De Gids. Jaargang 101

[p. 110]

Buitenlandsch overzicht

België. - Japan. - Spanje. - Schacht. - Incident van de Leipzig
18 Juni 1937

Een Belgisch regeeringsontwerp inzake politieke amnestie voorziet in het te niet doen van alle veroordeelingen, na den oorlog uitgesproken wegens politieke feiten, gepleegd in het door de Duitschers bezette gebied. De Kamercommissie, belast met de voorbereiding van de behandeling van dit ontwerp, heeft echter aan den tekst der regeering een amendement toegevoegd, bepalende dat voor de amnestie in aanmerking komende personen weder in het bezit kunnen worden gesteld van verkiesbaarheid, indien zij binnen zes maanden bij den Koning een verzoek indienen, waarvan de tekst luidt: ‘Ik bevestig mijn gehoorzaamheid aan den Koning en mijn getrouwheid aan de wetten van het Belgische volk’. Dit amendement werd voorgesteld om een eventueele verkiezing van dr. Borms tot kamerlid of senator te voorkomen. In Vlaamsche kringen vraagt men of die toeleg doel kan treffen, immers Borms werd in 1929 in vrijheid gesteld met verlies van burgerschapsrechten voor 10 jaar, zoodat hij in 1939 verkiesbaar zou kunnen zijn voor het parlement.

De tegenstand tegen de regeering komt vooral van de zijde der liberalen. In de liberale kiesvereeniging voor het arrondissement Brussel werd een motie aangenomen om de kamerleden tegen de amnestie te doen stemmen, en mocht het ontwerp worden aangenomen, de liberalen de regeering te doen verlaten.

Een amendement om ter dood veroordeelde, doch begenadigde activisten van verkiesbaarheid uit te sluiten (waarmede van Zeeland zich vereenigd had) werd 2 Juni met 94 tegen 65 stemmen (bij 26 onthoudingen) aangenomen. Vervolgens werd de

[p. 111]

geheele amnestiewet goedgekeurd met 95 tegen 75 stemmen (bij 16 onthoudingen).

Van Zeeland is 11 Juni naar Amerika vertrokken en hoopt 5 of 6 Juli weer te Brussel terug te zijn.

Op de Britsche rijksconferentie heeft de Australische premier Lyons het denkbeeld opgeworpen een non-agressiepact voor den Stillen Oceaan te doen sluiten. Japan wil daar niet in treden tenzij Engeland den stand van zaken in Mantsjoerije zou willen erkennen, ook Japan's bijzondere belangen in Noord-China, en geneigd zou zijn Japan een leening te verstrekken. Of Engeland eenigen lust zal gevoelen dit soort voorwaarden te vervullen mag worden betwijfeld. Bovendien heeft Japan de neiging de non-agressie te willen beperken tot zichzelf, Engeland en de Vereenigde Staten. Maar zouden deze de verantwoordelijkheid voor den vrede op zich nemen indien Nederland, Frankrijk, Rusland, China worden buitengesloten?

Intusschen is het kabinet Hajasji afgetreden, hetgeen na den uitslag der verkiezingen te verwachten was. Een nieuw kabinet zal de eischen van het leger moeten aanpassen bij de mogelijkheden van land en volk. Maar het wantrouwen der groote partijen (Minseito en Seijoekai) tegen het kabinet-Konoje (dat nu is opgetreden) is even groot gebleven dan hun tegenstand tegen het kabinet-Hajasji het geweest was. De beide groote partijen die gezamenlijk Hajasji hebben doen vallen hebben hun gemeenschappelijke commissie van verweer niet ontbonden.

In de Spaansche aangelegenheden wil nog maar geen teekening komen. Den 1sten Juni moest Eden in het Lagerhuis mededeelen, dat de Italiaansche en Duitsche regeeringen voorloopig hun medewerking aan den arbeid der afzijdigheidscommissie zullen staken. Den 12den kwamen te Londen Engeland en Frankrijk met Italië en Duitschland overeen, dat voortaan een eventueele aanval op de contrôle-organen van een hunner zal worden beschouwd als een aanval op allen. Eerst zal daartoe de instemming der beide in Spanje elkaar bestrijdende partijen moeten worden verworven, en vervolgens zullen Duitschland en Italië hun plaats in de rij der controleerende mogendheden weder innemen.

[p. 112]

Te Genève is een buitengewone volkenbondsvergadering bijeengekomen die den Turkschen minister van buitenlandsche zaken Rüstü Aras tot voorzitter heeft gekozen, en eenstemmig Egypte in den volkenbond heeft opgenomen.

Schacht heeft te Parijs het Duitsche paviljoen op de wereldtentoonstelling geopend en bij die gelegenheid getracht de vastgeloopen Fransch-Duitsche handelsbesprekingen weder op gang te brengen. Gezien de groote moeilijkheden waarmede Duitschland economisch te kampen heeft, zou handhaving der handelsbelemmeringen dit land dermate kunnen verzwakken, dat het ten slotte de hulp der democratische landen niet langer zou kunnen ontberen en bereid zou zijn daarvoor politieke waarborgen te geven. De resultaten van Schacht's besprekingen daaromtrent laten zich nog weinig overzien; er wordt vermoed dat de zaak met eene mislukking is geëindigd.

De Fransche Kamer heeft, met 346 tegen 247 stemmen, de regeering gemachtigd, tot 31 Juli 1937 bij decreet, besproken in de ministerraad, maatregelen te nemen tot financieel herstel, die binnen drie maanden aan het parlement ter bekrachtiging moeten worden voorgelegd.

Baldwin is, na de kroning, door Neville Chamberlain vervangen; eveneens heeft MacDonald het politieke veld geruimd.

De Britsche regeering heeft von Neurath uitgenoodigd naar Londen te komen om daar met Eden van gedachten te wisselen, en von Neurath heeft deze uitnoodiging onmiddellijk aangenomen. Zou een Engelsch-Duitsche ontspanning op komende wegen zijn?

(23 Juni). - Bilbao is gevallen. - De Fransche Senaat heeft met 188 tegen 72 stemmen het financieel regeeringsontwerp verworpen, waarop Blum is afgetreden en een kabinet-Chautemps is gevormd; de nieuwe premier is socialistisch-radicaal. - De Engelsch-Duitsche toenadering is weer van de baan. Naar aanleiding van een Spaanschen regeeringsaanval op den Duitschen kruiser Leipzig heeft von Neurath aangekondigd niet naar Londen te kunnen gaan, en hebben Duitschland en Italië definitief besloten, zich aan de gemeenschappelijke contrôle te onttrekken.

[p. 113]

Dat Engeland von Neurath voor de tweede maal zal uitnoodigen, is niet waarschijnlijk. En zelfs al mocht dit wèl het geval zijn, de Engelsche ingenomenheid met Duitschland zal aanmerkelijk zijn bekoeld. Van ontspanning is niet veel meer over. De stemming van welwillendheid, die in maandenlange besprekingen was gegroeid, schijnt nu met één slag vernietigd. Het onopgelost gebleven incident met de Deutschland (van 30 Mei) is erger dan dat met de Leipzig.

C.