, nieuw victorie! Nieuw laurier heeft hij vergaard, Grijs van deugd. Door zijn groote staatsmanskunst, Door zijn krijgmanseer die schittert Hoog te paard, Viel te beurt hem hoogste gunst, Werd hij de eerste van de ridders Van het Zwaard.Ga naar voetnoot*)
XXXII Al zijn steden en zijn landen, In de macht van de tirannen Trof hij ze aan; Met het scherp zwaard in de handen, Won hij ze met zijne mannen Vrij bestaan. En of 't werk dat hij bewerkte Diende om met macht te sterken Onzen heer, Zegge Portugal, die 't merkte En wie voor Kastillië werken Evenzeer.

[pagina 120]
XXXIII Hij die menigmaal het leven Voor rechtvaardigheid en eere Zette op 't spel, Die zoo menigmaal gegeven Heeft de kroon van zijnen heere Diensten wèl, Na al deze heldendaden, Die geen vijand wist te stoppen, Leefde hij voort, In zijn stede van Ocaña, Tot de dood zou komen kloppen Aan zijn poort.
XXXIV Hier spreekt de dood: En hij zeide: ‘Edel heerschap, Laat de wereld en haar smarten En haar schijn, Toon dan thans nog eenmaal weerschap, Met gestaalde kracht uws harten In uw pijn; Daar ge om zorg voor ziel en heil Minder moeite u hebt gegeven Dan om faam, Vindt dan thans den moed een wijl, Nu Hij die beneemt het leven Roept uw naam.’
XXXV ‘Laat u niet te zeer verbitteren Door den allerzwaarsten strijd die U thans wacht, Omdat gij uw faam zaagt schitteren En zoo hooge roem en glorie Wordt tot nacht;
[pagina 121]
Schoon gij voerdet eervol leven, Toch is ook wat ú bekoorde IJdelheid, En dit tijdelijke streven Kunt gij beter wisselen voor de Eeuwigheid.’
XXXVI ‘Want het onvergankelijk leven Wint men niet met wereldlijke Pracht bene ên; Wie zich zonde overgeven Kennen eens de helsche rijken, Tot op 't been; Maar die het geloof bewaarden Winnen het met hun gebeden, En met lijden, En de ridders hoog te paarde Met bestrijden en vertreden Van den heiden.’
XXXVII ‘En daar gij in 't strijden sterk Zooveel bloed vergieten deed Van de mooren, Verneem, dat na 't aardsche werk, U het loon waarvan gij weet Is beschoren. Daar u dit wordt toegezeid En gij sterk en vast gelooft Bij uw sterven, Ga dan thans met zekerheid Dat gij 't leven u beloofd Moogt beërven.’
XXXVIII Hier antwoord de grootmeester den dood: ‘Waarom tijd verspillen gaan In dit armzalig bestaan Met nog praten,
[pagina 122]
Mijne wil heeft afgedaan God's wil ben ik toegedaan, Gansch gelaten. Ik stem als ik sterven moet In met opgewekt gemoed Zonder razen; Want de mensch die leven vraagt Wanneer God zijn dood behaagt Is een dwaze.’
XXXIX Hier bidt de grootmeester tot Jezus: ‘Die om onze zondigheid Naamt aan stoffelijken staat, En lage name, Gij die uwe goddelijkheid In den menschelijken smaad Liet beschamen; Gij die zoo met pijn beladen Hebt gedragen alle kwaden, In 't aardsch leven, Wil, niet om mijn goede daden, Maar alleen uit uw genade, Mij vergeven.’
XL Hier spreekt de dichter tot slot: Hij die zoo werd Gods gewin, En ten volle zijnen zin Mocht bewaren, Deed toen zijne gemalin En zijn knechts en zijn gezin Rond zich scharen, Gaf den geest aan wien hij hoort, (Die hem weldra heeft gevoerd Waar zijn pracht is.) Maar al stierf hij van ons voort, Troost geeft kracht: aan ons behoort Zijn gedachtenis.	voetnoot) Johannes I, 10: Ende de wereld heeft hem niet gekend. voetnoot) Connetabel van Kastillië, gunsteling van Don Juan II, onthoofd 1453. voetnoot) Prediker I, 11: Daer en is gheen ghedachtenisse van de voorgaande dingen, en van de navolgende dingen, die zijn zullen... voetnoot) Alvaro de Luna. voetnoot*) Zinspeling op twee gunstelingen van Enrique IV, Don Juan Pacheco en Don Beltrán de la Cueva; zij waren geen broeders, doch vijanden... voetnoot) Job XVIII, 5. Ja, het licht der godloozen zal uitgebluscht worden. voetnoot*) Grootmeester van de Orde van Santiago.

Vorige Volgende

Jorge Manrique Strofen bij den dood van den grootmeester van de orde van Santiago, don Rodrigo de Manrique, zijn vader

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

XXII

XXIII

XXIX

XXV

XXVI

XXVII

XXVIII

XXIX

XXX

XXXI

XXXII

XXXIII

XXXIV

XXXV

XXXVI

XXXVII

XXXVIII

XXXIX

XL

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

Jorge Manrique
Strofen bij den dood van den grootmeester van de orde van Santiago, don Rodrigo de Manrique, zijn vader