De Gids. Jaargang 102

[p. 1]

[Derde deel]

Stemmen uit de Redactie

Overlappende spheren.

- Men neemt gewoonlijk aan, dat de gevaren, die de zuiverheid van onze taal bedreigen, voornamelijk van Duitschen oorsprong zijn en is daarom geneigd, aan insluipsels van andere herkomst minder aandacht te schenken. Hoezeer echter ook in andere richting waakzaamheid geboden is, blijkt o.m. uit het veldwinnend gebruik van het woord ‘overlappen’ voor ‘gedeeltelijk samenvallen’. Dit woord is in de technische en natuurwetenschappelijke vaktaal reeds lang in zwang; toch deed het vreemd aan, den directeur van de luchtvaartdienst van het ministerie van Waterstaat in een persconferentie over de plannen tot het stichten van een centraal vliegveld te hooren betoogen, dat de wachtcirkels van de luchthavens Schiphol en Overschie elkaar nu reeds overlappen en later den Minister zelf in zijn antwoord op vragen van een Kamerlid dienzelfden term te zien bezigen.

Er dreigen meer gevaren van de zijde van het Engelsch. Nog is ‘electronspin’ een term, dien men alleen in werken over physica tegenkomt, maar men zal zien, dat een volgende generatie over de aardspin gaat spreken, waarmee dan niet een vreemdsoortig insect, maar de beweging van de aarde om haar as zal worden bedoeld.

Men zij voorzichtig. Levende in een gebied, waar de invloedspheren van twee talen elkaar overlappen, moeten we voor tweezijdige besmetting van onze eigene beducht zijn.

Een klacht over den omroep.

- Besturen van toonkunstenaarsvereenigingen hebben bij den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen geklaagd over de afwijzende houding van onze omroepvereenigingen tegenover het streven, de hedendaagsche Nederlandsche muziek door middel van de radio onder

[p. 2]

het bereik van het geheele volk te brengen. Zij wijzen daarbij op verschillende gevallen, waarin voor belangrijke uitvoeringen geen uitzending kan worden verkregen en leiden daaruit onwil van de omroepvereenigingen af, om ten aanzien van de nationale muziek te doen, wat haar in deze als plicht kan worden aangemerkt.

Men kan natuurlijk van meening verschillen over de vraag, of de klagende besturen zich met hun bezwaarschrift tot de juiste instantie hebben gewend. Het is namelijk niet goed in te zien, hoe de Minister, gesteld, dat hij de klacht gegrond acht, de omroepvereenigingen zou kunnen verplichten, om voor de bekendmaking van de Nederlandsche muziek meer te doen dan zij tot dusver gewend zijn geweest. Toch behoeft daarom de stap, dien de besturen hebben gedaan, nog niet nutteloos te heeten. De zaak is nu onder de algemeene aandacht gebracht en de leiders van omroep zullen daarin ongetwijfeld aanleiding vinden, hun houding nog eens in overweging te nemen en er zich op te beseffen, of zij inderdaad op het stuk der nationale muziek ten volle de cultureele taak vervullen, die hun door de ontwikkeling van het instituut radio is opgelegd.

Niemand zal de moeilijkheden willen ontkennen, waarvoor die taak hen stelt. De omroep is bestemd voor alle lagen des volks en kan zich dus niet alleen richten naar de wenschen en belangen der meer gecultiveerde kringen. Er moet rekening worden gehouden met die breede scharen, die van hun radio alleen amusement en ontspanning eischen en het streven, om aan de vervulling van dit verlangen een poging tot het aankweeken van diepergaande behoeften te verbinden, kan niet dan met voorzichtigheid worden toegepast.

Aan den anderen kant rijst echter bij wie de omroepprogramma's aandachtig beschouwt, meer dan eens de vraag, of men niet bezig is, het evenwicht tusschen uitzendingen van hooger en lager cultureel peil al te veel naar beneden te verplaatsen en of met name niet de uitzending van goede muziek - en waarlijk niet alleen van de Nederlandsche! - hoe langer hoe meer wordt veronachtzaamd.

De leiders van den omroep mogen in de klacht der Nederlandsche toonkunstenaars aanleiding vinden, deze algemeene vraag nog eens ernstig onder oogen te zien.