De Gids. Jaargang 95

[p. 135]

Buitenlandsch overzicht

Lloyd George en Labour. - Duitschland - Oostenrijk. - Vlaanderen op post
27 Maart 1931

Het tegenwoordige Britsche labour-kabinet heeft meer aantrekkingskracht dan het vorige, en deze kracht begint op de liberale partij te werken. Zij kan door kiesrechthervorming, waarvan Labour zich nu niet langer afkeerig toont, in een betere electorale positie komen. Om die met medewerking der tegenwoordige regeering te verwerven zal de liberale partij deze in eenige hoofdpunten van haar beleid moeten steunen. Lloyd George is hiervan overtuigd en tracht er de partij toe mee te krijgen, wat hem nog niet wonderwel gelukt. Zou de liberale partij in Engeland bestemd zijn uiteen te vallen, een deel naar Labour en een deel naar de conservatieven? Het is met name het indisch en het internationaal beleid der huidige regeering dat steun van liberale zijde verdient en verwerft. Henderson is er in geslaagd, op het gebied der vlootbeperking Italië en Frankrijk nader tot elkander te brengen en heeft aldus de vooruitzichten voor de aanstaande ontwapeningsconferentie iets verbeterd. Daarmede is ten minste voorkomen dat het Volkenbondswerk over de geheele lijn in de miserie raakt. De oeconomische aaneensluiting ligt voorloopig tegen den grond; men eert Colijn maar verhindert dat hij met resultaten naar huis keert.

In zake Indië een groot succes: het begin der moreele ontwapening van Gandhi. De Engelsche natie, breed van opvatting, heeft opnieuw getoond de imperiale rol te kunnen voortspelen: zij zal aan Indië verbonden blijven juist door het

[p. 136]

vieren der lijn. Hoe weet dit volk, in de groote dingen, zijn tijd te kiezen en als een eenheid op te treden; de oppositie uit zich (terecht) in scherp toezicht, - zij saboteert niet. Het bevredigen van Indië is de beste anti-sowjetpolitiek tot dusver door eenige natie in practijk gebracht, en dit geschiedt onder een arbeidersbewind.

Terwijl Briand te Parijs de studiecommissie voor de Europeesche Unie opent, leiden Duitschland en Oostenrijk door het ontwerp hunner tol-unie de aandacht naar zichzelven af. Begin van den Anschluss? Opruiming althans van een der hindernissen. Er blijven er nog genoeg over.

Is de zaak in strijd met de belofte, door Oostenrijk afgelegd in 1922 toen het zijn herstelleening kreeg, van naast zijn politieke ook zijn oeconomische souvereiniteit te zullen handhaven? Frankrijk, Italië en Tsjechoslowakije beweren het, terwijl Duitschland en Oostenrijk het met grooten nadruk ontkennen. Dit tolverbond, zeggen zij, lijkt niets op vroegere verbonden van dien aard, en met name niet op het tolverbond tusschen Duitsche staten dat aan de vestiging der politieke eenheid van Duitschland is voorafgegaan. Voor een gedeelte is deze verzekering spelen met woorden. Inderdaad wordt in de gepubliceerde ‘richtsnoeren’ geen instantie boven de individueele deelnemers voorgesteld gelijk het vroegere Duitsche tolparlement dat was, en blijven de beide douanediensten geheel onderscheiden - dit neemt niet weg dat de douanewet van beide deelnemers gelijkluidend zal zijn, en door geen van beiden gewijzigd mag worden dan bij overeenkomst met den ander. Of dit volledige oeconomische souvereiniteit mag heeten valt met reden te betwijfelen. Wij zullen nog veel over de zaak hooren, want Engeland en Frankrijk hebben Duitschland en Oostenrijk aangezegd dat zij voor den Volkenbondsraad zal moeten komen. Een onderzoek van den juridischen kant der aangelegenheid door de mogendheden die het protocol van Genève van 4 October 1922 geteekend hebben kan Oostenrijk bezwaarlijk afwijzen en heeft dit zelfs niet beproefd. Wij zullen, zegt de regeering, die onderteekenaars niet voor een uitgemaakte zaak stellen. Intusschen zullen de ‘richtsnoeren’, die inderdaad nog maar

[p. 137]

zeer summier zijn, nader worden uitgewerkt, waarbij - afgezien van den tegenstand van buitenstaanders - allerlei moeilijkheden onder de oogen zullen moeten worden gezien die om een oplossing vragen waarvoor men, naar het schijnt, de formule volstrekt nog niet heeft gereed liggen.

De Kölnische Zeitung betoogt, dat de verplichting, door Oostenrijk in 1922 aangegaan, uit den aard der zaak slechts voor den duur van de Volkenbondsleening gelden kan. Belet het protocol van Genève inderdaad een Oostenrijksch - Duitsche regionale overeenkomst, dan moet het langs den weg van art. 19 Volkenbondspact opgeheven worden.

Terwijl Pan-Europa nog niet uit de windselen treden kan, krijgen wij dus eerlang een Volkenbondsdiscussie over een stuk regionale realiteit. Want dat de zaak aan een vasten regionalen wil ontspruit, lijdt geen twijfel.

Het voorstel tot federaliseering van België is dan nu van Vlaamsch-nationalistische zijde ingediend. De verzekering van de eentaligheid der deelen kan ook Waalschen steun winnen, maar ontketent natuurlijk onmiddellijk den fellen tegenstand der franskiljons in de Vlaamsche gewesten zelf. Als België echter wil blijven bestaan zal het tot de eerlijke overweging van het voorstel weldra moeten komen. In het geunifieerde kader is geen waardig samenleven van beide volksdeelen op den duur meer mogelijk. De eindstrijd zal minder tegen de Walen dan tegen de franskiljons en tegen Brussel moeten worden gevoerd. Doch wat spreek ik van eindstrijd; de zaak is nog lang niet gewonnen. Toch is het wel duidelijk dat de Vlaamsche beweging voort leert schrijden in zeer versnelden pas, en dat zij voorgoed het politieke stadium is binnengetreden. Moge zij thans beter gedisciplineerd blijken dan tusschen 1914 en 1918, toen zij door gebeurtenissen is overvallen die zij in het geheel niet aan kon. Er is zwaar leergeld betaald; moge de les zijn ter harte genomen, en thans voldoende meesterschap zijn bereikt in het snoeien van eigen wilde loten, die zoo menigmaal in Vlaanderens verleden zijn bederf zijn geworden.

C.