De Gids. Jaargang 88

[p. 289]

Op ten Noort.
18 October 1847-9 Januari 1924.

In Jhr. C.P.D. Op ten Noort heeft Nederland een van de groote mannen op commercieel gebied, op wie het roem kan dragen, verloren.

De zeer groote schare belangstellenden, die op 12 Januari aan zijn groeve bijeenstonden, vervulden niet enkel een conventioneelen plicht. Zij waren er niet alleen gekomen als vertegenwoordigers van de groote maatschappijen, die voortaan den krachtigen steun van Op ten Noort moeten missen. Zij gingen er heen uit eerbied voor zijn groote eigenschappen, uit dankbaarheid voor de vriendschap, hun gedurende zijn leven betoond. Want waarlijk, met Op ten Noort is een Nederlander heengegaan, wiens gemis door hen allen zal worden gevoeld en betreurd.

Tot de politiek voelde hij zich nooit aangetrokken, openbare ambten heeft hij niet begeerd. Zijn werkzaamheid lag op een ander terrein, maar daar gaf hij zich ook geheel. Onbetwist was zijn gezag in de breede kringen van de scheepvaart; hij was er de vraagbaak, hij was er de ziel van, en in rusteloozen arbeid bracht hij de ondernemingen tot bloei, in welker grondvesting hij zoo ruimschoots aandeel had gehad.

Niet op de finantieele uitkomsten van het bedrijf richtte hij bij voorkeur het oog, al waren die met den bloei onafscheidelijk verbonden. De ontwikkeling van de groote vaart, het ontsluiten van verkeerswegen naar Oost en West, de bevordering van de Nederlandsche welvaart bij al wat scheepvaart

[p. 290]

en scheepsbouw betrof, hielden zijn geest bezig. Wars van alle kleinzieligheid was hij een man van de groote lijnen. Was eenmaal het plan gerijpt, waren de voorbereidende maatregelen getroffen, dan liet hij zich door angstige overwegingen van de uitvoering niet wêerhouden; hij ging met volle stuwkracht het doel te gemoet. Daarbij kwamen hem zijn buitengewone eigenschappen, zijn kennis, zijn kalmte, zijn doorzicht, zijn karakter uitnemend te stade. Steeds rustig bij het overleggen, steeds scherp van oordeel, onderschatte hij allerminst de moeielijkheden, die op zijn weg lagen. Maar met zijn ervaring en doorzettingsvermogen wist hij meestentijds ook de middelen te vinden, die tot de overwinning zouden leiden.

Van jongs af aan voelde hij zich aangetrokken tot de zee. In de Marine zag hij zijn toekomst. En reeds als adelborst trad hij kranig naar voren bij de redding van de bemanning van een Nederlandsche schoener, waarvoor hij met de groote zilveren medaille van de Z.H. Redding Mij werd beloond. Zijn eerste medaille. De laatste - de de Ruyter medaille -, een buitengewone onderscheiding, die nog slechts eenmaal was verleend, zou hem in 1917 door Admiraal Colenbrander worden uitgereikt.

De aanvankelijk gekozen loopbaan werd slechts weinige jaren gevolgd. Bevorderd tot luitenant ter zee 2de klasse, zegde hij 's Lands dienst vaarwel. Nieuwe perspectieven waren voor hem geopend. De Maatschappij ‘Nederland’ benoemde hem tot inspecteur. Ook in dat bedrijf was zeemanschap noodig, en daar vond hij een veel ruimer veld om vruchtdragend werk te doen. In 1888 ging de vaart in de Indische wateren in andere handen over. De Kon. Paketvaart kwam tot stand. Op ten Noort was de man, die eerst als administrateur, daarna als hoofdagent de Paketvaart diende en beheerschte; met vaste hand leidde hij de zaken in den Archipel, en zijn organisatorisch talent dwong de bewondering af van superieuren en ondergeschikten. Maar reeds spoedig noopte een ernstige ziekte hem te repatrieeren; het vaste verblijf in Indië, dat hem zoo lief was, moest hij prijsgeven. Na zijn herstel werd hij directeur van de ‘Nederland’, een betrekking die hij van 1894 tot 1912 heeft bekleed. In den Raad van Bestuur van de Kon. Paketvaart Mij nam hij weldra een

[p. 291]

voorname plaats in; sinds 1909 was hem het voorzitterschap toevertrouwd.

Met ‘Nederland’ en ‘Paketvaart’ voelde hij zich van de vele maatschappijen, waarbij hij werkzaam was, wel het nauwst verbonden. Hij heeft ze tot hoogen bloei gebracht, hem hebben ze groot gemaakt. Zonder ooit de hoofdlijn uit het oog te verliezen, bleef hij verwonderlijk op de hoogte van alle détails, werkzaam voor de materieele belangen, waakzaam voor de belangen van het personeel.

Tot versterking van het Nederlandsch karakter der drie groote maatschappijen ‘Nederland’, ‘Rotterdamsche Lloyd’ en ‘Paketvaart’ werd op zijn aanstichting de ‘Scheepvaartunie’ gevormd, waarmede hij door enger aansluiting een sterk orgaan ook tegenover vreemde mededinging wenschte te scheppen.

De Hollandsche Stoomboot Mij., de Java-China-Japanlijn, de Kon. Hollandsche Lloyd en vooral ook Werkspoor vonden in hem een machtigen steun. Teleurstellingen bleven hem in de moeilijke jaren, die achter ons liggen, niet bespaard, maar hij versaagde nooit, en met onverzettelijke wilskracht trachtte hij gebreken in het gevoerde beleid te herstellen.

Een groote rol heeft hij aldus op scheepvaartgebied vervuld. Daarop concentreerde zich voornamelijk zijn denken. Toch niet geheel, want ook op ander gebied toonde hij zich een voortreffelijk leermeester.

In de oorlogsjaren werd hij geroepen tot medebestuurder van de Uitvoerende Commissie der N.O.T., een taak, waarvan hij zich als Ondervoorzitter door zijn helderen kijk op zaken en personen, door zijn onverpoosde werkzaamheid en de als steeds onpartijdige behandeling van de zoo delicate en ingewikkelde vraagstukken van internationaal gewicht op uitnemende wijze heeft gekweten. Zijn medewerkers hebben zijn verdiensten in hooge mate gewaardeerd.

En wie, die met Op ten Noort in nadere aanraking kwam, heeft hem niet hoog leeren schatten, er een eer in gesteld zijn vertrouwen te winnen.

In Op ten Noort werd niet alleen de krachtige persoonlijkheid, de man van kennis, initiatief en ervaring geëerd, het was vooral de mensch die bekoring op zijn omgeving uitoefende. Streng en rechtvaardig voor zijn ondergeschikten,

[p. 292]

zag hij niet licht een fout of vergrijp door de vingers, maar na berisping of straf was hij aanstonds wêer de welwillende werkgever, was hij altijd vol belangstelling voor de persoonlijke zorgen, die den werknemer konden kwellen.

Aan de rondborstigheid van den zeeman paarde hij de meest hoffelijke vormen. Slinksche omwegen waren hem een gruwel. Recht door zee was zijn devies, ook op het glibberige pad, waarop de man van zaken zoo licht zijn evenwicht verliest. En daarbij hartelijk en eenvoudig, gevoelig voor waardeering, maar zeker niet belust op onderscheidingen, al heeft hij zich die door zijn verdiensten in ruime mate verworven.

Zoo blijft Op ten Noort in onze herinnering voortleven. De ouderen brengen hem hunne eerbiedige hulde. Moge zijn voorbeeld de jongeren tot navolging prikkelen.

G.H. Hintzen.