De Gids. Jaargang 95

[p. 431]

Buitenlandsch overzicht

Briand. - De vloot-oneenigheid. - Spanje.
15 Mei 1931.

Door aan den 74-jarigen Paul Doumer de voorkeur te geven boven Briand, heeft Frankrijk eens te meer getoond, op het Elysée liever geen man te hebben dien men er op aanziet een persoonlijk politiek prestige na te jagen. Briand zelf heeft dit lang in het oog gehouden en zich eerst te elfder ure, twee dagen voor de verkiezing, laten ompraten. Had hij het niet gedaan, hij zou minister van buitenlandsche zaken hebben kunnen blijven zonder aan aanzien te hebben ingeboet; integendeel, zijne weigering zou zijne beteekenis onderstreept hebben, en de man die een zaak als de Europeesche unie aan het rollen wil brengen kan in eigen land moeilijk te hoog aangeschreven staan. Nu is het twijfelachtig of hij op zijn post zal blijven. Is de aandrang, door de meerderheid der Kamer op Briand uitgeoefend van geheel zuiver motief geweest? Beide een nederlaag en een succes moesten zijn invloed op de Fransche buitenlandsche staatkunde verzwakken. Tegen een president die leiding aan de politiek wil geven vormt zicht licht een gevaarlijke oppositie: Casimir Périer en Millerand hebben het ondervonden. Briand is eigenlijk voor het presidentschap der Fransche Republiek een te versatiel man. Men wenscht op het Elysée een man in wien zich de stabiliteit van het republikeinsche régime belichaamt, en de indruk heeft zich bevestigd dat de president van den Senaat (Fallières en Doumergue waren het ook) een goede kans maakt voor die weinig schitterende maar toch niet onbeteekenende rol in aanmerking te worden genomen. Een

[p. 432]

uitdrukkelijke veroordeeling van Briand's vredespolitiek beteekent de verkiezing van Doumer nog volstrekt niet; echter is zij wel een teeken dat de gemiddelde Fransche opinie zich met Briand nimmer geheel op haar gemak voelt. Hij is haar èn te onberekenbaar èn te Europeesch.

Zijn groote Kamerrede van 8 Mei was een brillant stuk parlementaire oratorie; maar als gewoonlijk moet men er veel vraagteekens bij plaatsen.

Qu'il se soit constitué un organisme de paix, insuffisant encore, c'est quelque chose. Chaque fois que nous avons pu faire un pas vers les solutions juridiques et pacifiques substituées aux solutions de force, nous l'avons fait. Et je constate qu'il est aujourd'hui plus difficile de faire la guerre que par le passé. Cela, c'est un progrès énorme....

Accoord. Maar zou de instemming niet nòg grooter zijn, indien er niet op ware gevolgd: ‘La France, elle apparaît comme le soldat de la paix’? Het herinnert aan het ‘L'Empire, c'est la paix’ van Napoleon III en aan wat alle groote militaire staten vóór den wereldoorlog plachten te zeggen. Past het beeld nog bij eene overtuiging als die welke doorbreekt in Briand's peroratie?

La France a la volonté bien arrêtée de se détourner de toute idée, de toute entreprise qui pourrait ébranler la paix. Elle a prise la figure d'une nation de paix. Elle est toujours prête à faire des sacrifices à la solidarité des peuples dans la paix. Qu'elle reste telle, elle ne sera pas diminuée.

Het Europeesch publiek is geneigd hier te interpelleeren: ‘en het vlootaccoord?’ Frankrijk is Italië nog geen stap tegemoet getreden, tot groote ontstemming van Engeland, waaraan de eerste admiraliteits-heer Alexander in een rede te Sheffield uiting gaf, gelijk hij er uitdrukkelijk bij voegde, mede uit naam van Ramsay Macdonald en Henderson. ‘Als men de ontwapening werkelijk wil,’ zeide hij, ‘moeten de concessiën steeds van meer dan één zijde tegelijk komen.’

Grandi en Henderson zullen expresselijk voor deze zaak hun vertrek naar Genève vervroegen. Er zal voorzeker alles op gezet worden, de formule tot vereeniging der opiniën te vinden. Wordt men het eenmaal inzake de beperking van aanbouw tot 31 December 1936 eens, dan schijnt het wel onmogelijk dat men in 1937 in de oude anarchie terugvalle. In de sfeer van Genève zal zich ongetwijfeld ook de invloed

[p. 433]

der niet onmiddellijk bij het accoord betrokken mogendheden doen gevoelen. Het mislukken van het vlootaccoord, op dit oogenblik, zou al te rampzalig zijn, en niemand zal er belust op blijken de verantwoordelijkheid daarvoor te aanvaarden.

Het leek in Spanje aanvankelijk haast al te mooi te gaan; - maar de terugslag is er al. Zal de republiek beklijven dan kan eene afrekening met de anarchistische elementen niet langer worden uitgesteld. Anders riskeert men dat de monarchie, of een of andere vorm van militaire dictatuur die licht tot de monarchie terug kan leiden, als handhaafster der orde wordt ingeroepen. De regeering roept wel de wereld over dat de orde reeds hersteld is, maar dit schijnt dan toch hoogstens van Madrid te gelden; in de provincie worden de kloosters nog aangevallen en verwoest bij dozijnen. Alleen te Barcelona schijnt het nieuwe bewind de rust volledig te hebben kunnen verzekeren.

C.