De Gids. Jaargang 98

[p. 322]

Buitenlandsch overzicht

Wankel evenwicht
25 November 1934

Het schijnt niet te verwachten, dat Doumergue zich ooit genoopt zal zien, de rust van Tournefeuille voor de tweede maal op te geven. Waaraan zijne mislukking is toe te schrijven? Aan verzuim, dunkt mij, van het juiste oogenblik. Een zóó zwaren plicht als hij op zich nemen wilde laat men geen drievierdeljaar van de schouders. Onmiddellijk nà Februari verwachtte ieder ongewoons van Doumergue, maar wat hij in voorjaar en zomer te zien gaf heeft op de herfstverrassing te weinig voorbereid. Alleen met een volksbeweging achter zich kan een staatshervormer van zóódanige pretensie slagen. Het volk nu scheen bewogen in Februari, in November niet meer. Het mist voor het oogenblik den wil een regeeringsgezag op te bouwen dat een werkelijk verweermiddel tegen kamergrillen zou bezitten; Egalité heeft het nogmaals van Liberté gewonnen.

Zuid-Slavië heeft in zóó ondubbelzinnige termen Hongarije aangeklaagd, dat de (nog niet gepubliceerde) bewijsmiddelen waarschijnlijk wel consistentie zullen hebben; zij zullen trouwens door Tsjechoslowakije en Roemenië, die niet geschroomd hebben achter Zuid-Slavië te gaan staan, wel vooraf zijn gekeurd. Ook door Laval, die daarna in de aanklacht zelve weinig te verzachten heeft gevonden. Terwijl van Janka Puszta het noodige zal zijn opgehaald, is van Brescia geheel gezwegen. Het stadium waarin men ook groote dieven, zoodra hunne misdaad zich laat aantoonen, op staanden voet tracht te vangen, is voor den Volkenbond nog niet aangebroken. De uitkomst van het Raadsonderzoek zal eerder een voorstel van algemeene anti-terreur-

[p. 323]

conventie (verplichting tot uitlevering van politieke misdadigers, organisatie der samenwerking van nationale politie-autoriteiten) dan (ook in den vorm) tegen een bepaald land gericht wezen. Het kan kwalijk anders; intusschen zal voor de zooveelste maal eene wetgeving worden uitgebreid die (nog in den regel) executie buiten adem ziet nog eer zij op gang heeft kunnen geraken.

De Raad schijnt te overwegen zijn Januari-bijeenkomst van den 21sten tot den 10den dier maand te vervroegen, ten einde reeds op den dag der Saar-stemming (13 Januari) besluitvaardig te zijn. Dit zou een verstandig besluit wezen. Hoe de uitslag zij, het Volkenbondsorgaan dient er het eerste woord over te hebben.

Een stembusuitspraak ten voordeele der handhaving van den status quo zal dunkt mij het aantal problemen waarmede Europa worstelt, weinig doen verminderen. Zij stelt eene oplossing uit die toch eenmaal zal moeten volgen. Ik geloof niet dat eene hereeniging met Duitschland voor het lot van het Hitler-regiem in dat land blijvend gewicht kan hebben. De wanverhouding tusschen duizendtallen en millioenen lijkt daartoe te groot.

De vlootbespreking te Londen vastgeloopen. Tenzij er een wonder gebeurt zegt Japan het verdrag van Washington eerlang op. Contingenteering van aanvalsmiddelen te land en uit de lucht liet zich nog niet invoeren, en die van aanvalsmiddelen ter zee laat zich niet handhaven. Sta eerst gelijkheid toe, zegt Japan, en ik verminder onmiddellijk mijne oorlogstoerusting in de mate waarin gij het zult doen. Dit is al een heel bekend geluid; - de gelijkheid die men voorspiegelt zal evenwel nooit ofte nimmer bestaan. Elk zal de middelen aanschaffen (of behouden) die zijn omstandigheden hem dienstig doen voorkomen; de mogelijkheden van gevaar zullen voor Amerika, voor het Britsche rijk en voor Japan blijven verschillen en dus ook de samenstelling hunner zeemacht.

Over Baldwin-Hailsham slaat Nederland geen alarm. Ware het ongezegd gebleven, wij zouden het even goed begrepen hebben. Daarvoor zijn wij toezieners-van-vlakbij in den wereldoorlog geweest. De Nederlandsche opvatting omtrent de staatkunde die zelfbehoud ons voorschrijft is niet veranderd; alleen versterkt.

[p. 324]

Vol inzicht in de onvolkomenheden van den Volkenbond, zijn en blijven wij van zijne onmisbaarheid overtuigd. Sloop hem, en de alliantiën zullen onmiddellijk herleven, die in het verleden meer kwaad hebben gesticht dan tot dusver de georganiseerde gelegenheid tot onafgebroken algemeen beraad teleurstelling heeft opgeleverd. De wereld verkeert nog altijd in een labiel evenwicht, maar reeds dit te hebben behouden is winst vergeleken bij de ramp van '14. Pernicieuse plannen duiken gedurig op, maar zóó zichtbaar dat telkens tegenkracht zich ordent. Het opduiken is de redding; verborgenheid ware eerst het echte, het venijnige gevaar.

C.