De Gids. Jaargang 97

[p. 488]

Buitenlandsch overzicht

Hitler. - Japan. - Genève.
24 Februari 1933.

Een donker en woelig zwerk.

Velen beloven dingen waaraan zij toch niet resoluut de hand durven leggen. De omstandigheden zijn van zulk een aard, dat vergissingen aan hen die ze begaan ontzettend zwaar zullen worden bezocht.

De anti-parlementariër Hitler heeft zich in het geval gesteld alleen maar de vuist te mogen ballen, maar er niet mede te mogen slaan, tot den uitslag....van Rijksdagsverkiezingen. Hij acht het voor zijn prestige noodig, te kennen te geven dat de partijen die, volgens hem, Duitschland in het moeras hebben gebracht, in ieder geval zullen moeten aanzien dat anderen het daaruit opheffen, zonder dat daartoe hunne medewerking zal worden gevraagd, die zelfs zal worden afgewezen zoo zij mocht worden opgedrongen. Is Hitler tot die opheffing door extra-legale maatregelen in staat, waarom past hij ze dan niet onmiddellijk toe? Omdat hij zich naar Hindenburg, naar Hugenberg, naar von Papen heeft moeten schikken. Zal hij dit niet meer behoeven te doen na verkiezingen die hoogstwaarschijnlijk den nationaal-socialisten geen onafhankelijke meerderheid zullen bezorgen? Men kan door het verbieden van kranten, vergaderingen, optochten gedurende eenige weken den schijn voortooveren dat voor Hitler alles zwicht, maar socialisten, communisten en centrum weten wel beter, en een vrijbrief, om die allen met de geweerkolf van de stembus verwijderd te houden is Hitler niet verleend. Krijgt hij een meerderheid van enkel bruinhemden, dan kan hij met instemming van den Rijksdag zelf den Rijksdag uitschakelen, maar heeft hij tot vorming eener meerderheid de volgelingen

[p. 489]

van Hugenberg en von Papen noodig, dan zullen deze twee zich wel wachten zich van het middel te ontdoen om hem aan banden te houden. Zij willen Hitler gebruiken en zullen zich in geen gewaagd avontuur laten betrekken. En er een te wagen op eigen initiatief alleen? Daartoe is Hitler de man niet, of hij had het gedaan vóór de anticlimax die het geloof aan een steeds toenemen van zijn aanhang beschamen kwam.

Overigens blijft al wat Hitler omtrent de toekomst formuleert vaag en hol. Hugenberg's denkbeelden zijn meer belijnd. Zij voorspellen geen goeds voor de economische belangen van Nederland. Er zal ons niets overblijven, dan ons als kooper op de duitsche markt terug te trekken, tot men begrepen zal hebben wat dit voor Duitschland beteekent.

De Volkenbond gaat niet voor Japan op zij, hetgeen in het minst niet insluit dat hij Japan te lijf gaat of dit zelfs maar zou kunnen doen. De vraag is, in welke mate Japan eerlang leden van den Volkenbond noodig zal hebben. Gaat het een financieele débâcle tegemoet? Er zijn er in Japan zelf die het vreezen, maar vooralsnog hebben zij de overhand, die in Mantsjoerije gedane zaak willen maken, en daartoe voorkomen dat uit een ver vooruitspringende punt van Binnen-Mongelië de handhaving der orde zooals Japan vermeent dat die in Mantsjoerije bestaan kan en gehandhaafd moet blijven, ieder oogenblik kan worden verontrust. Werkelijk meesterschap in Mantsjoerije is - een blik op de kaart wijst het uit - zonder bezit van den domineerenden invloed ook in Jehol onbestaanbaar. Ieder die het land op orde te houden heeft, of het nu een mandataris van den Volkenbond zij of een ander, zal de waarheid hiervan ondervinden.

Meester ook in Jehol, zal Japan te zwaarder drukken op Peking. Het is niet anders. Ware China niet ontwricht, maar in staat de geweldige uitgestrektheden die het met zijn aanspraken bestrijkt ook te besturen zooals een in het wereldverkeer opgenomen land bestuurd worden moet, dit alles zou zich niet hebben voorgedaan.

Kan van de economische wereldconferentie vrucht verwacht worden als inmiddels de ontwapeningsconferentie zal

[p. 490]

zijn vastgeloopen? Op quantitatieve beperking lijkt het nog niets, en dit is toch eigenlijk wat Amerika zou moeten bewegen niet op het volle pond te staan. Bovendien is voor Amerika bovenal de beperking van de bewapening ter zee van gewicht, en die wordt door de reeds zoo moeilijke besprekingen te Genève tusschen Paul Boncour en Nadolny nog niet eens geraakt. Opmerkelijk is de aanhoudende nulliteit van Engeland, dat te Genève nog alleen door het lichaam van den president Henderson vertegenwoordigd schijnt. Maar men kan te Londen nog niet weten wat men aan Roosevelt hebben zal, en dus ook niet, in hoever men in overleg met Amerika een druk op de anderen zou kunnen oefenen.

C.