De Gids. Jaargang 100

[p. 110]

Buitenlandsch overzicht

Spanje, Neurenberg en de Volkenbond
25 September 1936

De zaken in Spanje komen niet tot staan, maar verergeren. Zegevieren de Witten (het is nog altijd problematiek) dan komt het radicale en tegelijk separatistische Catalonië in het gedrang. Er wordt te Barcelona gesproken van de mogelijkheid van een politieke alliantie met Frankrijk, dat dan, bij een witte overwinning, de veiligheid van Catalonië zou willen waarborgen. De kleur echter van den nieuwen staat zou een moeilijkheid voor Frankrijk kunnen opleveren, dat aarzelen zou een anarchosyndicalistische gemeenschap onder zijn vleugelen te nemen, met de zekerheid van een oorlog tegen de sterk unitaristisch gezinde Witten in het verschiet, gezwegen van de internationale complicaties die een verlenging der Fransche kustlijn aan de Middellandsche Zee ongetwijfeld zou doen ontstaan.

De anarcho-syndicalisten wenschen Catalonië in een aantal plaatselijke communes te verdeelen, den staat als machtssymbool af te schaffen, en van beneden naar boven te regeeren. Zij hopen door de centrale regeering te Madrid te worden erkend zoodra ‘de militaire situatie zal zijn opgehelderd’, m.a.w. wanneer de Rooden de Witten zullen hebben overwonnen. Of Madrid dan echter geneigd zal zijn de Catalaansche verlangens in te willigen? Het strijdt zelf op leven en dood, en den afloop van het Spaansche pandaemonium durft nog niemand voorspellen.

De Portugeesche regeering had zich met het denkbeeld eener coördinatie-commissie (die te Londen bijeen zou komen) vereenigd. Het Duitsche antwoord liet zich wachten, doch eindelijk wees ook de Duitsche regeering een vertegenwoordiger (vorst

[p. 111]

Bismarck) aan. Den 9den Sept. had de eerste bijeenkomst plaats. De delegaties zouden zoo spoedig mogelijk gedetailleerde inlichtingen verschaffen over de wettelijke en andere maatregelen die hun regeeringen hadden genomen om de overeenkomst tot niet-inmenging in de Spaansche aangelegenheden in werking te doen treden. Maar Portugal (dat witte sympathieën heeft) had nog geen delegatie gezonden, en verklaarde te willen afwachten welke bevoegdheden de commissie zich zou toekennen. Zou zij een zuiver consultatief lichaam wezen? Dan wel ook gevallen wraken waarbij volgens haar oordeel de overeenkomst tot niet-inmenging zou blijken te zijn geschonden? Het bestuur der Engelsche liberale partij heeft een resolutie aangenomen, die de pressie op Portugal, om waarborgen te verschaffen dat het wapenembargo inderdaad ten uitvoer wordt gelegd, versterken wil.

Frankrijk gevoelt zich buitengemeen onbehaaglijk bij de kans dat haar eigen partijen elkander naar aanleiding van het conflict in Spanje zullen gaan bevechten. De handhaving der Spaansche republiek, zeide Léon Blum te Parijs, zou Frankrijk de veiligheid zijner zuidelijke grenzen en van zijn verbindingen met Noord-Afrika garandeeren. De Spaansche republiek is de wettige regeering eener bevriende natie, gekozen krachtens algemeen kiesrecht. Doch niet-inmenging zou het behoud van den vrede beteekenen, en de Fransche regeering had den plicht gevoeld Europa voor een schrikkelijk gevaar te behoeden. Een delegatie van Fransche metaalbewerkers wenschte dat de regeering zich zou uitspreken voor een openlijke politiek van bijstand aan het Spaansche volksfront. Spreker (het was bij een socialistische demonstratie in het Lunapark te Parijs) weigerde op de houding der Fransche regeering en op zijn eigen onderteekening terug te komen. Hij zou niets toelaten dat de waardigheid van het republikeinsche Frankrijk zou kunnen afbreuk doen.

Blum werd na die rede toegejuicht, doch de vakvereenigingen der metaalbewerkers besloten, als protest tegen de niet-inmengingspolitiek der regeering, de fabrieken te laten stilstaan. In vele steden vlamde de stakingsbeweging op. Het is een feit dat vele arbeiders deze wilde beweging veroordeelen, maar zij kunnen de syndicalisten te nauwernood meer in bedwang houden, en Frankrijk blijft vol woeling en onlust.

[p. 112]

Bij den Neurenbergschen partijdag heeft Hitler Duitschland vermaand zich in vier jaar van het buitenland onafhankelijk te maken ten opzichte van alle stoffen die Duitsche chemische-, machine- of mijnindustrie zou kunnen vervaardigen. ‘Wij hopen de nationale industrie op tal van gebieden nog te doen toenemen.’ Een groot evenement was overigens deze partijdag (die weer tienduizenden op de been bracht) niet. De zittingen loopen af in een vaste traditioneele volgorde, ‘een ritus’ zegt de Berlijnsche correspondent der Nieuwe Rotterdamsche Courant. Het bolsjewieksch gevaar is niet vergeten, maar ‘men is besloten het land zoo sterk te maken, dat het iederen aanval van buiten kan weerstaan’.

De Volkenbondsvergadering naderde, en Frankrijk, verzekerde 17 Sept. Léon Blum, ‘wil samenwerken met alle naties ter wereld, om de oorzaken weg te nemen waaruit te eeniger tijd oorlog zou kunnen ontstaan.... De vrede moet algemeen zijn, omdat de oorlog algemeen zal zijn en men zich niet vleien moet met de hoop, dat eenig gewapend conflict gelocaliseerd kan worden’. De Volkenbondsraad heeft de plannen tot hervorming van den Volkenbond naar de Assemblée verwezen. Deze (21 Sept. geopend) heeft bij monde harer juridische commissie geadviseerd, het vraagstuk der Abessijnsche geloofsbrieven (bestaat er nog een onafhankelijk Abessinië?) naar het Haagsche hof te verwijzen, maar de vergadering, verzekerd dat Italië tòch niet komen zou, besliste anders, en liet de Abessijnen toe.

De Fransche regeering heeft (na raadpleging met Eden) besloten het secretariaat van den Volkenbond tijdens de huidige vergadering voor te stellen, de permanente commissie voor het ontwapeningsvraagstuk spoedig bijeen te roepen. Wanneer blijkt dat het Fransche voorstel gunstig ontvangen wordt, zal Blum een groote vredespropagandarede houden die ongetwijfeld op een nieuwe internationale ontwapeningsconferentie zal aandringen. Een stoutmoedig bestaan van Blum. Een poging om zijn binnenlandsche moeilijkheden de klauwen af te bijten? Het zou kunnen zijn.

Moge het anders afloopen dan velen thans zullen vreezen.

C.