De Gids. Jaargang 93

[p. 137]

Bibliographie.

L. Baekelmans - Het Geheim van de Drie Snoeken. (Ned. Uitg. Mij Amsterdam).

Een nieuw boek van Baekelmans moet gij niet openen voor de nieuwigheid. Aan een openbaring had ik mij dan ook niet verwacht. Onder het lezen van Het Geheim der drie Snoeken dacht ik: wat is die wereld toch beperkt.... Baekelmans komt niet over de grens der oude stad, die der jaren '60, afgelijnd door de huidige boulevards. Hij wandelt het Klapdorp op en af, loopt tot in de Koepoortstraat, denkt er met weemoed aan de gezellige avonden in den Zwarten Ruiter, snuffelt daar in de buurt in de straten met de schilderachtige namen: Zwartzusterstraat, Driesch, Kommekensstraat, en komt ten leste te recht aan de kaai, in de herberg van Tille. Hij komt minder aan de Veemarkt; vermijdt de Burchtgracht. (Er leeft daar een soort volkje dat hij nooit beschreven heeft, en dat voor een schrijver gelijk Baekelmans ook niet zoo heel gemakkelijk te benaderen is, een geheel nieuw stukje Antwerpsche en cosmopolitische menschheid dat nooit ontgonnen is in de letteren, op den rand van de samenleving - en van den afgrond). Onderwegen ziet hij zijn oude kennissen, kruideniers, estaminetbazen, pâtissiers. Hij heeft een zwak voor matrozen en waterklerken; zijn meiden zijn weemoedig gelijk Tille, sommige spreken Duitsch en heeten dan Käthchen. Wij weten op voorhand welk personeel wij gaan ontmoeten, renteniertjes, horlogemakers, bureeloversten, vroedvrouwen, korsetmaaksters en gardecivieken. En zij blijven onveranderd. De verscheidenheid zit in de veelheid der typen, niet in hunne karakters. De drogist is een onverbeterlijk cynicus, de gardevil een bangschijter, de klerk is misnoegd en alle Brusselaren zijn stoeffers. Het gezelschap doet denken aan oude volksprenten met ‘allerley beeldtenissen der ambagten’. Zijn verhalen spelen meer in het antiek, dan in het modern Antwerpen. Zijn artisten en flierefluiters gaan dansen in de Variétés en drinken seef in het ‘Wit Stoopke’. Dat midden en die ouderwetsche zeden, die voortleven onder de goede lieden die nog geen Ford bezitten, beschrijft Baekelmans meesterlijk. Zijn groote, oorspronkelijke kracht zit in den toon van zijn verhalen. Hij gaat broederlijk om met zijn menschen. Men heeft nooit den indruk van die superioriteit van Buysse die een tikje trotsch is. Ook niet van Buysse's coup-de-pouce. Noch van het cynische van Elsschot. Maar hij bezit de zeldzame gave van den humor en ik zie niemand in zijn omgeving die den humor zoo beheerscht. Soms op het kantje van het sentimenteele, als hij te veel luistert naar de melancolische harmonica's der haven, en dan staat hij dichter bij Erckmann-Chatrian dan bij Dickens.

[p. 138]

In zijn beschrijvingen, in zijn gesprekken knalt die humor los, onverwacht, zonder moeite. Dit boek is er mede gevuld, zonder in de banale, onbeduidende aardigheid te vervallen, gelijk dat vroeger wel eens het geval was. Dit werk staat veel hooger dan bv. zijn Sinjoorkens of Zonnekloppers. Baekelmans heeft het talent om een atmosfeer te scheppen. Daarin zou ik hem willen vergelijken met Henri de Braekeleer of Willem Linnig Jr. Er is bij hem een aandachtige sympathie waarmee hij de menschen en de dingen beschrijft, gelijk de Braekeleer secuur en geduldig de steentjes schilderde van de Gratiekapel, den gelen toog van de estaminet Het Loodshuis, en Linnig de kostelijke typen der Antwerpsche Bruiloft. Maar er is bovenal de manier van vertellen, die de dingen drenkt in een bad van oud geel-achtig licht. Heel goed is in dezen bundel de schets Zangers, historie van een vader en zijn zoon, allebei verloren kosten die weemoedig op den boemel zijn, erg archaïek en in dezen tijd ondenkbaar, maar dat doet er niet toe. Ook de kostelijke Winteridylle is van een superieure ironie. Maar vooral de kleine novelle waar het boek naar geheeten is, Het Geheim van de drie Snoeken, waarin hij vooreerst een welbekend en onlangs verdwenen oud uithangbord ver-eeuwigd heeft. Hij vertelt daar van een kruideniersdochter die aanleg heeft voor de zangkunst en er uit knijpt met eenen leermeester die Malcorps heet (Baekelmans weet zijn menschen altijd raak te doopen). De type van den zwijgzamen kruidenier Boeckstijns is voortreffelijk getypeerd, zijn houding bij den terugkeer van de verloren dochter is meesterlijk. Ik stel dat onmiddellijk naast en even hoog als de kleine verhalen van Maupassant.

A.C.