De Gids. Jaargang 101

[p. 353]

Buitenlandsch overzicht

China. - ‘Waste of money’. - Lord Halifax.
23 Nov. 1937

Het Chineesche verzet duurt voort, ‘maar’, dreigde admiraal Hawegawa, ‘totdat China aan Japan's voeten ligt’. Zoolang China Tsjapei, en daarmede de mogelijkheid van contact met het internationale settlement te Sjanghai behoudt, wanhoopte het niet, den strijd te kunnen volhouden tot wellicht Engeland en Amerika druk zullen gaan uitoefenen op Japan. Maar Tsjapei is gevallen; de Japansche vlag waait nu op het Noorderstation van Sjanghai, en voor de eerste maal sedert den oorlog heeft Tokio een overwinningsfeest gevierd.

Intusschen begint Binnen-Mongolië zich meer en meer van China los te scheuren en verlangt Japansche leiding. De Japansche generalissimus Iwane Matsoei dreigde reeds, nu ook Nanking te zullen nemen. Dan zal eindelijk, hoopt Japan, China het hoofd buigen, en gedwongen zijn Noord-China geheel van Nanking af te zonderen.

Zoolang de Chineesche troepen het uit blijven houden op de verdedigingslinie die zij thans bij Nanking innemen, loopt die stad geen gevaar, maar is die lijn doorboord, dan moet zij ongetwijfeld vallen. De burgerbevolking verliet reeds in groote hoopen de stad, die zich tot een hardnekkige verdediging voorbereidt.

Te Brussel vergaderde de door China verzochte ‘negenmogendheden-conferentie’, waaraan echter Japan niet verkoos deel te nemen, zoodat het doel, met Japan's instemming in Oost-Azië te bemiddelen, verijdeld werd. De conferentie verliep dus in vrij nuttelooze besprekingen. Amerika nam er aan deel, na te hebben gewaarschuwd dat dit zou geschieden ‘zonder verbintenis der Vereenigde Staten jegens eenige andere regeering’.

[p. 354]

‘Engeland's politiek’, zeide de ‘Toestand’-schrijver der N.R. Ct., ‘was door de eeuwen heen een politiek van kracht. Eenige jaren lang had het er allen schijn van dat zij geworden was een politiek van zwakte. Zoolang de weg terug niet voldoende ver is afgelegd, is zij er een van voorzichtigheid’. What a waste of money, riep een Engelsch journalist uit, toen hij zijn eerste informaties over de mogelijkheden der conferentie had ingewonnen. Men trachtte nog steeds een vorm te vinden, Japan bij de conferentie te betrekken. Nutteloos.

Van Zeeland is gevallen en de Belgische ministerieele crisis is nog altijd niet opgelost. Alle in aanmerking genomen politieke persoonlijkheden hebben zich beurtelings vruchteloos aan een probleem gewaagd dat in België buitengewone moeilijkheden oplevert. - Evenmin zijn de Spaansche zaken iets verder gekomen. - Brazilië is een totalitaire staat geworden.

Een nieuwe stap van Engeland in de Duitsche koloniale kwestie schijnt nog niet te verwachten, want er is een driehoek Duitschland-Italië-Japan tot stand gekomen, 't geen Engeland niet aangenaam kan zijn. Intusschen is er groot rumoer ontstaan naar aanleiding van een reis van Lord Halifax naar Berlijn. Lord Halifax wordt gedoodverfd als toekomstig opvolger van Eden; hij zou tegemoetkomender tegenover Duitschland zijn dan Eden het was. Maar wat hij te Berlijn aanschouwd mag hebben, houdt hij nog zorgvuldig verborgen. 24 November zal een kabinetsraad gehouden worden waarin het rapport dat Lord Halifax over zijn reis heeft opgesteld, zal worden besproken.

26 Nov. - In België is Janson eindelijk geslaagd. - In antwoord op een vraag van een liberaal afgevaardigde heeft 25 Nov. Chamberlain in het Lagerhuis de verklaring afgelegd, dat, ondanks de reis van Lord Halifax, een overeenkomst met Duitschland, die een ongunstigen invloed op Frankrijk's veiligheid of die van zijn bondgenooten zou hebben, niet wordt overwogen.

C.