|
| |
| |
| |
Buitenlandsch overzicht
Gewichtige gebeurtenissen
21 Februari 1938
Er is nog wat meer te melden van de opening van het Japansche parlement op 22 Januari. Konoje zeide in het heerenhuis: ‘De taak van Japan als stabiliseerende factor in Oost-Azië legt het land groote en moeilijke verplichtingen op. De nationale mobilisatie moet op geestelijk en stoffelijk gebied ten uitvoer worden gelegd. De industrie moet georganiseerd worden met het oog op de oorlogsbehoeften en de productie moet vergroot worden in het kader van samenwerking met China en Mantsjoekwo’.
Na Konoje voerde de minister van buitenlandsche zaken, Hirota, het woord. Aan de Chineesche regeering was dank zij de bemiddeling der Duitsche regeering door Japan voorgesteld, samen te werken met Japan en Mantsjoekwo op den grondslag eener anti-komintern-politiek. ‘Daar de nationale Chineesche regeering getoond heeft, niet oprecht met Japan te willen onderhandelen, heeft Japan moeten steunen op het nieuwe bewind te Peiping....’ Gelijke verklaring legde de Japansche ambassadeur in China, Kawagoe, te Nanking af: ‘Zelfs wanneer de nationale Chineesche regeering er later toe zou komen de Japansche eischen in hun geheel te aanvaarden, is de Japansche regeering vastbesloten niet langer met haar te onderhandelen. Zij heeft de kans verloren, de crisis te overleven....’
Hierop heeft burggraaf Okotski de schampere vraag gesteld, in mijn vorig overzicht vermeld; zij kwam herinneren, dat er nog een Japansche oppositie is overgebleven.
Intusschen hebben de Chineesche troepen, onder leiding van
| |
| |
maarschalk Tsjiang Kai-sjek, met hun ‘kleinen oorlog’ een merkwaardig succes. Zij ondernemen reeds aanvallen op de verbindingslinies, zeer dicht bij de Japansche bases. De gevaren van een thans eerst op gang komend Chineesch verzet ontgaan Tokio niet. Langs Hongkong en Indochina stroomen wapens China binnen.... Onderwijl hebben Daily Telegraph en Morning Post (uit missionarissen-bron) onthullingen gedaan over beestachtig optreden van Japansche soldaten tegen de Chineesche burgerbevolking. Zij moorden, plunderen en schoffeeren naar hartelust.
De Prawda publiceert een brief van Stalin aan zekeren Iwanof, die Stalin verzocht had, hem opheldering te geven over de mogelijkheid van een overwinning van het socialisme in één enkel land.
Stalin zegt in dien brief dat Lenin placht te verkondigen: ‘Wij hebben al het noodige voor den opbouw van een volledige socialistische maatschappij’. Trotski, Zinowjef, Kamenef, ‘die later spionnen en agenten van het fascisme werden’, hebben die mogelijkheid ontkend: immers vooraf zou het socialisme moeten overwinnen ‘in de kapitalistische landen’.
Kunnen onze arbeidersklasse en onze boerenstand met eigen krachten, zonder ernstige ondersteuning van de zijde der arbeidersklasse in de kapitalistische landen, standhouden? Stalin betwijfelt dit, ‘aangezien wij niet op een eiland leven. Wij zeggen open en eerlijk, dat de overwinning van het socialisme in ons land nog niet definitief is. Men moet de internationale verbindingen van de arbeidersklasse der Sowjetunie met de arbeidersklassen der burgerlijke landen versterken en hechter maken. Men moet ons geheele volk in een toestand van gereedheid tot mobilisatie tegen een overval houden, opdat geen kunstgrepen van onze buitenlandsche vijanden ons kunnen overrompelen’.
De Völkische Beobachter schrijft naar aanleiding van dezen brief: ‘Stalin is thans openlijk van plan niet slechts in theorie, maar ook in de praktijk, met nieuwe middelen, het oude program der bolsjewistische wereldrevolutie weder aan te vatten’. Maar dit heeft Stalin niet gezegd. Hij spreekt niet over de ‘wereldrevolutie’, maar over ‘de veiligheid van het sowjetregiem’, die evenwel slechts verzekerd kan worden door het versterken der
| |
| |
arbeidersklassen in de kapitalistische landen. Een telegram uit Moskou komt thans verzekeren, dat de brief van Stalin ‘alleen bestemd was voor binnenlandsch gebruik’. Maar heeft dan niet het sowjet-telegraafagentschap er zelf voor gezorgd, dat de heele wereld van den brief zou kunnen kennis nemen?
3 April 1937 werd van Zeeland door de Fransche en Engelsche regeeringen met een rapport belast ‘tot het openen van een onderzoek naar de mogelijkheid om tot een algemeene inkrimping der contingenteeringsmaatregelen en van andere belemmeringen op internationaal handelsgebied te geraken’. Hij heeft dit rapport thans doen verschijnen, en het is een krachtig pleidooi voor internationale economische samenwerking tegen de voor de hand toegenomen maatregelen van autarkische strekking, in alle landen hoe langer hoe meer toegepast, en die leiden tot stijging van de levensduurte, m.a.w. tot een verlaging van den levensstandaard der bevolking. ‘Het internationale economische leven steunt op ruilverkeer, dat slechts aanhoudt wanneer beide partijen er voordeel bij hebben. Ik heb concrete voorstellen willen uitlokken.... Al was het eerste onthaal ook nog zoo bemoedigend, de positieve reacties waren het in mindere mate.... Ik heb moeten constateeren, dat in de houding van de leidende personen bijna overal een zeer duidelijk voorbehoud viel waar te nemen;.... een zeer groote reserve zoo spoedig er het op aankwam zich op het gebied van de practische verwezenlijking te begeven.... Een algemeene beweging tot verlaging van douanetarieven zou een symbolische beteekenis hebben, doch een dergelijk gebaar, hoe gewenscht het ook moge zijn, behoort op het oogenblik niet tot het rijk der mogelijkheden.... De contingenteeringspolitiek is bij ervaring gebleken een der felste belemmeringen te zijn voor de uitbreiding van den internationalen handel.... De beste politiek zou zijn, tot een definitieve oplossing te komen van het vraagstuk van den internationalen munststandaard. Herstel van den gouden standaard ware wenschelijk, maar het is waarschijnlijk nog te vroeg, een dergelijke poging te wagen.... Mogelijk ware een uitbreiding van het drieledig monetair accoord gesloten tusschen de Vereenigde Staten, Engeland en Frankrijk, waartoe reeds zijn bijgetreden België,
Nederland en Zwitserland.... De meeste muntwaarden
| |
| |
hebben na de devaluatie een betrekkelijk evenwicht teruggevonden.... Sommige staten achten de oplossing van het grondstoffenprobleem alleen in een nieuwe verdeeling van de koloniën te vinden; anderen wijten hun moeilijkheden aan het overdreven protectionisme van zekere staten of groepen van staten.... Het zou misschien gewenscht zijn, het systeem der open deur algemeen te maken dat het conventioneele bekken van den Congo beheerscht, een stelsel dat tot geen critiek aanleiding gegeven heeft.... Een dergelijk besluit kan slechts genomen worden, wanneer de verschillende staten er naar streven elkander te hulp te schieten.... Het verdient dus aanbeveling, binnen korten tijd gedelegeerden van de voornaamste economische mogendheden, ten minste van Frankrijk, Grootbritanje, de Vereenigde Staten, Duitschland en Italië met elkander in aanraking te brengen. Men zou een methode moeten gebruiken waardoor deze contactneming een eenvoudig en voorbereidend karakter verkreeg’.
De ontvangst van van Zeeland's verslag was te Washington al dadelijk zeer gereserveerd. Men deed opmerken dat het denkbeeld eener conferentie van vijf, met inbegrip der Vereenigde Staten, moest worden afgewezen, ‘daar de Staten zich in geen enkele economische controverse met Europeesche landen willen begeven en dat zij vijandig staan tegen iedere economische of financieele concessie, die aan dictatoriaal bestuurde landen zou mogen worden verleend’, waarmede dus de vraag van van Zeeland een zuiver academische is geworden.
Een boodschap van Roosevelt aan het Congres noemt de landsverdediging thans onvoldoende. ‘Aangezien het opstapelen van strijdkrachten te land en ter zee in andere landen den wereldvrede en de veiligheid bedreigen’, stelt de president aan het Congres zeven maatregelen voor: 6.800.000 dollar meer tot het bestrijden van aanvallen uit de lucht; reorganisatie der legerreserve (450.000 dollar); 6.800.000 dollar meer machinerieën tot het vervaardigen van legermateriaal; 2.000.000 dollar meer tot het vervaardigen van munitie; het verhoogen van het vlootbouwprogram met 20%; twee slagschepen en twee kruisers boven het bestaande program; 15.000.000 dollar voor het bouwen van een aantal kleine schepen. ‘De bescherming der V.S. is niet gegrond op den aanval, doch alleen op de verdediging’. - Volgens
| |
| |
Reuter is er geen twijfel aan, dat Roosevelt's voorstellen een aanzienlijke meerderheid in het Congres zullen verkrijgen.
Hitler is (4 Februari) direct leider der weermacht geworden, en von Ribbentrop minister van buitenlandsche zaken. Goering heeft een hoogeren titel gekregen, en de Rijksdag is tegen 20 Februari bijeengeroepen. Von Blomberg en von Fritsch zijn verwijderd; von Blomberg is nu niet meer leider der weermacht, maar Hitler zelf. In deze mutaties mag men een groote overwinning zien der Partij. Men wil weten, dat Himmler, de chef van de Gestapo, reeds eenigen tijd van de activiteit van de nu ontslagen generaals kennis gedragen heeft en daarvan Hitler heeft ingelicht; zij zouden zich, ook tegenover buitenlanders, vrijmoedig tegen het bestaande regiem hebben uitgelaten. De Völkische Beobachter althans schreef, dat de Partij nu de verantwoordelijkheid had overgenomen voor de politiek en den geest van het leger.
Vrijwel onmiddellijk daarna heeft Hitler Schuschnigg naar Berchtesgaden laten komen en op dreigenden toon bevolen dat voortaan de Oostenrijksche politiek geheel met de Duitsche moest worden gelijkgeschakeld, waartoe een Oostenrijksche nazi, Seyss Inquart, als minister van binnenlandsche zaken en openbare veiligheid in de Oostenrijksche regeering moest worden opgenomen, en Schusschnigg heeft aan dien brutalen eisch voldaan. Seyss Inquart is, zoodra hij benoemd was, naar Berlijn gekomen om zijn directieven te halen. Het ‘Oesterreichertum’ van Dolfuss heeft plaats moeten maken voor een ‘Gesamtdeutschtum’. Wat zegt Mussolini tot deze zaken? In welke mate heeft hij een politieke nederlaag geleden?
Het heeft de aandacht getrokken dat hij sedert eenigen tijd getracht heeft de banden met Engeland nauwer aan te halen, maar Engeland verlangt onmiddellijke saneering der dubbelzinnige houding door Mussolini aangenomen in de Spaansche aangelegenheid, en Mussolini verlangt van Engeland onmiddellijke erkenning bij rechte van den door Italië bij feite verkregen Ethiopischen titel. Ten aanzien van de tegenover Mussolini en Hitler aan te nemen houding is tusschen Chamberlain en Eden een diepgaand verschil gerezen, dat zich 20 Februari door Eden's ontslagneming ontladen heeft. Eden bleef van oordeel, dat de- | |
| |
mocratieën alleen met succes in onderhandeling met totalitaire staten kunnen treden, indien zij geen principieele concessies doen die den indruk van zwakheid zouden kunnen vestigen. Dit standpunt zou door Frankrijk, de Vereenigde Staten en vele kleinere staten in Europa worden gedeeld, terwijl Chamberlain volhield dat Engeland van realisme zou blijk geven, door spoediger met Italië en Duitschland tot een accoord te komen. Lord Halifax is nu ad interim belast met de portefeuille van buitenlandsche zaken.
De loop van zaken in Oostenrijk heeft de tusschen Eden en Chamberlain reeds bestaande tegenstelling op de spits gedreven. Het was nu meer dan ooit noodig, Italië's vriendschap te verwerven. Eden heeft zich met die politiek niet kunnen vereenigen. Door Chamberlain's beslissing is de schijn gewekt dat Engeland door Rome en Berlijn zich zijn buitenlandsche staatkunde laat voorschrijven.
Toen Hitler 20 Februari zijn Rijksdagrede uitsprak, was hem Eden's aftreden nog niet bekend. In veel opzichten was die rede voor binnenlandsch gebruik bestemd. ‘Er is in dezen staat niemand op een verantwoordelijke plaats die betwijfelt, dat ik de daartoe gemachtigde leider van dit Rijk ben en dat de natie mij opdracht heeft gegeven haar altijd en overal te vertegenwoordigen.... De taak der toekomst vereischt een krachtiger samenvatting van de politieke en militaire krachten des rijks dan vroeger noodig was. Nu al die krachten onder mijn directe leiding zijn gekomen zal de versterking onzer machtsmiddelen niet langer ontbreken die de huidige omstandigheden vereischen.... Het is niet mijn bedoeling, het achtbare Duitsche officierscorps tegen den laster van internationale journalisten in bescherming te nemen. Er zijn nu eenmaal onder de journalisten twee soorten menschen, waarheidslievenden en leugenaars; doch er is maar één soort Duitsche officieren.... Elk jaar zal met meer klem de eisch moeten weerklinken om teruggave van het koloniale bezit dat Duitschland ontnomen werd en dat voor ons eigen volk onontbeerlijker is dan voor andere. Wij wenschen levensmogelijkheden.... Duitschland zal Mantsjoekwo erkennen.... De eenige staat, waarmede het geen toenadering wenscht, is Sowjetrusland.... De Joodsch-bolsjewistische in- | |
| |
tellectueelen trachten overal de maatschappelijke orde te verstoren en de cultuur door chaos te vervangen.... Wij zijn de onverbiddelijkste vijand van het bolsjewisme.... Een nederlaag van Japan zou niet Europa of Amerika ten goede komen, maar uitsluitend Sowjetrusland.... Duitschland beschouwt, in den afweerstrijd tegen het communisme, Japan als garant der cultuur.... In het Spaansche conflict hebben wij dezelfde opvattingen als Italië.... Het gerucht dat Japan en Duitschland een overeenkomst hadden gesloten, zich gemeenschappelijk het Nederlandsche koloniale bezit toe te eigenen, kon gelukkig
snel worden wederlegd.... Daar de ophitsing van zekere bladen een element van gevaar beteekent, heb ik besloten een versterking van de Duitsche weermacht door te voeren, die ons de zekerheid geeft, dat die oorlogsdrijvers Duitschland niet in gevaar kunnen brengen. Die maatregelen zijn sedert 4 Februari aan den gang en zij worden snel en vastberaden uitgevoerd.... Tot de Duitsche belangen behoort ook de bescherming van Duitsche volksgenooten, die niet in staat zijn, zelf hun politieke, economische en cultureele vrijheid te waarborgen.... Ik wil den Oostenrijkschen bondskanselier hartelijk danken voor het groote begrip waarmede hij heeft medegewerkt tot resultaten die in het belang van beide landen zijn’.
Het aftreden van Eden is te Berlijn met jubel, te Rome met onverholen ingenomenheid begroet. De indruk in Frankrijk en de Vereenigde Staten is pijnlijk; men beschouwt dit aftreden daar als een nekslag voor het democratische front in Europa. China is sterk geschokt en protesteert tegen de erkenning van Mantsjoekwo door het Rijk. De gebeurtenis te Londen staat met een omwenteling gelijk, die vermoedelijk de toekomst van Europa voor het eerstvolgende tijdvak zal bepalen.
(24 Februari). - De overwinning van Chamberlain in het Lagerhuis is niet glorieus geweest. Sir Samuel Hoare heeft, aan een noenmaal der Kamer van Koophandel, gisterenmiddag de beste wending gegeven aan wat er voor Chamberlain's politiek aan te voeren is: ‘Maandenlang,’ zeide hij, ‘scheen Europa zich onherroepelijk te splitsen in twee vijandelijke kampen, die zich beide koortsachtig wapenen. De regeering verkoos, haar uiterste
| |
| |
best te doen de wereld aan dezen vicieusen cirkel te ontscheuren. Zij weet, dat haar optreden niet wordt gebillijkt. Wij kunnen bij onze poging falen; maar ik vraag het land te gelooven in onze goede trouw. Het is geen laffe of schuwe onderhandeling die wij ingaan. Wij beproeven het geschil ter zijde te stellen met eer en recht voor beide zijden.’
De Engelsch-Italiaansche besprekingen zullen tegen het einde der volgende week beginnen. Mogen zij van Mussolini's zijde met gelijke oprechtheid worden gevoerd als uit Hoare's rede sprak.
C. |
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd