De Gids. Jaargang 97

[p. 123]

Buitenlandsch overzicht

Oeconomische conferentie
26 Juni 1933

Londen blijkt erger dan Genève ooit geweest is. Kreeg men daar overvloed van redevoeringen waar niet de wil tot handelen achter zat, alleen maar tot redeneeren, de voorbereiding was in den regel zóó dat dit spel, voor wat het dan waard mocht zijn, in eenigszins waardigen vorm kon worden gespeeld. Te Londen lijkt elke serieuze voorbereiding te hebben ontbroken en moet men eerst nog zelf uitmaken waarover men het eigenlijk hebben zal. Voor een conferentie die sedert een jaar was aangekondigd en voorgezeten zou worden door den Britschen premier een poover begin, dat den roem der tegenwoordige Britsche regeering, die versterking velen kon, niet ten goede komt.

Een ander die tegenvalt is Roosevelt. De wereld voelt zoo sterk de behoefte aan een groot man dat zij geneigd is deze betiteling uit te reiken niet aan wie getoond heeft dat hij het is, maar aan wie het naar haar verlangen zou kunnen en moeten willen wezen. Roosevelt de dictator! Eerste voorwaarde is dat een dictator zichzelf dicteert. Maar het lijkt niet, of hij dit gedaan heeft, eer hij zijne delegatie samenstelde en liet optreden. Hij zou haar dan althans de gedragslijn hebben voorgeschreven die hij zelf voor de beste had erkend. Zij gedraagt zich, of zij er in het geheel geen heeft.

Eerst was er de kwestie der oorlogsschulden. Eene regeling bleek tusschen Engeland en Amerika niet voorbereid. Roosevelt durft niet schrappen en Mac Donald niet betalen, beiden uit vrees voor hun Congres (parlement). Het eenige waarover zij het eens waren, was, dat op deze kwestie de conferentie niet

[p. 124]

stranden mocht. Op het nippertje dus deze oplossing: Engeland betaalt 10% van den termijn, en in zilver; Roosevelt aanvaardt dit onder motief dat het immers geen weigering van betaling en dus in beginsel eene erkenning der schuld is; hij zal nu Engeland van eene toekomstige conferentie tot regeling van het schuldenvraagstuk niet behoeven uit te sluiten. Adres aan Frankrijk en België, die al vroeger niet betaald hebben, het ook thans niet deden en vast besloten zijn het ook in de toekomst niet meer te doen. Men is lang over den tijd heen waarin een Amerikaansch dreigement: ik sluit U van eene conferentie tot regeling van het schuldenvraagstuk uit, op die beiden eenigen indruk maakt. Om van de schulden af te komen is geen conferentie noodig; het is in een wereld als de tegenwoordige heel eenvoudig. Als Duitschland indertijd met een botte weigering succes heeft gehad, waarom zouden Frankrijk en België het thans niet mogen hebben? Zij hebben indertijd duidelijk doen blijken, op welke voorwaarde zij er in toestemden de schuld van Duitschland te schrappen.

Dan de kwestie dollar-pond. Men gedroeg zich of, eer de conferentie in ernst zou kunnen beginnen, natuurlijk eerst dollar en pond in een vaste verhouding tot elkander moesten zijn gebracht. De wereld verdroeg dit, al murmelende: als dit zoo noodig is, waarom hebt gij het dan niet een week eerder gedaan? Tot zij vereerd wordt met de mededeeling dat de zaak mislukt is en de conferentie nu toch maar voortgang moet hebben.

Zij zet zich aan het werk, dat in het lanceeren van redmiddelen door onderscheiden delegaties blijkt te bestaan, want een behoorlijk programma waarnaar men systematisch arbeiden kan blijkt van te voren niet opgemaakt. In welke orde moet nu al het gesuggereerde in behandeling komen? Niemand weet dit, en onderwijl men er zich het hoofd over breekt, komt aan het licht, dat leden van verschillende delegaties het over in haar naam geventileerde denkbeelden onderling volstrekt niet eens zijn, zoodat twijfelachtig wordt welk karakter nu eigenlijk aan ingediende voorstellen mag worden toegekend.

Tot overmaat van ramp houdt de politiek zich tijdens de beraadslagingen der conferentie volstrekt niet stil, is integendeel roeriger dan ooit. Men begint zich af te vragen, of terwijl

[p. 125]

men te Londen in den blinde rondtast, Midden-Europa niet morgen of overmorgen in vlammen zal staan, het moeizaam gehandhaafde regeeringsgezag in Oostenrijk niet zal bezwijken en, na een geslaagden aanslag der nazi's aldaar, omstanders niet zullen ingrijpen.

Mussolini schijnt van oordeel dat het Donau-pandaemonium alleen te redderen is door Oostenrijk en Hongarije weder in nauwe betrekking tot elkander te brengen met een Habsburg aan het hoofd. Dit zou den ‘Anschluss’ verhinderen waarvan Mussolini niets hebben moet en tegelijk de Joegoslaven een toon of wat lager doen zingen. Verschrikking der Kleine Entente en angstig opzien naar Frankrijk, dat zijn Oost-Europeesche clientèle natuurlijk liefst behouden wil, maar verlokt zou kunnen worden door de kans, Duitschlands uitbreiding voorgoed onmogelijk te maken. Slaat Frankrijk naar deze zijde om, dan zal natuurlijk de Kleine Entente veeren moeten laten, want als Hongarije mee wil, kan dit alleen zijn in de verwachting dat er een herziening van het verdrag van Trianon bij zal afvallen. Praag en Belgrado dus in groote opwinding; Berlijn en Parijs in onzekerheid. Dollfuss door de nazi's omver te laten werpen zou den ‘Anschluss’ kunnen forceeren; maar primo vertrouwt men toch niet recht, dat een nazi-aanslag in Oostenrijk gelukken zou, en secundo is men niet gerust op de reactie van Europa. Een door het buitenland toegebrachte zware politieke nederlaag - om van een militaire te zwijgen - kan Hitler niet riskeeren. In het binnenland kan men nog eenigen tijd door krachtvertoon tegen marxisten, katholieken, duitsch-nationalen de heldenrol spelen, maar tegenover het buitenland, waar Hitler's zedelijk gezag het nulpunt heeft bereikt en niet weer te boven wil komen, gaan zijn methodes niet op. - Wat Parijs betreft, het zou aan de eene zijde Rome en Berlijn gaarne in nog onverzoenlijker tegenstelling brengen, maar aan de andere zijde zijn Oost-Europeesch gevolg niet gaarne missen of verzwakt zien, en dan.... er is wat te veel Mussolini in het plan. Niet Frankrijk, veeleer Italië zou over den herstelden Habsburg beschikken.

Te Berlijn schijnt men nog door herinneringen aan verhoudingen uit den Bismarck-tijd op Goemboes te hebben willen werken, maar zonder succes. Het is niet in te zien wat

[p. 126]

Berlijn, op zichzelf blijvend - en wie verbindt er zich tegenwoordig mede? - ten voordeele van Hongarije zou vermogen.

Te Londen blijkt wel dit, dat Engeland niet van Ottawa af kan en Ouchy dus geen kans krijgt als algemeene solutie te worden aanvaard. Het blijft wegwijzer - naar een baan dien men niet opdurft. De inflatie-baan willen de Ouchy-staten niet op; Mr. Trip sprak zeker niet naar eigen overtuiging alleen. Het was een droef teeken des tijds, een kanselier der Engelsche schatkist te moeten hooren pleiten voor vrijbuiterij op monetair gebied, en dit niet omdat hij geacht moet worden daar zelf een principieel voorstander van te zijn, maar omdat hij na de mededeeling der Amerikaansche delegatie, dat zij voorloopig van stabilisatie van den dollar afziet, meent niet anders te kunnen doen. Als de prijzen maar stijgen, zegt Amerika, en Neville Chamberlain zegt het na. Weten wij nog niet uit de ervaring van oorlog en na-oorlog, dat zulk een doel niet moeilijk is te verwezenlijken? En wat heeft het de wereld gebaat?

Mac Donald geeft de pers de verzekering, dat nog niet alles verloren is. Dat moest er waarlijk nog bij komen. De wereld zou meer belang hebben gesteld in uiteenzetting van wat men vertrouwde te hebben gewonnen. Moge haar natuurlijk verlangen, zij het dan laat, alsnog gestild worden.

C.