De Gids. Jaargang 102

[p. 249]

Buitenlandsch overzicht

Japan. - Spanje. - Varia.
20 Januari 1938

In Noord-China schijnt een Chineesche guerilla losgebroken die de Japanners moeite geeft. Hun garnizoenen langs den spoorweg van Peking naar Hangkau worden bijna dagelijks aangevallen. Zoowel ten oosten als ten westen van die spoorlijn beheerschen Chineesche troepen het land. Te Peking zelf schijnen de Japanners er veel moeite mede te hebben, vooraanstaande Chineezen uit het vroegere regiem er toe over te halen zich weder op den voorgrond te stellen.

De Britsche minister van marine, Duff Cooper, heeft het lagerhuis de verzekering gegeven dat de bewegingen der Japansche vloot nabij Hongkong nauwlettend worden gadegeslagen.

22 Dec. hield de Britsche regeering over zaken betreffende het Verre Oosten kabinetsraad. Het antwoord van Tokio op het Engelsche protest met betrekking tot de incidenten op de Jangtse werd ieder oogenblik verwacht.

Indien de Japansche regeering zich in dit antwoord beperkt tot het geven van nieuwe verzekeringen in even vage termen als zij dat tot nu toe gedaan heeft, zou men te Londen zulk een antwoord als niet bevredigend beschouwen.

23 Dec. had Hirota een Amerikaansch protest over de beschieting van de Amerikaansche kanonneerboot de Panay te beantwoorden, dat te Washington niet onvoldoende werd geacht. Hoe zou nu de nota uitvallen voor het Engelsche protest over het geval met de Ladybird? Zij werd 28 Dec. vastgesteld en bleek de toezegging in te houden, dat tegen de verantwoordelijke Japansche officieren disciplinaire maatregelen zijn genomen of zullen worden genomen. ‘De Britsche regeering ziet zich echter verplicht op te merken dat de door haar ontvangen inlichtingen omtrent

[p. 250]

de omstandigheden van den aanval afwijken van de inlichtingen der Japansche regeering....’. Hetgeen wel een klacht beduiden zal, dat men de Japanners nooit goed bij den staart kan krijgen...

In Januari werden uit Sjantoeng en Kiangsoe belangrijke Japansche vorderingen gemeld. Een keizerlijke conferentie werd 11 Jan. te Tokio gehouden, waar besloten is den oorlog met alle kracht voort te zetten; maar.... China kan den strijd nog lang volhouden. ‘China’, zeide Tsjiang Kai-Sjek in een interview, ‘weigert zich door geweldmaatregelen te laten dwingen om toe te treden tot welk anti-communistisch blok ook.... Het meedoogenlooze uitmoorden van ons volk en de vernieling van ons land maakt het ons onmogelijk een vrede te aanvaarden die onze souvereiniteit en onze eer niet volledig herstelt.’

Intusschen is te Tokio in tegenwoordigheid van het geheele ministerie een buitengewone conferentie van de gouverneurs der Japansche provincies gehouden, waarin de eerste minister, prins Konoje, richtsnoeren aangaf voor de ‘geestelijke mobilisatie’ van het Japansche volk. ‘Japan zal een nieuw China bouwen;.... Japan zal een nieuw bewind in China tot ontwikkeling brengen dat in staat is Japan te begrijpen.... Het Japansche volk zal zich moeten bekrimpen in zijn behoeften. Enkel op die wijze kan het den invoer mogelijk maken van wat Japan tot zijn oorlogvoering noodig heeft’.

De regeering van Valencia is een krachtig offensief tegen Teruel begonnen dat aanvankelijk op een groot succes scheen te mogen bogen, maar wat later zijn de rechtschen Teruel, dat reeds gevallen was, weer binnengerukt. Er is vootrdurend sprake van een groote tegenbeweging door Franco, maar waar die zou moeten worden ingezet weet nog niemand te zeggen. Op beslissende oogenblikken blijken de nationalisten steeds door aarzeling bevangen. Afgunst op de leiders wordt als oorzaak genoemd.

De Duitsche propaganda tot het terugbekomen van koloniën gaat voort. Deutsches Recht, orgaan van den ‘Rechts-Wahrerbund’, gaat daarbij voor. Consul-generaal Karlowa betoogt dat het mandaatstelsel, zooals het in den Volkenbond wordt gepractiseerd, geen mogelijkheid van ontwikkeling oplevert; het

[p. 251]

lijdt aan innerlijke onoprechtheid; de mandaten zijn vermomde annexaties....

Bij Duitschland (en, van den weeromstuit, bij Frankrijk) zijn er plannen tot aanzienlijke vlootuitbreiding: nieuwe linieschepen worden reeds overwogen van 46 tot 52.000 ton met 16 duims geschut. - Ciano heeft een Roemeensch-Hongaarsche toenadering bewerkt, die op den rug van de regeering van Valencia is neergekomen: te Boedapest zijn verklaringen geteekend die Franco's bewind als het wettige erkennen. - In Roemenië is een nieuw bewind aan de regeering gekomen dat aanstonds besloten heeft te Rome een gezant te zullen benoemen wiens geloofsbrieven aan den koning van Italië en keizer van Ethiopië zullen zijn gericht. Ditzelfde kabinet heeft ook in de binnenlandsche politiek eene wending naar den totalitairen staat genomen. - Parijs is met werkstaking bezocht geweest; de arbeiderssyndicaten noemden het een ‘democratische staking’; het verschil met de gewone staking (die men tot dusver placht te kennen) is geweest, dat ditmaal methoden werden gebruikt die elk ideaal van democratie verloochenen. Chautemps heeft in de Kamer gezegd dat hij geen opstand van arbeiders in de overheidsbedrijven zou toestaan en is daarover eerst gestruikeld, maar heeft niettemin, nadat alle liefhebbers die waren aangezocht Lebrun's opdracht hadden geweigerd, toch weer een kabinet kunnen vormen. Doux pays! - moet het in Frankrijk gaan als het gaat in Spanje? Wel heeft Herriot's vermaning tot nationale eenheid zekeren bijval gevonden, maar de denkbeelden over de richting waarheen die eenheid moet worden gestuurd, blijven droevig verdeeld. Het gaat er niet langer om het een of andere kabinet 't zij in het leven te houden, 't zij te doen vallen, het gaat om de vrucht die Frankrijk van zijn republikeinsch beginsel verwacht.

(25 Januari). - In het Japansche heerenhuis heeft burggraaf Okotski de regeering beticht van ‘bureaucratische verwatenheid’ en er haar een grief van gemaakt dat zij de dictatuur niet bestreed. Hij wilde weten, wie of nu de Japansche staatkunde be heerschte, het kabinet of het leger? Konoje antwoordde: ‘Ik verklaar hierbij plechtig, dat de klem van de Japansche politiek ligt in het kabinet.’

De minister van buitenlandsche zaken Hirota voerde aan: ‘De

[p. 252]

vorming van een pro-Japansch en anti-Kominternbewind in Noord-China maakt het duidelijk dat Japan niet vijandig staat tegenover geheel China en ook niet oorlog voert tegen China en zijn geheele volk. De Japansche regeering heeft nog geen oorlog verklaard al wordt de mogelijkheid erkend, dat dit later noodig zou kunnen worden.... Alle diplomatieke onderhandelingen met de Chineesche nationale regeering zijn afgebroken.... Japan kan geen aandacht schenken aan interventie door derden, ook al mocht daartoe een poging worden gedaan....’

Dit slaat op een Duitsch advies, dat tegen een hernieuwd offensief in China is gericht geweest. Militaire en andere officieele kringen te Berlijn moeten van meening zijn, dat Japan te veel hooi op de vork heeft geladen. Zij zijn bekommerd voor de gevolgen, die een jaren lang aangehouden anarchie in China zou moeten hebben voor de toekomst van den Duitschen handel en de Duitsche industrie. De Rome-Berlijn-Tokio-driehoek schijnt te Berlijn nu wat minder in de gunst te staan....

C.