De Gids. Jaargang 95

[p. 293]

Buitenlandsch overzicht

Hoover-Laval
26 Oct. 1931.

De uitkomst dezer ontmoeting zal vooral hen teleurstelien die mochten hebben gehoopt dat de Amerikaansche president en de Fransche ministerpresident wijzer zouden hebben durven wezen dan zij zouden moeten vermoeden dat hunne parlementen het waren. Zij hebben dien moed niet gehad. ‘Veiligheid’ vraagt Frankrijk en herhaalt Laval. ‘Ontwapening’ antwoordt Borah en herhaalt Hoover. De wereld heeft nu eens te meer beleefd, hoe ver men, met die leuzen, langs elkander heen kan praten. Frankrijk zegt in zake ontwapening niets toe omdat het niets verkrijgt inzake veiligheid, en Amerika zegt de ‘veiligheid’ niet toe omdat het niet gebonden wil wezen aan een Frankrijk dat met zijn vasthouden aan Versailles en herstelbetaling de politieke bevrediging der overwonnenen en de financieele gezondmaking van Europa belemmert. Het terrein waarop men wèl tot overeenstemming komen kon was dientengevolge zeer beperkt. Voor steun aan den dollar (250 millioen dollar te goed die het niet in goud omzetten zal) koopt Frankrijk zich de zekerheid dat Hoover niet met een nieuw voorstel tot herziening der schuldregeling uit de lucht zal komen vallen. Duitschland zal dus zelf een moratorium moeten aanvragen, waarna een onderzoek naar zijne betalingscapaciteit zal ingesteld worden binnen het kader der regeling-Young. Hiermede houdt de overeenstemming op. Frankrijk wil gaarne van zijn schuld aan Amerika af maar niet het ‘onbeschermde’ gedeelte der Duitsche annuïteit verliezen, en Amerika wil alleen genereus zijn wanneer het daarmede de rust en koopkracht van Europa, en niet in de laatste plaats van Duitschland, herstelt.

[p. 294]

Nergens is iets van een werkelijke opluchting te merken. Te Berlijn niet en te Londen niet; te Washington niet waar men op onverzoenlijkheid is gestuit in de dingen waaraan Amerika het meest gelegen was; - te Parijs dan soms? Evenmin. Men heeft er de (naar zijn gewoonte) vierkant uitgeflapte herinneringen van Borah aan de macht van den Amerikaanschen Senaat moeten vernemen, en zijn oordeel over eene politiek die Frankrijk zoogenaamd aan het hoofd van Europa gebracht heeft; - in werkelijkheid op een eiland plaatst te midden van een Europa dat naar den kelder gaat. De hoop op een actief en tijdig optreden der goudmogendheden tot redding der staten met zwalkende economie, en die op een vruchtbaar initiatief ter ontwapeningsconferentie aanstaande Februari, kan men nu wel opbergen.

Ook Mussolini's woorden getuigen van een in Italië toegenomen besef dat Frankrijk in de klem raakt. De rede te Napels (van Zaterdag) onderstreept den zin der toasten, ten volgenden dage uitgebracht bij de ontvangst van Grandi te Berlijn: die daar de ‘rechtsgelijkheid’ en ‘Duitschlands toekomst’ beklonken kenden Mussolini's vierledige vraag: ‘moeten er werkelijk zestig lange jaren voorbijgaan voor wij aan het einde komen van de tragische berekening van debet en credit, ten koste van eenige generaties? kan men zeggen dat er gelijkheid tusschen de volken bestaat, zoolang aan den eenen kant zich degenen bevinden die tot de tanden gewapend zijn, en aan den anderen kant de tot weerloosheid gedoemden? hoe kan men van wederopbouw spreken, wanneer niet eenige clausules in eenige vredesverdragen worden veranderd, die de wereld tot een afgrond van ineenstorting en vertwijfeling hebben gebracht? hoe lang nog kan het duren eer men er van overtuigd is, dat er iets niet in orde is in het bestel der wereld?’

Op de laatste vraag is te antwoorden dat men daar al algemeen ten volle van overtuigd is, maar dat schier elke poging de zaak ter hand te nemen op een schijnresultaat is uitgeloopen, en men niet weet (of durft zeggen) hoe nu. Dit is het erge van Washington, dat twee van de in de (vergelijkenderwijs) gunstigste omstandigheden verkeerende mogendheden ter wereld bijeen zijn geweest na zulk een roepstem en op zulk een tijd, zonder iets te hebben kunnen of willen bijbrengen om

[p. 295]

moedeloosheid te doen verkeeren in durf en wantrouwen in geloof. Laval is van de maat van een normalen Franschen premier gebleken en Hoover en Borah wat zij gisteren en eergisteren waren: menschen waarin misschien alles te prijzen is, behalve dat zij buiten zichzelf konden treden op een oogenblik dat daarom riep.

Brüning heeft Harzburg als een man gestaan en is vooralsnog overwinnaar gebleven in den Rijksdag, die met 25 stemmen meerderheid er in berust heeft, zich voor een maand of wat te eclipseeren. Op straat heeft hij niet behoeven te vechten, maar zou ongetwijfeld ook hiertoe bereid zijn geweest. De keffers van Harzburg hebben wel geblaft maar niet gebeten. Verkiezingen als onlangs die te Hamburg, nu weer in Anhalt, doen hen vermoeden dat zij het aan hunne electorale vooruitzichten schuldig zijn, door te keffen. Wordt na de eerstvolgende verkiezingen Hugenberg rijkskanselier (Hitler kan men zich nauwelijks als zoodanig, of zelfs maar als minister, voorstellen) dan zal hij ondervinden uit Duitschlands eigen kracht bij Europa niet verder dan Brüning te kunnen komen. Tenzij hij een ander Europa voor zich ziet dan deze. Maar de schuldeischers kwamen en komen eerder een Stresemann en Brüning, dan straks een Hugenberg tegemoet.

De Engelsche nationale regeering, zich tot sluitendmaking van het budget gemachtigd wetend, heeft (onder den druk der conservatieven) verklaard nieuwe machtiging te behoeven tot het effenen der handelsbalans. Waardoor zij effenen zal, zij zal het na de verkiezingen met ‘open mind’ onderzoeken. Het is dus een blanco-opdracht die zij vraagt; een opdracht die geen mogelijke oplossing uitsluit. De vraag is nu of de conservatieven ook zonder de liberalen en nationaalarbeidslui eene meerderheid verkrijgen. Zoo ja, dan wordt Macdonald's premierschap een buitenissigheid, immers dan zal de keus voor protectie feitelijk zijn gedaan [28 October: de stoutste verwachtingen zijn overtroffen; de conservatieven komen met een zóó geweldige meerderheid uit de bus, dat zij schier benauwend wordt].

[p. 296]

Amerika, tot den Volkenbondsraad genoodigd om Japan te helpen stuiten, heeft zelfs niet getracht in de vergadering het woord, laat staan de leiding te nemen; zeker heeft het echter Japan wel gewaarschuwd langs directen weg. Laat China mij waarborg geven tegen verder misbruik, door of op naam van zijn gezag gepleegd, zegt Japan, en ik trek mijn troepen binnen de tractaatzône terug. Eerst de troepen terug, dan de satisfactie, antwoordt China, en de Raad heeft China gelijk gegeven met algemeene stemmen, behalve die van Japan. Zal dit nu zijn lidmaatschap opzeggen, ja dan neen? Er gaan te Tokio stemmen voor op, maar Japan zou met zijn uittreding van de pressie niet af wezen. Briand is geëindigd met het vertrouwen uit te spreken dat ondanks zijn tegenstemmen Japan de resolutie uit zal voeren, zoodat wanneer op 16 November de Raad weder bijeenkomt, het onrechtmatig bezette gebied ontruimd zal wezen, waarop Yoshizawa Briand bedankt heeft voor zijn voortreffelijke leiding! Onder de fluweelen handschoenen blijven de spieren gespannen. Wanneer de wereld het geloof in de beteekenis van Volkenbondshandvest en Kellogpact niet geheel zal verliezen, zal op 16 November en vervolgens de muis zijn staart moeten toonen. In een unie die over zich heen laat loopen zullen de volken niet gebonden willen blijven.

C.