De Gids. Jaargang 97

[p. 389]

Binnenlandsch overzicht

Kabinet-Colijn
24 Mei 1933

Het onbevredigende van een gedeelte onzer politieke traditiën steekt pijnlijk in de oogen, nu men Dr. Colijn een crisiskabinet ziet vormen waarbij in de behoefte aan erkende voorrechten der opperleiding wederom slecht voorzien is. Dit crisiskabinet zal bovenal bezuinigingskabinet moeten wezen dat sluitende begrootingen voor het rijk in Europa en voor de overzeesche gebiedsdeelen mogelijk maakt. Daartoe zal aan elk der ministerieele departementen een sterke centrale impuls moeten worden gegeven. Het natuurlijkst wordt deze gegeven door dengeen die de thesaurie onder zich heeft. Dit is tot dusver bij ons geweest de minister van financiën. Had Dr. Colijn dit departement gekozen, hij zou naast de algemeene leiding met die eener omvangrijke bijzondere administratie zijn belast geweest. Maar waarom de thesaurie, als het orgaan waar zich effectief financieel toezicht op het geheele staatsbestuur het gemakkelijkst ontwikkelen kan, niet van financiën afgescheiden en onder den premier gesteld?

In plaats daarvan heeft deze koloniën gekozen. Hiervoor zijn stevige argumenten aan te voeren. Het beheer van dit departement laat inderdaad tijd tot de algemeene leiding over. Het departement dat nog altijd dat van ‘koloniën’ heet hoewel er geene koloniën meer bestaan, doet dienst zoo dikwijls de regeering van het rijk in Europa te handelen heeft in de functie niet van rijks- maar van algemeene staatsregeering. Aanwijzingen aan de regeeringen der overzeesche staatsdeelen gaan er van uit; het grondwettig toezicht op die regeeringen wordt er uitgeoefend. Geen beter plaats om het enorme alge-

[p. 390]

meene staatsbelang eener sluitende begrooting van Nederlandsch-Indië te behartigen dan ‘het Plein’. Maar tot behartiging der centrale belangen van het rijk in Europa is de plaats niet bij uitnemendheid geschikt. Tenzij het beheer der schatkist er aan worde verbonden.

Waarom geen kanselierschap ingesteld dat schatkistbeheer en relatiën met de overzeesche staatsdeelen in zich vereenigt? Wil men het woord kanselier niet, men spreke van ‘voorzitter van den ministerraad’. Want het is duidelijk dat het permanente voorzitterschap van den ministerraad tot de opperleiding van den Staat der Nederlanden behoort. De gelegenheid om den premier het geheel van functiën op te dragen waaraan de centrale leiding behoefte heeft en in welker uitoefening zij zich op ongedwongen wijze tot traditie zou kunnen ontwikkelen, en daarmede de invoering van een der dringendste hervormingen waar de Staat der Nederlanden in zijn sedert 1922 bestaande constructie om roept, zijn verzuimd, en twee zinlooze dingen: departement van (niet bestaande) ‘koloniën’, en (alleen in naam bestaande) tijdelijkheid van het voorzitterschap van den ministerraad, bestendigd. Wat een schaamachtigheid en wat een sleur! Persuasie zal het effect moeten bereiken dat rechtens verzekerd had kunnen wezen.

C.