De Gids. Jaargang 97

[p. 376]

Een veelzeggende excursie

Als het Juni-nummer van De Gids verschijnt, trekt er door Zuid-Limburg eene botanische excursie, die eene bijzondere beteekenis heeft. De aandacht en het doel van haar deelnemers zal waarschijnlijk minder dan gewoonlijk zich richten tot de kinderen van Flora, die zelf echter meer dan ooit deze dagen zullen sieren. De gedachten zijn meer dan anders centraal gericht, de gesprekken zullen dikwijls uitgaan naar de beste herinneringen en vroolijkste momenten uit dien kostbaren studententijd, die voor den één pas beeindigd is, voor den ander reeds 20 jaar of langer in het verleden ligt.

Een excursie is die uitnemende vorm van doceeren, die in staat stelt op ongedwongen wijze, in opgewekten toon en prettigen omgang belangrijke dingen van natuur, wetenschap, kunst of techniek van nabij te leeren kennen, - en tegelijk geleerdheid te bedekken en gewichtigheid uit te schakelen. Maar de Limburgsche excursie past niet in een stijve definitie. Zij grijpt dienzelfden toon die alle jaren deze excursies kenmerkte. Zij neemt dienzelfden vorm aan, heden niet om te doceeren, maar enkel om in een opgewekte stemming dat dieper gevoel van eerbied te bedekken en ongezegd toch uit te spreken tegenover een Leermeester, die 37 jaren de studentengeneraties heeft geleid op de rijke wegen der plantkundige wetenschap.

De hoogleeraar maakt dit jaar zijn excursie niet als alle vorige jaren met zijn jonge studenten, maar met enkel afgestudeerde leerlingen, die van deze dagen een reunie wenschten te maken met hun botanischen leidsman als centrum. En zóó wenschte ook Professor Went zijn laatste excursie te leiden als Utrechtsch hoogleeraar in de botanie.

Wat deze simpele laatste zin beteekent, dat weten zijn

[p. 377]

leerlingen in de eerste plaats, maar dat begrijpt evenzeer de botanische wereld in binnen- en buitenland en met haar een groote kring van vrienden en bekenden, beoefenaars van verwante wetenschappen zoowel als leiders van culturen.

En het is met een zekere beklemming, dat velen het oogenblik zien naderen, waarop Went dan werkelijk zal afscheid nemen van zijn Utrechtsche botanische school. Wij hebben in den loop van dertig jaren die school zien worden en tot bloei komen, en haar leerlingen hebben hun plaats en hun weg gevonden in ons land, in onze kolonien en ook in andere deelen der wereld, waarheen zij als gevolg van Wents naam geroepen werden om de vruchten en methoden van het Utrechtsche onderwijs en botanische onderzoek over te brengen en op nieuw uit te zaaien. Het zal ook Went niet licht vallen bij zijn nog steeds even arbeidzamen en gezonden geest van zijn groot geworden Utrechtschen arbeid te scheiden. Maar een gerust gevoel van voldoening mag hem vervullen bij het overzien van zulk een rijk besteed leven, van een zoo groote schare van leerlingen, die voortarbeiden zullen op allerlei plaatsen aan de botanische wetenschap, allen weer op hun wijze en naar hun eigen geest, maar geen van allen vergetend door wien en op welke wijze de grondslag werd gelegd, die hen in staat stelde voor het verdere leven in zoo verschillende posities zelf voort te bouwen.

Want dit heb ik altijd de groote verdienste van Wents onderwijs gevonden: in de eerste jaren een hechte en strenge ondergrond van exact weten en eischen wat onontbeerlijk gekend moet worden om later vòòrt te kunnen (een gezonde tegenstelling tot het vooral voor lager- en middelbaar onderwijs veel te vaak herhaalde smalen op het bijbrengen der feitenkennis!); - maar daarna in de latere jaren de leerlingen al naar hun aard en gaven dan ook de gelegenheid geven om zich te ontplooien en te verdiepen in het onderwerp van hun keuze. Hoezeer Wents school haar eigen stempel draagt, ieder leerling met eenigszins eigen kijk of idee kon er zich tenslotte vrij ontwikkelen, en het hing slechts van zijn eigen karakter en gaven af, of hij meer navolgde dan eigen nieuw werk maakte, dat door den leermeester toch steeds méér op prijs werd gesteld.

[p. 378]

Zoo bewaar ik naast elkaar de herinnering aan de practicummiddagen, waar de rondgang van den hoogleeraar me wel eenige benauwenis gaf over de deugdelijkheid van het gemaakte preparaat en over de daaraan vast te knoopen vragen, - en anderzijds aan de groote mate van vrijheid na het candidaatsexamen voor eigen werk en onderzoek, waarvoor wij zeker nog meer erkentelijk zijn gebleven, en waaraan voor de meeste afgestudeerden de beste herinneringen zullen verbonden zijn. Aan het begin van den studietijd onderwijs volgens het parool ‘Zorg het te weten’ - maar dan aan het einde van de studie wijst Went mij op de levensspreuk: ‘Durf het te weten.’

Zóó was Wents opbouwend onderwijs, waarbij het einddoel was zijn leerlingen als zelfstandige werkers de wereld te kunnen inzenden: roeping van het Hooger Onderwijs, - dat hij aldus heeft gediend met een toewijding, talent en energie, waarvan talrijke leerlingen de vruchten hebben geplukt. Naast de vele andere belangrijke functies en werkzaamheden, waarover in dit korte woord niet gesproken wordt, is het onderwijs 37 jaar lang het hoofddoel van zijn leven geweest. En in dat levensdoel zoo volkomen te zijn geslaagd, dat zijn arbeid door jongere generaties wordt voortgezet en blijft voortleven, dit moet voor onzen Leermeester de grootste voldoening en dankbaarheid wekken. Dit te weten zal - boven alle onderscheidingen en woorden van de wereld - de schoonste kroon blijven op dien levensarbeid aan de Utrechtsche Universiteit, waarop Professor Went den 17en en 18en Juni, bij zijn afscheid en bij de viering van zijn zeventigsten verjaardag - en in zijn verdere levensjaren - zal mogen terugzien.

A.H. Blaauw