De Gids. Jaargang 98

[p. 259]

Buitenlandsch overzicht

In het duister.
24 Januari 1934.

Had mijn opschrift, in stede van op lichtgebrek, op geladenheid en dampkring willen toespelen, het zou in den meervoudsvorm moeten zijn gesteld. Er zijn minstens drie geladen dampkringen: in Amerika, in Oost-Azië, in Europa.

De gepubliceerde Amerikaansche budget-cijfers - op de federale huishouding van het loopende begrootingsjaar een berekend tekort van 1728 millioen dollar; een veel grooter tekort voor het komende begrootingsjaar voorzien - en de indrukken die deze cijfers op den nuchteren lezer moeten achterlaten, doen vermoeden dat Roosevelt blijken zal zich in den graad van bereidwilligheid der kapitaalmarkt tot het opnemen der reusachtige regeeringsleeningen die de doorzetting zijner staatkunde vereischt, vergist te hebben. Hij zal zich misschien tot den uitweg gedrongen vinden, de banken tot overneming van bepaalde emissiegedeelten te dwingen. De aanneming der nieuwe goudwet, die het goud uit het bezit der federale reservebanken in dat der schatkist doet overgaan, schijnt vast te staan, en daarmede de vorming van een valutacontrôlefonds van 2 milliard dollar verzekerd te wezen. Financieele en politieke macht komen aldus in de Unie in volstrekten zin in ééne hand, die de beschikking over de goudvoorraden gebruiken zal tot credietexpansie op ongeziene schaal. De commissie voor het bankwezen uit den Senaat heeft met 12 tegen 8 stemmen besloten de Senaat belangrijke wijzigingen voor te stellen in de goudwet zooals die door het Huis van Afgevaardigden is aangenomen: de wet tijdelijk te maken in plaats van zooals Roosevelt wilde, permanent; het valutacontrôlefonds slechts voor twee jaren in te stellen (het

[p. 260]

kan door den president een jaar eerder worden opgeheven, maar ook tot drie jaren worden verlengd) en in beheer te geven aan een college van 5 personen in plaats van aan den secretaris van staat voor de financiën (Morgenthau) alléén; de den president te verleenen machtiging tot dollardevaluatie (met tusschen 50 en 60 dollarcent) eveneens aan tijd te binden. Met deze voorstellen denkt men de aanneming der goudwet door den Senaat verzekerd te hebben; - intusschen blijft ook aldus de te scheppen regeeringsmacht in financieele zaken, en daarmede het gevaar van credietopblazing, reusachtig. In hoeverre dit gevaar bezworen kan blijven, zal de toekomst leeren. Het Nieuwe Werelddeel staat - gelijk het Oude - voor een in de hoogste mate verontrustend economisch probleem, maar in het Nieuwe Werelddeel wordt dit probleem niet - als in het Oude - door een reeks van politieke problemen doorkruist en vertroebeld. Amerika kan een sprong doen, zij het in het duister; - Europa staat stil, ook in het duister.

Wie zal zeggen, welke verrassingen Oost-Azië bereidt? Het keizerschap van Mantsjoekwo ingesteld: een Japansche agentuur. Is zij uitsluitend voor Mantsjoerije bestemd, of met de hoop geladen, eerlang ook op Noord-China te mogen werken? Zoo ja, dan vertegenwoordigt zij niet het eenige gevaar, dat de regeering van Nanking bedreigt. Daareven is Rusland er in geslaagd, in Chineesch Turkestan eene lands-‘onafhankelijkheid’ geproclameerd te krijgen onder leiding van elementen die zich de verdrijving van alle Chineezen tot eerste regeeringstaak stellen, en eene deputatie naar Kaboel en Britsch-Indië hebben uitgezonden met verzoek tot erkenning. Door Kemal Turkije uitgewezen Turken zouden onder de leiders sterk vertegenwoordigd zijn. Binnenkort zou op de proclamatie der onafhankelijkheid van Chineesch Turkestan die van de onafhankelijkheid van Mongolië staan te volgen, daar het door Nanking toegezegde zelfbestuur binnen de Chineesche Republiek - de mededeeling is uit Russische bron - geen voldoenden waarborg zou opleveren tegen penetratie door Japan. Met andere woorden: in de flank van Mantsjoekwo richt onmiddellijk het Sowjet-regiem zijn eigen politiek agentschap in. Eigenlijk China lijkt door dit alles bedreigd genoeg om afweerskracht in éénheid te moeten

[p. 261]

zoeken - zou men zoo zeggen, maar men ziet het niet. Eerder zijn er vermoedens dat één der elkander in Midden- en Zuid-China bestrijdende groepen feitelijk heult met Japan. Dit kan ook kwalijk van pogingen tot beïnvloeding der binnen-Chineesche aangelegenheden afzien, omdat het maar al te goed weet dat Rusland daar niet van afziet. Amerika, door Japan omtrent een gezamenlijk optreden tegen het communisme in China gepolst, heeft een volstrekt afwijzend antwoord gegeven, en verklaard, zijn onderdanen liever uit bedreigde gebieden in China te zien vertrekken, dan zich met politieplicht binnen het Chineesche gebied te willen belasten. De Japansche gendarme blijft dus, zonder collega, opkomen voor een netelige taak, waarvan China den rechtsgrond ontkent, en waarin anderen hem in geen geval willen zien slagen.

En Europa, zeiden wij, staat stil. Allerlei dat in het gemeeneuropeesch belang in beweging gebracht zou moeten worden blijft in een toestand van volkomen verstijving verkeeren.

De notawisseling tusschen Frankrijk en Duitschland schijnt geen ander gevolg te mogen hebben dan de ontwapeningszaak, met de zuurte en wanhoop eener nieuwe mislukking belast, aan derden terug te wijzen die haar zullen moeten behandelen in een radeloos geworden Volkenbond. Nog worden hoffelijke vormen in acht genomen, maar de dingen zelf worden harder. Hitler heeft den Volkenbond verlaten, maar de Volkenbond, als hij eenige reden van bestaan zal behouden, mag daarom Hitler niet verlaten. Hitler's uittreding beduidt niet dat Duitschland van de gevolgen zijner onderteekening van het verdrag van Versailles te eenen male ontslagen zou zijn. In gemeen overleg heeft men Duitschland in verscheiden opzichten ruimte gegeven; maar dit beteekent niet dat Duitschland, na verbreking van dit overleg, voortaan de ruimte slechts voor het nemen heeft. Noch van de bewapeningskwestie noch van de Saarkwestie noch van de Anschluss-kwestie noch van de Corridor-kwestie komt het zonder 't zij overleg, 't zij conflict met zijn gewezen medeleden in den Volkenbond ooit af. De kansen van het (beproefde) overleg lijken in de afgeloopen maand niet grooter geworden, en de mogelijkheid van conflict moet dus wel dreigender voor oogen staan. Het is gemakkelijk genoeg te zeggen (bijvoorbeeld):

[p. 262]

waarom laat men het Saargebied niet aanstonds en zonder meer aan Duitschland over? Omdat de volledige vrijheid van beslissing, mede door Duitschland zelf, aan de bevolking plechtig is toegezegd. Wanneer deze niet van zins mocht zijn zonder waarborg aan de ‘gelijkschakeling’ te worden overgeleverd is het onrecht, haar daartoe te veroordeelen. Wanneer Oostenrijk, geen gevolg ziende van te Berlijn ingeleverd protest tegen bescherming, van officieel-Duitsche zijde aan de nazi-propaganda in Oostenrijk verleend, zich op grond van artikel 11 van het Volkenbondsverdrag tot den Volkenbondsraad wendt met beklag, is het onrecht, zoo deze de zaak afwijst. Van de mogelijkheden tot rechtsontwikkeling, in de Volkenbondsorganisatie geboden, moge tot dusver in schroom, misschien soms in zelfgenoegzame lafhartigheid, een te gering gebruik zijn gemaakt, er is geen andere keus dan òf steeds opnieuw de eindelijke voltooiing te beproeven van wat men tot dusver onafgedaan liet, òf in reeds erkende, reeds bij gemeen vonnis gebrandmerkte barbaarschheid terug te vallen en daarmede ook internationaal de ethiek van het oerwoud te huldigen die kracht eenvoudig doet botsen tegen kracht en zich voldaan verklaart met de aldus te winnen ‘totaliteit’ der bevrediging van primaire instincten. Bevrediging, enkel te winnen en te genieten - in het duister; te verachten door wie nog vasthouden aan het geloof, dat in dat innerlijk duister, voor eeuwen reeds, een licht is opgegaan, waarvan zij de flikkering willen blijven aanschouwen, omdat zij daarbij alleen zichzelven nog herkennen. Boven Wodan, Christus. De keus is gesteld, en die haar mocht willen ontvlieden, zal zich, stuurloos, te pletter loopen. Tezamen boeten, tezamen alleen, ten slotte, herstellen wij, wat gezamenlijk werd misdreven.

C.