De Gids. Jaargang 100

[p. 372]

Buitenlandsch overzicht

Spanje. - De wilde vrees
25 Aug. 1936

De bloedige opstand in Spaansch-Marokko, die, naar het zich aanvankelijk liet aanzien, tot Marokko beperkt was gebleven, is naar Spanje zelf overgeslagen. Generaal Franco, oud-gouverneur van Marokko, die thans van Melilla uit het bevel voert, bericht dat 19 Juli troepen onder generaals Queipo de Llano, Lopez Pinto en Goded, er in geslaagd zijn naar Spanje over te steken. De radiostations te Ceuta, Cadiz en Sevilla zijn in hun handen. Franco proclameert, dat Andalusië, Valencia, Valladolid, Burgos, Arragon, de Canarische eilanden en de Balearen benevens hun garnizoenen en civiele strijdkrachten zich bij den opstand hebben aangesloten. De regeering van het volksfront maakt door middel van den Madrileenschen zender bekend, dat zij den toestand in Spanje voor het grootste gedeelte beheerscht. Te Barcelona en Malaga, waar eveneens ernstig is gevochten, hebben de opstandelingen zich overgegeven. De grens tusschen Spanje en Frankrijk is gesloten. (Dit alles zijn berichten van 20 Juli). Maar de geheele maand door is de toestand met geringe wijzigingen dezelfde gebleven. Overal in den lande verscheen de burgerbevolking op straat met revolvers en geweren om het bestaande regime te verdedigen, en inderdaad schijnt zij er in geslaagd te zijn op een aantal plaatsen de muiterij tijdelijk te bedwingen, die evenwel gedurig weder uitbreekt.

Intusschen vergaderden, 23 Juli, te Londen de Locarnisten en bepaalden daar dat de drie mogendheden (Frankrijk, België en het Vereenigd Koninkrijk) stappen zouden doen om te komen tot een bijeenkomst van de vijf Locarno-mogendheden (ook

[p. 373]

Duitschland en Italië er bij) die gehouden moet worden zoodra dit alle mogendheden zal schikken. ‘De eerste aangelegenheid waarmede men zich op de conferentie zal bezig houden, zal een nieuw Rijnpact zijn ter oplossing van de moeilijkheden ontstaan door het Duitsche initiatief van 7 Maart.’ Duitschland en Italië moeten dus tot medewerking worden overreed. Het is het streven der Duitsche staatkunde geweest, zich te beveiligen tegen eene solidariteit van West- en Oost-Europa ter verdediging der (eventueel) door Duitschland aan te randen Oost-Europeesche grenzen. Daarom is Duitschland een voorstander van bilaterale verdragen en een tegenstander der collectieve veiligheid geweest. Te Berlijn zal men willen weten, wat Frankrijk, vóór de besprekingen der vijf beginnen, aan Polen en de Kleine Entente heeft moeten toezeggen.

Duitschland liet te Rome weten, dat het zijn gezant te Addis Abeba vervangen zou door een consul-generaal, waarmede de Duitsche erkenning der inlijving van Abessinië zou zijn bebeklonken. - Te Berlijn ontving von Neurath (31 Juli) de Britsche, Fransche en Belgische gezanten met de mededeeling dat de Rijksregeering de uitnoodiging om deel te nemen aan eene bespreking der vijf mogendheden over een westelijk pact aanvaardt. De bespreking zal een zorgvuldige diplomatieke voorbereiding van noode hebben. De Italiaansche gezant is van het besluit der Duitsche regeering in kennis gesteld.

Intusschen publiceerde 1 Augustus de Fransche regeering een communiqué waarin zij een dringend beroep deed op de voornaamste in Spanje geinteresseerde mogendheden zich niet in den Spaanschen burgeroorlog te mengen. De inruk in Engeland was gunstig: het binnenlandsch conflict in Spanje zou niet moeten uitgroeien tot een buitenlandsche aangelegenheid. Italië en Duitschland zouden zich hierover hebben te uiten; Italië ook op het punt van het nieuwe Locarno. Op beide punten haastte het zich niet, zoodat Frankrijk ongerust begon te worden. Met nadruk ontkende Duitschland, dat het oorlogsmateriaal had gezonden en op eenigerlei wijze had willen ingrijpen. Ook Rusland ging met het Fransche voorstel accoord, en nu ontbrak Rome nog. De neutraliteit, zeide het, moest niet beperkt blijven tot de levering van materiaal, maar ook tot het zenden van vrijwilligers

[p. 374]

en van geld. Het scheen dus de onderhandeling slepende te willen houden.

Het Vereenigd Koninkrijk heeft een grooten zet gedaan. In 1922 erkende het Egypte's principieele onafhankelijkheid, maar ten aanzien van een aantal punten bleven groote moeilijkheden bestaan: de verbindingswegen van het Rijk en de status van den Soedan. De achteruitgang van Engeland's positie in de Middellandsche Zee en aan het Suez-kanaal, gevolg der Italiaansche annexatie van Abessinië, heeft Engeland genoopt Egypte zekere toezeggingen te doen. De Britsche troepen zullen van Kaïro naar de Kanaalzone worden verplaatst en Egypte meer vrijheid gegeven zelf voor zijn landverdediging te zorgen. Een defensief militair verbond met Egypte zal tot stand komen en Engeland een Egyptisch verzoek tot opneming in den Volkenbond steunen.

Duitschland deed 17 Augustus den Franschen ambassadeur zijn toestemming inzake de niet-inmenging in Spaansche aangelegenheden schriftelijk toekomen. De besprekingen tusschen Frankrijk en Italië duurden voort, tot ook Italië 21 Augustus het Fransche voorstel aannam. Dat aangaande het nieuwe Locarno echter blijft slapen.

Hevig wordt nog altijd in Spanje doorgevochten; eene beslissing schijnt niet op handen. De (Madrileensche) staatscourant bevatte (20 Augustus) een decreet, waarbij alle goederen van religieuse orden en congregaties die bij den opstand betrokken zijn, genationaliseerd worden. Een ander decreet heft alle religieuse orden op die zich aan begunstiging van den opstand hebben schuldig gemaakt.

Hitler heeft (24 Augustus) den actieven dienstplicht van één op twee jaar gesteld. De National-Sozialistische Korrespondenz geeft uitleg. Duitschland mag voor het Sowjetleger niet capituleeren. De Russen zijn hem voorgeweest met een maatregel (van 11 Augustus), die hun leger in vredestijd ongeveer 2 millioen man sterk maakt. Bij elkander kunnen zij niet komen. Polen scheen een tijd lang gewillig, Duitschland door te laten, maar

[p. 375]

Gamelin heeft daarin verandering gebracht. Frankrijk en Polen gaan nu wellicht het luisterrijk voorbeeld volgen....

Zouden, met Duitschland, Oostenrijk, Hongarije en Italië genegen zijn het antibolsjewistische blok te vormen? Duchten de Russen de samenwerking tusschen Duitschland en Japan? De wildste vrees schijnt andere volken te hebben aangestoken en niet te willen doen achterblijven.

C.