De Gids. Jaargang 99

[p. 254]

Buitenlandsch overzicht

Abessynië
24 Oct. 1935

Toen Engeland 22 Juli verklaarde, vast besloten te zijn het Italiaansch-Abessijnsch conflict streng naar Volkenbondsregelen te zullen behandelen, schrok men daarvan te Parijs, waar men bezorgde blikken op Duitschland wierp. De Volkenbondsraad besloot in zijn 31 Juli aangevangen vergadering, de te Scheveningen vastgeloopen arbritrage te doen voortzetten, en zelf den 4den September rapport te verwachten. Intusschen zouden ook Engeland, Frankrijk en Italië kunnen onderhandelen op grondslag van hun verdrag van 1906. Den 15den Augustus begonnen deze besprekingen te Parijs. Het bleek dat Italië (dat intusschen was blijven mobiliseeren) aan politieke eischen vasthield, terwijl Engeland het slechts economische concessies had toegedacht. 22 Augustus begon daarop Engeland de mogelijkheid van sancties te overwegen. 30 Augustus hield Mussolini zijn troepenschouw.

Veel stof was inmiddels opgewaaid doordat een Engelsch onderdaan Rickett, voor een Amerikaansche maatschappij, rechten tot petroleumontginning van den negus bleek te hebben verkregen. Een manoeuvre om Mussolini tot nadenken te brengen over wat hij ging bestaan? Een paar dagen lang was dit de uitleg, doch de Engelsche regeering bleek met de zaak niets te maken te hebben, en raadde den negus de concessie op te schorten.

Te Genève werd, begin September, besloten het geheele complex der Italiaansch-Abessijnsche betrekkingen te doen onderzoeken ten einde een vreedzame oplossing voor te bereiden. Italië onthield zich ostentatief en liet zijn troepenverschepingen

[p. 255]

voortgaan. Hierop liep den 10den September de Engelsche Kanaalvloot uit naar de Middellandsche Zee.

Even later riep Hitler den Rijksdag bijeen, maar het bleek slechts om het hakenkruis als officieele vlag en verscherpte maatregelen tegen de Joden te doen te zijn geweest. Wat in Duitschland reeds bereikt was, gaf hij te kennen, moest niet door internationale conflicten in gevaar worden gebracht.

Engeland had nu nagenoeg de geheele ‘Home Fleet’ in de Middellandsche Zee ondergebracht, en begon te informeeren of Frankrijk niet, zij het met bescheidener middelen, aan een demonstratie daar zou willen mededoen? Frankrijk liet eenigen tijd verloopen en antwoordde toen, dat het niet alleen te water, maar ook te lande en bij de luchtmacht zou willen samenwerken.

Nadat Italië zich voldoende versterkt achtte om een inval te wagen, gaf het (22 September) eindelijk te kennen waarop zijn eischen nederkwamen: ontwapening van den negus (door Italiaansche militairen te bewerkstelligen); administratieve raadslieden aan te wijzen niet door den Volkenbond, maar door Italië; afstand van een strook die Eritrea in verbinding zou brengen met Italiaansch Somaliland. De voorstellen van Genève bleven daar ver beneden: organisatie der politie door buitenlandsche specialisten, toezicht op de Staatsuitgaven, clausule van economische gelijkheid, gemengde rechtspraak tusschen Abessyniërs en vreemdelingen. Den 2den October sprak Mussolini op de Piazza Venezia de menigte toe: economische sancties zou hij bejegenen met zelfbeheersching, tegenover militaire maatregelen echter militaire maatregelen stellen, oorlogsdaden beantwoorden met oorlogsdaden. ‘O, dat uw krachtige en onwankelbare beslissing den hemel vervulle’. Tegelijk werd van twee zijden: Eritrea en Italiaansch Somaliland, de Abessijnsche grens overschreden. Den 6den October werd Adoea genomen; den 13den Aksoem.

Nu kwam, voor eenige dagen ten minste, Genève met kracht in werking. Wapenembargo tegen Italië verordend; dat tegen Abessynië opgeheven. Financieele sancties aangenomen (onder onthouding van Oostenrijk en Hongarije). Eene subcommissie voor economische sancties vereenigde zich met een invoerverbod voor Italiaansche goederen. Maar hiermede hield de eensgezindheid op. Laval poogde te bemiddelen op den grondslag van op-

[p. 256]

houding van het Italiaansch offensief (de Bono blijft in de stellingen die hij thans bezet heeft); de provinciën Harrar en Ogaden worden aan Italië afgestaan; de rest van Abessynië onder internationaal regiem, met overwicht van Italië. ‘Wie was de vurigste voorstander van het stelsel van collectieve veiligheid? Frankrijk!’ (Daily Herald van 16 October). Maar Mussolini nam de voorstellen niet eens aan....

Zal, nu Frankrijk onbetrouwbaar schijnt, Engeland voet bij stuk houden? ‘Er is nog tijd tot ademen’, zeide, 22 Oct. in het Lagerhuis, Sir Samuel Hoare. Men rekent er in Italië vast op, dat men een belangrijk deel van zijn eischen zal ingewilligd krijgen. Te Adis Abeba is in de jongste dagen het vertrouwen in den Volkenbond verminderd. En Philippe Barrès, in den Matin, spreekt er voldoening over uit, dat het Italiaansch-Abessijnsch conflict niet meer schijnt te zullen leiden tot eene ramp voor Europa. ‘De bespottelijke inzet van Abessynië zou een oorlog onvergeeflijk maken.’

Woorden voorwaar, die niet doen vermoeden dat Mussolini zijn trekken thuis zal krijgen.

C.