De Gids. Jaargang 99

[p. 248]

Buitenlandsch overzicht

De Leiders
22 Januari 1935

Dat de Saar-stemming dezen uitslag heeft gehad is een geluk. De Volkenbondsraad was in de verplichting aan een duidelijke uitspraak een even ondubbelzinnig gevolg te geven, en is deze verplichting onmiddellijk nagekomen. En bij Hitler was de eerste reactie eene hernieuwing der verzekering, dat hij Frankrijk thans geen territoriale eischen meer te stellen heeft.

Tot zoover alles goed. Thans moet blijken, of er een algemeene ontspanning zal kunnen volgen.

Laval is met Mussolini overeengekomen, deze in een bepaalde richting te zoeken, en, op eenigen afstand, heeft Engeland aan hun opzet zijn zegen gegeven.

Men wil Duitschland naar Genève teruglokken, onder voorwaarden die een verloochening van den ‘Anschluss’, deelneming aan een Oostelijk Locarno-pact, en hervatting der ontwapeningsconferentie inhouden, op dezen voet dat Duitschland zich, evenals alle anderen, eene algemeene bewapeningscontrôle zal laten welgevallen. Daarmede zal dan voor Duitschland het uur der gelijkgerechtigdheid zijn aangebroken, waarnaar het meermalen gezegd heeft met ongeduld te verlangen.

Deze voorstellen zullen, eer Duitschland er in toetreedt, op veel punten moeten worden verduidelijkt. Van de naleving van welke militaire bepalingen van het verdrag van Versailles zal Duitschland ontslagen zijn en welke zullen blijven gelden? Van den eisch tot blijvende demilitarisatie van den linker Rijnoever heeft Frankrijk (het is daareven nog te Genève gebleken) niet afgezien; het blijft dien noodzakelijk achten tot zijne veilig-

[p. 249]

heid. Maar dan zal de gelijkgerechtigdheid dus nog onvolkomen blijven.

Ten aanzien van zijn Oostelijke grenzen heeft Duitschland indertijd eene geruststellende verzekering gegeven aan Polen. De zaak ziet er anders uit nu een algemeen Locarno-pact voor Oost-Europa wordt beoogd, een pact waaraan de Sowjet-regeering deel heeft en waarvan de naleving dus ook door anderen dan Polen kan worden geëischt. Ook door Roemenië bijvoorbeeld ten opzichte van Hongarije, dat zeker niet zonder meer zijne revisieidealen zal willen opgeven, en waaraan Italië, men weet niet recht in welke mate, gebonden schijnt.

Op het pad dat Laval en Mussolini willen bewandelen liggen dus nog steenen te over. Maar men moet erkennen dat de wil ze op te ruimen, althans te ontgaan, ernstiger schijnt dan tevoren, en dat eene combinatie in wording lijkt die eene oplossing van velerlei moeilijkheid zal kunnen doorzetten, althans met eenige kans op goeden uitslag beproeven. Laval en Mussolini zijn daarbij op den voorgrond getreden ten teeken dat Frankrijk en Italië er van af willen zien elkander tegen te werken en gedeeltelijk te verlammen. Engeland en Rusland sympathiseeren. Duitschland kàn dus in de hand worden genomen, maar van de wijze waarop men dit beproeft, zal veel afhangen. Er zal een buitengewone tact vereischt zijn om in deze omstandigheden de mate van eendracht die Europa niet ontberen kan te herstellen en het gevoel van gemeenschappelijke verantwoordelijkheid dat ons werelddeel behoeft, te versterken en te doen zegevieren. Staatkundige ontspanning is de voorwaarde tot die gemeene verzaking aan economischen waanzin waaraan het herstel der wereld hangt. Niet slechts uit Europa wordt Europa bedreigt: ook uit de Vereenigde Staten en Oost-Azië, maar juist dáárom moet alles in het werk worden gesteld, den Europeeschen baaierd door iets wat op een kosmos lijkt, te vervangen. Een schietgebed dus voor aansterking van ‘the European mind’ bij die zich Europa's leiders achten, ja ten deele zich officiëel dien hoogen titel, die verplichtingen meebrengt, hebben toegelegd. Laat zien wat Uw voorgaan tot ons welzijn vermag!

C.