De Gids. Jaargang 101

[p. 119]

Buitenlandsch overzicht

Balkan-entente. - Nieuw-Guinee. - Von Ribbentrop. - Nieuw Locarno. - Varia
21 Maart 1937

Vier Balkanlanden - Zuidslavië, Roemenië, Turkije en Griekenland - hebben onlangs hunne betrekkingen verinnigd. Zij hebben ondervonden, dat er nadeelen verbonden zijn aan te nauwe vriendschap met groote mogendheden. De wensch naar nationale zelfstandigheid leidt in de richting van een neutraliteitsblok. De vredesverdragen en de territoriale gebiedsverdeeling zullen worden gehandhaafd. Bulgarije, dat wegens zijn revisionistische eischen de noodzaak gevoelde buiten deze Balkan-entente te blijven, heeft a althans met Zuidslavië een vriendschapsverdrag gesloten. Italië heeft zich beijverd de zaak te bevorderen ter wille eener beperking van Russische invloeden in de Middellandsche Zee.

In het Japansche Lagerhuis heeft op 28 Februari 1937 het lid der Minseito-partij, Hyogoro Sakurai, naar aanleiding van een reis door Nederlandsch-Indië gesproken over de gevoelens van argwaan die daar te lande ten opzichte van Japan gekoesterd worden. Daarom is het noodig, zeide de heer Sakurai, Nederland te verzekeren dat Japan geen territoriaal-expansionistische politiek ten nadeele van Nederland beoogt; ten bewijze hiervan moet Japan een non-agressiepact met Nederland sluiten.

Aan het einde van zijn betoog heeft de heer Sakurai zich beklaagd over ‘onderdrukking’ van Japansche visschers en zakenlieden; Nieuw-Guinee was onbevolkt en bleef onontwikkeld; Japan moest daar deelen van pachten om er industrieele en economische verbetering aan te brengen.

[p. 120]

De minister-president Hajashi zeide in antwoord, dat zijne regeering deze zaak nog nimmer had bestudeerd, maar dit nu zou doen.

De opmerkingen werden gemaakt door een lid der Minseito-partij, die in de buitenlandsche staatkunde betrekkelijk gematigd is.

Expansie van Japan in den vorm van het vestigen van nederzettingen is voor Nederland onaanvaardbaar. Een non-agressiepact zou daaraan niets veranderen.

Nederland kan, bij een conflict, altijd verzekerd zijn van de actieve medewerking van Engeland en van de Vereenigde Staten. De vestiging eener Japansche basis in Nieuw-Guinee is met deze natuurlijke verhoudingen onvereenigbaar.

Op de voorjaarsbetooging van de commissie voor de economische politiek uit de nationaal-socialistische partij heeft Von Ribbentrop, de Duitsche ambassadeur te Londen, over Duitschland's aanspraak op de verwerving van koloniaal gebied gesproken. Versailles heeft de natiën verdeeld in bezitters en bezitloozen. Het is in aller belang de onrust, die hierdoor is opgewekt, door een vergelijk te niet te doen. Dit kan alleen door de eigen kracht van het Duitsche volk zelf geschieden.

Von Ribbentrop verwierp de ‘koloniale schuldleugen’ van Versailles. Duitschland wil zijn koloniën niet tot strategische steunpunten maken. Het Duitsch-Engelsche vlootverdrag is daarvoor het bewijs. Uit het bezit van koloniën zullen voor Duitschland geen verhoogde eischen ten aanzien der vloot voortvloeien. Duitschland heeft koloniën noodig om met eigen munt grondstoffen te kunnen ontbieden. ‘Ophitsing tegen Duitschland vindt steeds weer handlangers in de democratische landen.’

Doch Eden heeft gewaarschuwd dat er op het oogenblik geen kans bestaat dat Engeland zich als pleitbezorger der Duitsche koloniale aspiratiën zal opwerpen. ‘De regeering is niet van plan de overdracht van mandaatsgebied aan de orde te stellen.’

Hoe zal echter in deze omstandigheid een wanhoopsdaad van Duitschland kunnen worden voorkomen? Engeland is nog vast besloten een nieuw Locarno in plaats van het oude te stellen en kan hiertoe de medewerking van Duitschland niet missen. Roosevelt en zijn raadgevers zijn zeer bezorgd over Europa, en

[p. 121]

zouden wellicht, door tusschenkomst, Engeland en Duitschland tot elkander willen brengen.

Intusschen heeft Eden er aan herinnerd dat hij nog steeds geen antwoord heeft van Duitschland op zijn nota van 19 November j.l. ter zake van het openen van onderhandelingen over een Westelijk veiligheidspact dat dat van Locarno zou kunnen vervangen. Eenige dagen later werden de antwoorden van Duitschland en van Italië te Londen ontvangen, doch worden niet publiek gemaakt. Al mogen zij dan geheim zijn, polemiek in de pers kan toch verhelderen waarop de verschillende standpunten steunen.

Duitschland en Italië schijnen althans de mogelijkheid van onderhandelingen over te laten. Zij zouden bereid zijn de Locarno-gedachte weder op te nemen, rekening houdende met gewijzigde omstandigheden, waaronder begrepen zouden zijn de veranderde positie van den Volkenbond (in het nieuwe verdrag zou geen verwijzing naar Volkenbondsbeslissingen en -verplichtingen meer worden opgenomen) en het neutraliteitsverlangen van België. Een agressiegeval zou niet geconstateerd worden door den Volkenbond, maar door de garanten Engeland en Italië. Frankrijk en Engeland beschouwen dit als een opzijdeschuiven van het geheele Volkenbondssysteem, doch Duitschland wijst er op dat volgens het Fransch-Russische verdrag ook geen Volkenbondsbeslissing betreffende den anvaller noodig is: beide partijen hebben zich een oordeel daaromtrent voorbehouden. Wij verlangen niet (zegt Duitschland), dat Frankrijk dit verdrag zal opgeven, maar het mag niet automatisch in een pact voor het Westen ingrijpen. Frankrijk mag het recht niet hebben, den aanvaller zelf aan te wijzen.

Een Fransche defensieleening is ingediend en in de Kamer met 470 tegen 46 stemmen aangenomen; in den Senaat met 258 tegen 1 stem. - België blijft in sterke beweging. - Uit Spanje geen wezenlijk nieuws. - De Paus heeft zich ter zake van het communisme en atheïsme tot zijn geloovigen gericht. In Spanje en Frankrijk, bij uitstek katholieke landen, zijn volksfrontregeeringen tot stand gekomen, die samenwerking met communisten niet afwijzen. De houding van den Heiligen

[p. 122]

Stoel tegenover Rusland was reeds bekend. Of de Paus nog de macht heeft, een dergelijke encycliek, die op geen enkel gebied de samenwerking met het communisme toelaten wil, als eenige waarheid te doen aanvaarden? Lerroux, in het partijorgaan der Fransche socialisten, beticht reeds den Heilige Vader van vriendschap met landen die den oorlog verheerlijken, en noemt hem ‘een fascistischen paus’. - ‘In het behoud der middengroep,’ zegt de Toestand-schrijver der Nieuwe Rotterdamsche Courant, ‘moet thans de waarborg voor het voortbestaan onzer maatschappelijke instellingen worden gezocht.’

C.