De Gids. Jaargang 97

[p. 106]

Binnenlandsch overzicht

Behoefte aan concentratie
24 Maart 1933.

Zonder heftige beroering zet zich een strijd in waarbij het toch om een uiterst belangrijk ding te doen is: de mogelijkheid eener krachtige Nederlandsche regeering.

Elk volk dat er niet in slaagt zich onder welbewuste, vooruitziende leiding te stellen, zal daarvan in de bestaande omstandigheden ernstig nadeel ondervinden. Hoe moet het opkomen van zulk eene leiding in Nederland worden in de hand gewerkt? Zijn wij ons die taak bewust; hebben wij er eenig denkbeeld over hoe zij moet worden vervuld? Men kan er niet van harte ‘ja’ op zeggen.

Bij ongewijzigd behoud der in 1917 verkregen instellingen heeft, vrees ik, het parlementarisme in Nederland geen toekomst meer. Wij blijken die instellingen niet te kunnen verdragen; de practijk er van blijkt neer te komen op proportioneele vertegenwoordiging niet van overtuigingen maar van onbeholpenheden. Het ongeluk is, dat niemand nog formuleeren kan wat er voor in de plaats moet komen. Het fascisme moge in Italië kunnen werken, in Duitschland een vrijbrief verwerven dit te beproeven, men ziet de kern niet waaruit in Nederland een krachtige fascistische partij zou kunnen opgroeien. Er zijn een dozijn kernen die zich elk voor de ware houden.

Behalve door de van ouds bestaande partijen, zal aan de verkiezingen worden deelgenomen door een belangrijk aantal groepeeringen die vermoedelijk den kiesdeeler niet halen. Er zullen op deze wijze heel wat stemmen worden weggesmeten.

[p. 107]

Het onverantwoordelijkst van al handelt een beweging tot Nationaal Herstel die ons uitnoodigt te stemmen op een tachtigjarig generaal van wiens politieke voornemens niets verluidt dan dit ééne feit dat hij om ze te verwezenlijken - niet in de Kamer zal gaan zitten! Stemmen wij Snijders, wij krijgen Westerman.

Sommigen lokt het aan, nu maar op Colijn als ‘sterken man’ te stemmen. Kamerlid wordt de heer Colijn in ieder geval door de stemmen zijner eigen partij. Men kan hoogstens het getal zijner volgelingen een weniig vergrooten, en de liberale elementen, waarmede de toekomstige regeering te rekenen zal hebben, nog wat verzwakken.

Het schijnt wel zeker dat een kabinet der christelijke coalitie niet meer mogelijk zal blijken: de christelijk-historische fractie hecht aan zulk een kabinet geen waarde meer. Dus naast katholiek en anti-revolutionnair een anderen derde genomen? Er is er een die zich gaarne aanbiedt. Aan de hechtheid van den aldus te scheppen ‘parlementairen grondslag’ geloof ik geen oogenblik. Hoe men ook knutselen wil, er is geen optelsom van fractiën te verzinnen die vertrouwen wekken kan.

Eene regeering moet niet uit het binnenskamersch overleg van fractiën voortkomen maar de fractiën tegemoet treden met haar eigen denkbeelden en eigen wil. Op zulk eene regeering kunnen wij niet stemmen, immers de aftredende gelooft in niets meer dan in haar eigen aftreden. Er is niets te doen dan de partij te stemmen wier invloed op de staatkundige leiding des lands wij het liefst versterkt zouden weten, en dan de uitkomst af te wachten. Rood en zwart aarzelen in eigen voorkeur nooit; mogen althans de tusschengelegen groepen hun aandacht niet wegschenken aan lijsten wier succes de verbrokkeling en machteloosheid van het parlement slechts verergeren kan.

C.