De Gids. Jaargang 88

[p. 316]

De vreemde stilte.

Maandenlang was het nu al zoo: strakke wind en stralende zonneschijn. Die hadden al wat kwetsbaar was verschroeid, verschrompeld, uitgedord en niets dan harde stekeligheid overeind laten staan. Grauw-grijs staken de ruige rotskartels, glooiden de kale hellingen tegen het onveranderlijk hemelblauw. Eens was dat alles groen geweest, in de korte maanden van verkwikkenden regenval, maar in enkele weken hadden wind en zon al het jonge teere leven weer gegrepen en gedood. Het groen, de kleur van milde moeder-aarde, was haast verdwenen, teruggebracht tot op enkele laaggelegen plaatsen, waar het water samenliep, en waar in de hofjes wat schaduw was te vinden: oasen van tropenweelde in de dorre woestenij.

Grijs de grond, grauw de enkele, verwaaide boomen, verbogen in de vaart van den altijd uit één richting jagenden wind. Een duinlandschap in het groot, naar het oosten toe: kale kopjes en laag doorngewas; stoffige wegen omzoomd met de lugubere, onwezenlijke vormen der grijs-bestoven cactussen, soms meters hoog oprichtend hun parallelle stompen, droomfiguren gelijk; of met, laag bij den grond, de potsierlijk gekromde ‘Spaansche juffers’, heviger bestekeld nog dan die groote lobbessen. Slechts hier en daar stond de glorie van een eenzame vuurroode Flamboyant, of van een nog zeldzamer Bougainville, vreemde straling van een geurig-zoeten zomer, verdwaald en verloren in het dorre oord.

Alleen, wat het land aan kleur miste, gaf het gezicht van verre op de stad: een verrassend mozaïek in alle tinten van het lichtste crême, geel en rood, tot purper-paars der gesausde

[p. 317]

huizen en pannen daken. Hoewel midden op den dag, in den ongetemperden zonneschijn, te schel voor de oogen, kon laat in den middag, wanneer de felheid zich verzachtte in het lage rustige avondlicht, die kleurengamma, uitgespreid aan den voet van den berg, op het smalle rif langs de eindelooze blauwe zee, tot een wonderlijk schoon schouwspel worden.

De blauwe zee! Bij het harde grauwe rotsland, het felle witte licht in het boomenlooze stadje, is de zee het eenig verheven, grootsche schoon. Blauw, blauwer elken nieuwen zomerdag, in vele malen dieper tint weerspiegelend het effen luchtazuur, zeegroen gerand langs de kustlijn, bruist ze en beukt door de dagen en door de nachten op de brokkelige rotsen. Het is de Caribbean, de spokende zee van Robinson, van de schrikwekkende hurricanes in den najaarstijd - maar zelfs deze trekken de dorre klippen van het eiland óm en storen het maar zelden in zijn starre rust. De albeheerschende zee, het groote waarin dit kleine stukje land omsloten ligt, overstemt elken klank met haar bruisende, schuimende, hoog-op-spattende branding, forsche begeleiding van het stille leven aan haar boorden; altijd levend, altijd bewegend, leven bergend en leven aanvoerend van verre kusten. De wijde zee brengt bevrijding uit de engheid van het eiland-bestaan, zij is het milde en levende tegenover de doodsche dorheid van het land: schitter-stralend in dezelfde zon die het leven te land verschroeid, voortbewogen door denzelfden wind die plant en dier uitgemergeld heeft. In de eindeloosheid van de zee is rust-in-beweging, rhythme en harmonie; in de zee, èn in de dagelijks keerende pracht van de tropische sterrenhemel met haar ongekend-rijke sprankeling van licht.

Na den hevigen gloed van elken dag, is steeds de avond een verkwikkende heerlijkheid: dan is héén het licht, en héén de zonnebrand; en de onvermoeide wind jaagt voort en brengt verkoeling en verademing. Zoo gaat het op en neer, dag aan dag, week aan week, maand aan maand, totdat de overdaagsche hitte en droogte op een toppunt zijn gekomen, tot het niet erger meer worden kan... Dan nadert de kentering.

De Septemberzwaluwen zijn er geweest, op den doortrek al van 't koude noorden naar nog zuidelijker streken. Ze wiekten en zwenkten over het water, en rij-den zich op de draden van

[p. 318]

het wrakke telefoontje, net als overal elders. Toen kwamen de pelikanen, ze vlogen langs de kust van west naar oost, paar aan paar; loodrecht duikend, schommel-drijvend op de golven, en dan weer voort. Er kwamen steeds meer, steeds anderen, dagen lang; waar vandaan, en waarheen? Ze zijn geen blijvers, evenmin als de kleine zwaluwtjes, maar boden van een nieuw jaargetij.

Er is verandering op til. Stilte nadert; verwachten is in de lucht. De atmosfeer is ermee geladen, wordt zwaar van verwachting. De passaat mindert, de avondwinden blijven uit, en drukkender nog blijft 's nachts de warmte wegen. Wolken drijven over, drijven langs; in de verte, op zee, vallen buien, maar het eiland blijft dorsten in zonneschijn.

Totdat ze er op een morgen is: de stilte, de bijna volkomen roerloosheid van de zee. Ze bruist niet, ploft niet, bonkt niet op de kust: zachtjes spoelen de golfjes over de steenen en de geweldige stemmen die nacht en dag alle ander geluid overheerschen, zwijgen nu. Effen ligt de zee, in een fijne rimpeling, bijna spiegelglad; roeibootjes plassen hun riemen in het water, het poffend rhythme van een motorsloepje klinkt van verre. Er is een plechtigheid in de atmosfeer als op een stillen Zondagmorgen. Als plechtig ook komen de groote stoomschepen aanglijden over het blanke watervlak, en vreemdluid klinken de seinen op de stoomfluit. Dezen dag komt er een vreemd oorlogschip binnen, witgrijs schijnt het in het doorschijnend morgenlicht, en dompend dreunen de kanonschoten door de stilte, terwijl de witte rook hangen blijft. De zee is nu niet blauw meer, maar blank-grijs, even groen geplekt langs de kust, en de horizon ligt als een donkere streep getrokken langs de bewolkte gezichtseinder. En daar zijn óók weer: de blauwe bergen van de overzij, vormen alleen, ongekende mysteriën bergend; het verre vasteland, reeds meer dan een half jaar aan het oog onttrokken; de groote wereld, waar 't lijkt of dit kleine brokje van losgeraakt is. Doorschijnendklaar is de lucht; er moet veel regen gevallen zijn daar in de verte. Zware donkere luchten drijven over, drijven langs...

Dubbel lang, dubbel drukkend is de dag. Aan de landzij zucht alles, snakt naar de verfrissching die komen moet: het smachten is er als een tastbare obsessie geworden. Maar over de zee blijft steeds dat wonderlijke, dat teer-heldere van de

[p. 319]

stilte, de klaarheid en het blanke licht; en 't is of het de oogenblikken vasthoudt, de uren traag doet gaan, het tijdstip van vervulling opschort... Den heelen dag blijft de roerloosheid hangen, en de avond komt in ongekende pracht van purper, met een zonsondergang in vlammend mysterie van kleur- en wolkenspel, maar ook met onheilspellend blauwgroen en loodgrijs aan de oostelijke kimmen in de zee.

Den volgenden morgen jaagt een zievende wind aan en dan stroomt de milde regen eindelijk in stralen omlaag -

T. Bergmann - Jelgersma.

Curaçao, October 1923.