De Gids. Jaargang 102

[p. 129]

Buitenlandsch overzicht

Nog steeds Halifax. - ‘Azië voor de Aziaten.’
20 Dec. 1937

De diplomatieke correspondent van den Manchester Guardian meende te kunnen opgeven wat Hitler aan Lord Halifax zou hebben voorgesteld:

1.	Duitschland zou bereid zijn tot den Volkenbond terug te keeren op voorwaarde dat de clausules betreffende de sancties worden gewijzigd, elk verband tusschen handvest en Versaillesverdrag wordt verbroken, de bepaling omtrent Duitschland's schuld aan den oorlog wordt geschrapt, de minderhedenverdragen worden herzien, de Italiaansche souvereiniteit over Abessinië wordt erkend.
2.	Reorganisatie van den Tsjechischen staat naar Zwitsersch model, waarbij Sudetenland denzelfden status als een Zwitsersch kanton zou krijgen.
3.	Engeland zal Oostenrijk allen diplomatieken, politieken of militairen steun onthouden.
4.	Duitschland belooft de koloniale kwestie zes jaar te zullen laten rusten indien Engeland belooft na afloop van dien tijd Duitschland zijn koloniën terug te helpen bezorgen; Duitschland belooft, geen militaire of vlootbasis in deze koloniën aan te leggen.
5.	Duitschland belooft mede te werken tot herstel van den vrede in Spanje, mits Engeland de regeering van Franco erkent.
6.	Duitschland belooft mede te werken tot herstel van den vrede in het Verre Oosten.

Een verder verlangen van Duitschland zou zijn, dat Engeland zich zou verbinden de Centraal- en Oost-Europeesche aangelegenheden aan Duitschland over te laten.

[p. 130]

‘Ondanks de reis van Lord Halifax,’ zeide 25 November Chamberlain in het Lagerhuis, ‘wordt een overeenkomst met Duitschland, die een ongunstigen invloed op Frankrijk's veiligheid en die van zijn bondgenooten zou hebben, niet overwogen,’ en hij heeft zorg gedragen Chautemps en Delbos naar Londen te verzoeken, waaraan dezen onmiddellijk hebben voldaan. Zij verschenen 28 en 29 November, en na afloop verklaarde Chautemps, ‘dat ten aanzien van alle onderwerpen volledige overeenstemming was verkregen.’ Er werd afgesproken dat Delbos naar Warschau, Boekarest, Belgrado en Praag zou gaan om de regeeringen daar in kennis te stellen van het verloop der Londensche besprekingen. Hij vertrok daartoe den 2den December uit Parijs en is den 19den December daarheen teruggekeerd. Intusschen blijft over den eigenlijken inhoud dier Londensche besprekingen een sluier hangen. Ten opzichte van het vierde punt (Duitsche koloniën) schijnt de Manchester Guardian niet volledig ingelicht te zijn geweest. Bij Hitler's onderhoud met Lord Halifax zou niet enkel van eischen, maar vooral van tentatieve voorstellen sprake zijn geweest: nieuwe mandaatgebieden voor Duitschland te scheppen in den Belgischen Congo en de Portugeesche kolonie Angola; voorwaarde daartoe zou de oprichting zijn van gecharterde maatschappijen waarin Duitsche, Belgische en Portugeesche belangen vertegenwoordigd moeten zijn; Duitschland zou de meerderheid der aandeelen voor zich opeischen. In zulk een geval zou Duitschland van de rest van zijn koloniën willen afzien en enkel nog Togo en Kameroen willen behouden. - België heeft bij voorbaat doen weten dat het nimmer een deel van zijn koloniaal bezit zou willen afstaan om er een mandaatgebied van te laten maken.

De ontvangst van Delbos te Warschau schijnt niet onbevredigend te zijn verloopen; dan in zoover in Polen de wensch blijkt te bestaan, bij eventueele oprichting van gecharterde maatschappijen niet vergeten te worden: het land heeft voor zijn nationale uitrusting grondstoffen noodig; ook zou het een uitweg wenschen te bezitten voor zijn groote en steeds vermeerderende bevolking. Dergelijke wenschen blijken ook in Roemenië te worden gevoed. Onderwijl is terwijl Delbos zijn rondreis hield, Italië uit den Volkenbond getreden, als om een Duitsche neiging om - niet dan voorwaardelijk - tot dien Bond terug te keeren,

[p. 131]

onmiddellijk te verijdelen. In verband met den Italiaanschen stap werd in de Praagsche tafelredevoeringen de trouw aan den Volkenbond nog eens extra onderstreept; - maar Duitschland heeft, in gehoorzaamheid aan Mussolini's wenk, verklaard, nooit meer van den Bond deel te willen uitmaken.

De Spaansche zaken sleuren voort; in China daarentegen levert elke maand een groote gebeurtenis op. Nanking is gevallen. Te Peking is (onder Japanschen zegen) een republiek ‘Noord-China’ gesticht. De leus ‘Azië voor de Aziaten’ (onder leiding van Japan) doet meer en meer opgeld. ‘De Vereenigde Staten van Azië’ was de titel van een brochure, die de Japansche regeering deze maand toezond aan de correspondenten van buitenlandsche bladen te Tokio, ‘with the compliments of prince Konoje’, den Japanschen minister-president. De Philippijnen, China, Indo-China, Siam, Malakka, de Maleische Archipel, Australië, Nieuw-Zeeland moeten er plaats in vinden. Siberië en Britsch-Indië schijnt Japan vooralsnog niet te willen opslokken. Intusschen zijn er teekenen dat Engeland en Amerika besloten zijn Japansche maritieme stoutigheden niet langer willoos te zullen ondergaan. Beide mogenheden hebben Japan gepeperde nota's gezonden.

C.