De Gids. Jaargang 96

[p. 1]

[Vierde deel]

Stemmen uit de redactie

Gedenkteekenwoede

- Een monument op den afsluitdijk der Zuiderzee, ter herinnering aan ‘de data en de omstandigheden, die op dit werk betrekking hebben, en de namen van degenen, die aan de totstandkoming ervan medewerking hebben gegeven’. - Vermoeden wij met recht, dat velen de circulaire, die hun sympathie en bijdragen vroeg, met overtuiging ter zijde hebben gelegd, terwijl hun het opschrift inviel ter eere van den bouwmeester der Saint Pauls: Monumentum si requiris, circumspice? - Het gedenkteeken ligt er al, zoo grootsch als het kan, en de namen blijven elders genoegzaam geboekstaafd.

De goed bedoelde wensch verliest geheel zijn lichte belachelijkheid, vergeleken met een ander geval, waar de gedenkwoede al tot daden kwam. Op de pilaren van het Amsterdamsch Lyceum worden de namen van al de jongetjes en meisjes, die het eindexamen van die instelling met goed gevolg aflegden, vereeuwigd. Als het nog de gezakten waren, dan had het tenminste een pieuzen zin!

Nog eens Piccard

- In den afgeloopen zomer hebben wij weer veel van Piccard gehoord. De couranten hebben lange artikelen aan hem gewijd. Onder het ‘Belangrijkste nieuws’ vonden wij ‘Piccard zal morgen niet opstijgen’ en hoe hij eruit ziet weten wij uit vele portretten in en buiten zijn ‘gondel’ en met een zonderling mandje op het hoofd, dat als valhoedje moet dienst doen. Dit alles is gedeeltelijk te verontschuldigen met het woord ‘komkommertijd’, en wij zouden na onze opmerkingen in de Gids van Juli '31 niet op dit onderwerp terugkomen, ware het niet, dat wij twee berichten

[p. 2]

hadden aangetroffen, waarvan de coïncidentie nogal merkwaardig is.

Het eene bericht meldde, dat de Belgische regeering besloten had Piccard-postzegels uit te geven, ter eere van zijn prouesses. Ongeveer tegelijkertijd kon men een eenvoudig berichtje van ongeveer vier regels in de dagbladen lezen, meldende, dat Prof. E. Regener van Stuttgart erin geslaagd was met behulp van peilballons de hoogtestraling te meten tot op een hoogte van 28 km. In Juli '31 schreven wij, dat alle gegevens, die Piccard kan hopen bij zijn opstijgingen te verkrijgen, reeds veel gemakkelijker en tot op grooter hoogte werden verkregen met behulp van peilballons, met uitzondering van gegevens, die op straling betrekking hadden. Thans blijkt Regener er in geslaagd te zijn de zoo moeilijk te meten doordringende hoogtestraling (ook kosmische of ultragamma-straling genoemd) door uiterst vernuftig geconstrueerde instrumenten, die in peilballons worden opgelaten, tot op een hoogte van 28 km te doen registreeren. De grootste hoogte, die Piccard bereikt heeft is 16 km. Als derde bericht zouden wij hierbij kunnen vermelden, dat op 17 Sept j.l. Cyril Uwins in een vliegtuig een hoogte van 13¾ km heeft bereikt.

Bij dit enkele berichtje bleef het in het geval van Regener. Van feestelijke ont- vangsten noch van postzegels ter eere van Regener (die c.q. ongeveer dubbel zoo groot als die voor Piccard hadden moeten zijn) is iets vernomen. Gelukkig. Want wel zijn de onderzoekingen van Regener vernuftig en belangrijk, maar in menig laboratorium worden toch even vernuftige en belangrijke onderzoekingen verricht en wanneer onderzoekingen van dat kaliber met postzegels geëerd werden, zouden de philatelisten het niet bij kunnen houden.

Troonrede

- Haar nietszeggendheid stelt de regeering in verzuim. De troonrede dient aankondiging te wezen van regeeringsbeleid. Houdt zij op dit te zijn, dan heeft zij geen reden van bestaan meer.

De regeering is er niet mee af, te doen opmerken dat men de aankondiging die men in de troonrede miste, immers vier-en-twintig uur later - ten deele - in de millioenennota

[p. 3]

kon aantreffen. Een vereenigde vergadering van de beide Kamers der Staten-Generaal richt men niet in opdat zij iets zal zien, maar opdat zij iets zal hooren. Die zich hiernaar niet gedraagt, is bezig een onzer staatsinstellingen te ondermijnen.

De verzenen en de prikkels

- Minister de Geer pleegt zijne millioenennota's met puntige gezegden te lardeeren. Dat is hem wel eens goed afgegaan. Ditmaal niet. Naar men weet laat de regeering de machtsmiddelen die zij bezit om financieel wanbeheer van gemeenten te keeren, vrijwel ongebruikt. Versobering der gemeentehuishouding kan door de regeering worden afgedwongen. In plaats van aan te kondigen dat dit zal geschieden, bepaalt de minister er zich toe, den prikkel tot bezuiniging, die reeds voor tal van gemeenten gelegen moet zijn zoowel in de gedaalde waarde der opcenten op de gemeentefondsbelasting, als in de gedaalde opbrengst van andere bronnen van inkomsten en de stijgende uitgaven voor armenzorg en werkloosheid, ‘scherp’ te noemen. ‘De fout in enkele gemeenten is dan ook niet, dat zij te weinig prikkels tot bezuiniging hebben, maar dat zij de verzenen tegen de prikkels slaan.’

Och kom; wij hebben nog van geen hiel het bloed zien druipen. De beweerde prikkels zijn dus geen prikkels; zij wonden niet; de vaart bergaf wordt geen oogenblik gestuit. De regeering weet dit zoo goed, dat zij voorstelt, ten behoeve van het gemeentefonds waaruit, per saldo, in de kosten van gemeentelijke buitensporigheden wordt bijgedragen, op de gemeentefondsbelasting, boven en behalve de opcenten die de gemeenten zelve mogen heffen, nog eens 30 opcenten te leggen, die voor inkomens boven de f 30.000 met één opcent per f 1000 inkomen toenemen, tot een maximum van honderd vijftig opcenten. ‘Een acute noodheffing,’ heet dit de regeering. Hier is inderdaad de scherpte te vinden, die, omdat roode gemeenteraden er niet van proeven mochten, op de bezitters moet worden toegepast.

Wat de regeering van het rapport-Welter zwemmen laat, wijst aan voor welken invloed zij zwicht. Alle nuances van

[p. 4]

rood roemen in het succes der tegen Welter ontketende ‘volksbeweging’. De regeering behoort te doen weten of zij zich lof van die zijde begeert te blijven laten aanleunen. Zoo ja, dan behooren de werkelijk vooruitzienden van alle gading overleg te plegen en zich tegen haar te stellen. Het vertrouwen is geschokt, dat deze regeering de verdere versobering, zonder welke wij 1934 niet tegemoet mogen gaan en aan welker voorbereiding zij zegt ‘werkzaam’ te zijn, inderdaad zal kunnen leiden: of zij meer zal kunnen dan wat afbreken, immers inderdaad reorganiseeren. Onderwijs, sociale verzekering, werkloozenzorg roepen daarom. Voor de groote zaak die wacht en welke niet van eenige partij of belangengroep, maar die der natie is, heeft deze karakters noodig.