De Gids. Jaargang 102

[p. 374]

Buitenlandsch overzicht

De Sudetenduitschers
13 Mei 1938

De toekomst van Tsjechoslowakije is zeker nog niet beslist, en over die toekomst worden velerlei uiteenloopende adviezen gegeven. Het congres der Sudetenduitsche partij te Karlsbad is 23 April begonnen. De hoofdleider, dr. Kreissl, zeide dat men op grond van de beloften ter vredesconferentie had mogen verwachten, dat het vroeger onder Oostenrijksch regime reeds geldende territoriale zelfbestuur van gemeenten, districten en land in plaats van beperkt, zou worden uitgebreid; het tegendeel is in de laatste twintig jaren geschied. Heftiger was dr. Sebekowsky, perschef van de Henlein-partij. Men had het Sudetenduitsche gebied twintig jaren lang doorregen met een immigratie, die aan de autochtone bevolking vreemd was. In plaats van het Zwitsersche voorbeeld te volgen (waarvan in 1919 gesproken was), had men den weg ingeslagen van een hardnekkig en meedoogenloos imperialisme. Henlein zelf kwam later aan het woord en stelde het volgende program van eischen op: gelijkstelling van de Duitsche volksgroep met het Tsjechische volk zoowel in rechten als in rang; erkenning der Sudetenduitsche volksgroep als rechtspersoonlijkheid; organisatie van een Duitsch zelfbestuur voor de Sudetenduitschers; volledige vrijheid om de Duitsche wereldbeschouwing te belijden.

De eisch, de Duitsche volksgroep als rechtspersoon te erkennen (zegt de Prager Presse), is onvereenigbaar met de gedachte der Tsjechoslowaaksche democratie, die bij elke volksgroepvorming aan den vrijen wil van elken burger afzonderlijk vasthoudt. Er bestaat geen Duitsch en geen Tsjechisch, maar een onverdeeld staatsgebied. De grenzen tusschen de verschillende nationaliteiten kunnen niet scherp worden aangegeven. De buitenlandsche staat-

[p. 375]

kunde moet zich richten naar de behoeften van den geheelen staat en niet naar die van een deel van het volk. ‘Daarom zijn alle pogingen om in deze richting druk uit te oefenen, vruchteloos.’

Doch Henlein handhaaft zijn eischen, en Engeland en Frankrijk zijn te rade geworden, Benesj te adviseeren tegenover Henlein en zijn verlangens een tegemoetkomende houding aan te nemen.

Het geheel der Engelsche uitgaven bedraagt blijkens de jongste begrooting 944.398.000 pond, waarvan voor defensie 343.250.000. Bijna 30 millioen worden gevonden uit belastingverhoogingen; men ziet hieruit dat de Engelsche financiën niet rooskleurig zijn. Daladier en Bonnet zijn naar Londen geweest en er is druk over Tsjechoslowakije gesproken. De Fransche ministers boden een lang memorandum aan over de economische verstikking van Tsjechoslowakije. Werd een inval gedaan, dan zou Frankrijk zijn verplichtingen nakomen, maar ook zonder inval kon Tsjechoslowakije in economischen zin een vazalstaat worden gemaakt. Frankrijk en Engeland moesten dit verhinderen door zooveel mogelijk van Tsjechoslowakije te koopen; - maar de Engelsche ministers antwoordden, ‘dat ook andere Europeesche staten werden bedreigd en dat Engeland al vele verplichtingen had.’ Zoo kwam het dan tot een besluit, liever Tsjechoslowakije tot concessiën aan de Sudetenduitschers te bewegen. Maar Praag blijft weigeren op de scholen het nationaal-socialisme te laten doen onderwijzen en de door Henlein geëischte autonomie te verleenen.

In het Lagerhuis is nog eenig debat geweest over het Engelsch-Italiaansche verdrag. De Labourleider Morrison noemde de geheele overeenkomst ‘een aanmoediging aan Hitler en Mussolini om op den ingeslagen weg voort te gaan;’ - Sir Archibald Sinclair zeide dat het verdrag ‘niet veel anders was dan een formule die Mussolini gevonden had om Groot-Brittannië koest te houden’; - Lloyd George beklaagde zich ‘dat men den Volkenbond ging verzoeken, al zijn plechtige besluiten van nauwelijks twee jaren her te herroepen, waaruit bleek dat de Bond door de groote mogendheden werd misbruikt om haar eigen

[p. 376]

lafhartigheid te bemantelen en te dekken.’ Desondanks werd een Labouramendement met 322 tegen 110 stemmen verworpen.

Hitler's bezoek aan Italië heeft plaats gehad onder veel bengaalsch vuur. Het trekt de aandacht, dat tot de ‘groote parade’ (waarbij alle onderdeelen van leger, militie en jeugdbeweging voor Hitler defileerden), het corps diplomatique niet was genoodigd. Het défilé werd uitgevoerd in den ‘Romeinschen paradepas’ (die origineel heet, maar sterk op den Duitschen paradepas gelijkt). Het algemeen gevoelen is, dat de vriendschap tusschen Duitschland en Italië wel niet bestendig zal blijken. De karaktereigenschappen van beide volken verschillen te veel. Het lijkt een vriendschap ad hoc tusschen staatslieden, die beide hebben verklaard, dat langdurige vriendschappen in de internationale politiek een onmogelijkheid zijn. De vriendschap zal dus te duiden zijn als belangengemeenschap. De tafelredevoeringen waren dan ook slechts door matheid opmerkelijk. - De paus heeft de kerkelijke instellingen te Rome verboden de hakenkruisvlag te hijschen, en de nuntius heeft niet aan de ontvangst ter eere van Hitler deelgenomen. De Osservatore romano vermeldde de geheele komst van Hitler met geen woord.

In de Volkenbondsraad heeft de Spaansche gedelegeerde Del Vayo de niet-inmenging ‘een volkomen mislukking’ genoemd, en verwondering geuit over de politiek van Engeland. Hij wilde geen nieuwe bewijzen aanvoeren voor de Duitsche en vooral Italiaansche inmenging, ‘aangezien deze overbekend is’. Deze Volkenbondsraadsbijeenkomst is een trieste zaak; de kool en de geit moeten gespaard worden. Aan het prestige van Engeland doet deze zitting geen goed.

Intusschen schijnt het republikeinsche Spanje er nog niet aan te denken den strijd op te geven. Een der vooraanstaande mannen der Spaansche republiek, ‘die om bijzondere redenen niet genoemd wenscht te worden,’ verklaarde dat ‘als de vreemde troepen, Italianen, Duitschers en Mooren, weggetrokken zullen zijn, er een geheel andere teekening komt in den strijd. Laat ons een militaire overwinning niet als einddoel stellen. Tusschen verliezen en overwinnen bestaan er nog vele mogelijkheden. Die wil ik, uit den aard der zaak, niet nu bespreken.’ Maar als de

[p. 377]

vreemde troepen weggetrokken zijn....; of daarop kans is?

De Japansche inval in China wordt met afwisselend geluk gevoerd. Amoy is thans geheel door de Japanners bezet. Hirota, de Japansche minister van buitenlandsche zaken, heeft (blijkens een onderhoud met een Duitsch nieuwsbureau) verklaard goede hoop te hebben, ‘het anti-Japansche bewind volkomen te zullen vernietigen, in nauwe samenwerking met de nieuwe regeeringen te Peiping en te Nanking.’ Aan dit ‘volkomen vernietigen’ zal Hirota zeker nog een harden dobber hebben....

C.