De Gids. Jaargang 95

[p. 137]

Buitenlandsch overzicht

Wereldcrisis
27 Sept. 1931.

De groote maatregelen, waartoe verantwoordelijke personen dit jaar het initiatief hebben genomen, blijken telkens te laat te zijn gekomen. De voorslag-Hoover te laat om de Duitsche, Snowden's wegwerken van het Engelsche begrootingstekort om de Engelsche crisis te voorkomen, en de Engelsche crisis staat wegens de positie, door Londen tot dusver in het geld- en goederenverkeer bezeten, aan eene wereldcrisis gelijk. Ook na het optreden der nieuwe regeering in Engeland bleef het goud uit de kelders der Bank wegvloeien met zulk een snelheid ten slotte dat er niets anders overschoot dan de Bank van hare verplichting tot goudafgifte te ontslaan, en het pond sterling in het vrije verkeer zijn eigen waardebepaling te laten zoeken. Waar deze liggen zal, is onder de hevige schommeling van alle waarden nog niet uitgemaakt. Is er waarlijk grond te vermoeden, dat zij op den duur lager dan het negen- of tienvoud van den Nederlandschen gulden zal kunnen dalen? De wereld heeft veel onmiddellijk opzegbare deposito's in Engeland gehad, maar Engeland heeft tegen de wereld toch nog altijd heel wat meer vorderingen op langen termijn.

De waardedaling van het pond werkt als een uitvoerpremie en invoerbelemmering - mits de buitenlandsche valuta's zich handhaven, en mits de koopkracht van het buitenland door het verlies op alle pondenwaarden geleden niet dermate wordt aangetast, dat de Engelsche producten ondanks den lageren prijs waartoe zij in continentale munt uitgedrukt kunnen worden aangeboden, toch onverkoopbaar blijken. Bleef het op

[p. 138]

het continent van Europa, en in Amerika, maar bij het verlies op pondenwaarden! Maar het wantrouwen keert zich tegen alle waarden, en angstig vraagt men zich af, of nog meer landen eerlang het voorbeeld van Engeland zullen moeten volgen. Geschiedt dit, dan komen, met hun opgehoopt goudbezit, Frankrijk, de Vereenigde Staten, in mindere mate Nederland en Zwitserland in een positie vol gevaren.

Wat de wereld nu wel het eerste noodig heeft? Redistributie van den goudvoorraad? Schrapping der oorlogsschulden? Afbraak van tariefmuren? Ontwapening? Hoe geweldig veel omvat elk dezer dingen. en hoe mager klinkt in vergegelijking daarmee het geluid van Genève.

Genève heeft, in zake ontwapening, de zekerheid gebracht, dat de conferentie die, bij gunstigen uitslag, eene vermindering van bewapening zal kunnen bewerken, inderdaad op 1 Februari 1932 zal aanvangen. Italië heeft voorgesteld dat de Staten die aan de conferentie zullen deelnemen, leden of nietleden van den Volkenbond, zich tegenover elkander verbinden zullen van nu tot het einde der conferentie aan hunne bewapening geen uitbreiding te zullen geven. Verzet van Frankrijk (dat veel oude schepen heeft) en van Japan. Een minder vergaand voorstel van de Scandinavische staten, Nederland en Zwitserland, dat het bij eene aanbeveling laat, is nog in behandeling. Inzake de invoerrechten eene klacht van Colijn, dat de Volkenbondsvermaningen zijn in den wind geslagen. Het vraagstuk der oorlogsschulden gaat buiten den Volkenbond om, tenzij deze, krachtens art. 19 van het Grondverdrag, ooit besluiten mocht het tractaat van Versailles ontoepasselijk te verklaren, hetgeen ijdel zou zijn, daar de reparatieclausules van dat tractaat sinds lang niet meer worden toegepast. En de gouddistributie is aan de schuldregeling weer ten nauwste verbonden. Lichtpunten zijn er waarlijk nog niet veel tenzij de eenigszins gewijzigde houding van Amerika tegenover Europa. De Vereenigde Staten, door een besluit der Assemblée in staat gesteld de commissievergadering inzake de bewapeningsvacantie bij te wonen, hebben daarvan onmiddellijk gebruik gemaakt en er het denkbeeld eener vacantie krachtig ondersteund; ook hebben zij zich onverwijld en zonder voor-

[p. 139]

behoud aangesloten bij de Volkenbondsactie ter intimideering van het tegenover China buiten de perken getreden Japan, en daardoor het succes dier actie verzekerd.

Wat ligt op den achtergrond van het Moekden-incident? Men weet, dat Japan erfgenaam is van de voorrechten, indertijd door tsaristisch Rusland in Zuid-Mantsjoerije bedongen. Japan heeft zonder twijfel de bedoeling gehad daar te gaan koloniseeren en er een gedeelte van zijn bevolkingsoverschot te bergen. Het is daarin verhinderd door de vruchtbaarheid der Chineezen en door de groote immigratie van Chineezen uit het binnenland die tengevolge van den burgeroorlog hunne woonplaatsen verlieten. Niettemin hebben de Japanners in de beide zuidelijkste provinciën van Mantsjoerije, Moekden en Kirin, veel kapitaal gestoken en voelen zich daardoor nauw aan het land waaruit de Chineezen hen zoo gaarne verdrijven zouden, verbonden. De ondernemingen die zij beheeren liggen voornamelijk langs de spoorlijnen Port Arthur-Dairen-Moekden en Moekden-Korea, en aan weerszijden dezer lijnen eene strook van eenige K.M. breedte militair bezet te houden, behoort tot hun gewaarborgde voorrechten. Men stelle zich de gevolgen daarvan voor in een land dat thans (geheel anders dan toen de bepaling gemaakt werd) van Chineesche soldaten grimmelt, en van Chineesche soldaten die de regeering te Nanking kwalijk in de hand heeft. Wie begonnen is kan Genève natuurlijk eerst - indien het zelfs dan mogelijk blijkt - na een onderzoek, ter plaatse door zijne gemachtigden in te stellen, uitmaken; - maar een feit is dat Japan sedert eenigen tijd over onrechtmatige benadeeling van het millioen Koreanen klaagt dat zich in de provincie Kirin gevestigd heeft, en China over moorden, op zich in Korea bevindende Chineezen bedreven. Het verdwijnen van een officier der Japansche bezettingstroepen zonder dat de Chineesche autoriteiten zijn ontvoerders of moordenaars weten te achterhalen heeft tot het gewelddadig optreden der Japansche troepen buiten de hun aangewezen strook geleid, en het is niet onwaarschijnlijk dat die troepen daarbij verder zijn gegaan dan waartoe de bevelen hunner regeering, strikt genomen, hen machtigden. Met een toeleg tot inlijving van Zuid-Mantsjoerije schijnt men

[p. 140]

niet te doen te hebben; een dergelijke coup zou door de Japansche regeering wel niet in de Septembermaand zijn ondernomen, wanneer de Volkenbond in pleno zit. Wat de Volkenbond te doen had, was de vijandelijkheden te doen staken in afwachting van de komst zijner commissarissen. Inderdaad heeft thans de Japansche regeering verklaard, de troepen binnen twee dagen binnen de spoorwegzône te zullen terugtrekken. Blijkt dit Dinsdag 29 dezer niet geschied, dan zou, naar uit Genève bericht wordt, de Assemblée bijeen willen blijven tot het oogenblikkelijk oorlogsgevaar in Mantsjoerije bezworen kan worden geacht. De latente gevaren van den ingewikkelden rechts- en feitelijken toestand waarin dat land zich bevindt zijn daarmede natuurlijk de wereld niet uit. Een der grootste moeilijkheden is dat de regeering te Nanking nog zoo weinig werkelijk gezag gewonnen heeft over haar daar ver in het Noorden gezeten nominale onderdanen. Er heerschen daar toestanden die willekeur van anderen uitlokken.

Eene omstandigheid waarop alle licht dient te vallen is deze, dat de maatregelen door MacDonald en Snowden met steun van Baldwin genomen om de Engelsche begrooting in evenwicht te brengen, natuurlijk door de crisis alle finaliteit verloren hebben. Het is onmogelijk geworden het bedrag dat in het komend begrootingsjaar aan belastingen zal ontvangen worden met eenige juistheid te schatten. (Ook Nederland mag zich wel te binnen brengen dat mer er met de maatregelen in de Geer's millioenennota aangekondigd, niet zijn zal: zij zullen de begrooting sluitend maken op papier, maar wie slaat thans anders dan in den blinde een slag naar de opbrengst der inkomstenbelasting over 1932?). De voorstanders van tariefsherziening in Engeland schijnen nu ontbinding in October te willen forceeren en hopen in dezen nood wel zooveel liberale stemmen te zullen medekrijgen dat zij den strijd winnen kunnen. Snowden en andere onverzoenlijken zullen dan voordien de regeering hebben verlaten.

Van onrust op de Britsche vloot hoort men niet meer sedert de korting voor het scheepsvolk tot de algemeene 10% teruggebracht is. Dat de geheele zaak zich heeft kunnen voordoen

[p. 141]

moet het gevolg zijn van een streven der admiraliteit, de bezuiniging eerder op personeel dan op materieel te vinden. Het is te hopen dat tijdens de ontwapeningsconferentie de premier (wie hij dan ook zijn zal) zijn militaire ministers beter in de hand hebbe dan bij deze gelegenheid het geval is geweest. Dat een zoo averechtsche toepassing der opgelegde bezuiniging mogelijk is geweest zal wel aan de vliegende haast toe te schrijven zijn waarin ditmaal de zaken in het kabinet moesten worden behandeld, maar veroorlooft tevens een blik op de gezindheid die zal moeten worden gebroken eer er aan serieuze vermindering van bewapening te denken is. De met succes bekroonde muiterij van het scheepsvolk - er een anderen naam dan muiterij aan te geven, is met woorden spelen - had voorkomen kunnen worden en kan licht bij te verwachten verdere arbeidsconflicten van jammerlijken invloed zijn.

Het staat nog te bezien of de aanwezigheid van Gandhi te Londen behalve tot weerzinwekkende ontplooiing van het Engelsche snobisme ook tot oplossing van het Indische constitutioneele vraagstuk medewerken zal. Daartoe is meer noodig dan zich in griezelige halfnaaktheid eindeloos te laten photografeeren en een gesprekje met Charley Chaplin te voeren. De werkelijke moeilijkheden der Ronde Tafelconferentie in tweeden termijn schijnen in verminderde ingenomenheid van sommige vorsten met het federatiedenkbeeld en in gemis aan overeenstemming tusschen Hindoes en Mohammedanen gelegen, en het is tot dusver niet duidelijk wat de aanwezigheid van Gandhi tot de oplossing dezer moeilijkheden af dan toe doet. De crisis doet natuurlijk geen goed aan Indië's zaak: een onder conservatieve contrôle gehouden regeering zal, nu de puntjes op de i's moeten worden gezet, wel minder toeschietelijk blijken dan het Labour Government het in de periode van uit den aard der zaak vage algemeene toezeggingen wezen kon. Wat Gandhi betreft, hij heeft zich indertijd ingescheept onder verzekering dat het mandaat, hem door zijn congres verstrekt, het in wezen laten van een band tusschen de ‘absolute’ volken van Groot-Brittanje en Indië niet uitsloot, maar dat de tegenwoordige, laat staan een toekomstige Baldwin-regeering dien band zóó slap zal laten

[p. 142]

hangen als Gandhi's mandaatgevers zich voorstellen, is uitgesloten. Gandhi zal moeten eindigen zich onbevredigd te verklaren, op straffe van anders zijn aanhang thuis te verliezen. Een aanhang dien men verkeerd zou doen, met de opinie van Indië als geheel gelijk te stellen.

Terwijl wij schrijven, confereeren Laval en Briand met Brüning en Curtius te Berlijn. Groote beslissingen kunnen daar niet genomen worden, want wat Duitschland wezenlijk wil is Frankrijk volstrekt nog niet genegen toe te staan, en omgekeerd. Het belangrijke van de ontmoeting is in wezen, dat zij Laval in staat stelt met persoonlijk ingewonnen informatie van jongen datum aanstonds Hoover te woord te staan. Bij Amerika alleen ligt thans de macht, de mogelijkheid eener wezenlijke toenadering tusschen Frankrijk en Duitschland te vergrooten.

C.