De Gids. Jaargang 87

[p. 352]

Buitenlandsch overzicht.

25 Juli 1923.
In bang verbeiden.

Met groote behoedzaamheid heeft Baldwin Engeland's actie ingezet; maar behoedzaamheid behoeft geen vastberadenheid uit te sluiten.

Bedenkelijk schijnt de belofte, door Frankrijk geëischt, dat omtrent den inhoud van het Britsche ontwerp-antwoord aan Duitschland, zoolang Frankrijk er zich niet over heeft uitgelaten, aan het Lagerhuis niets zal worden medegedeeld. Baldwin heeft in dien eisch bewilligd; in hoeverre hij voor de ontvangst der Fransche verklaring daarbij een termijn gesteld heeft, is niet bekend geworden. In ieder geval gevoelt Poincaré zich onbezwaard, voor en na redevoeringen te houden die de Fransche opvatting verdedigen, terwijl in Engeland een Roer-debat, dat tegen Donderdag 26 Juli was aangekondigd, wordt afgelast, omdat de premier ‘nog geen nieuwe gezichtspunten zal kunnen openen’.

Brussel liet zich omtrent het Britsch ontwerp eerst niet onvriendelijk uit, maar Herbette kwam in de weer en heeft daareven aan den Belgischen minister van buitenlandsche zaken ‘het Fransche standpunt uiteengezet’, en vervolgens wordt uit de omgeving van den Quai d'Orsay de volgende voorspelling geopenbaard (Telegraaf 25 Juli ochtendblad):

‘Het is zeker, dat de Fransche en Belgische regeeringen geen besprekingen met Duitschland zullen aanvangen, voordat het lijdelijk verzet in het Roergebied heeft opgehouden, en dat dit gebied slechts naar gelang van de gedane betalingen zal worden ontruimd. Frankrijk eischt aan schadeloosstelling

[p. 353]

alles wat het toekomt van de 50 milliard goudmark der obligatiën A en B. Wat betreft de obligatiën C, is het bereid af te zien van hetgeen het moet krijgen, en wel tegen annuleering der schulden, welke het tijdens den oorlog heeft aangegaan in Engeland en Amerika. De schulden aan België moet Duitschland terugbetalen aan degenen, die aan België hebben geleend’.

Merkwaardig is deze voorspelling zoowel om wat er wel, als wegens 't geen er niet in staat. Niets omtrent het onderzoek naar Duitschlands huidig betalingsvermogen; niets omtrent het ‘onzichtbaar maken’ der Roerbezetting. De vraag, of Duitschland ooit de 50 milliard zal kunnen opbrengen zoolang het Roergebied bezet blijft, wordt zelfs niet aangeroerd. Men ontziet zich te Parijs niet, aan het vermoeden dat Frankrijk liever Duitschland vernietigd dan zichzelf door Duitschland voldaan ziet, opnieuw voet te geven. Beteekent dit, dat men de dadelijke breuk met Engeland aandurft? Of alleen dat men begint met veel te overvragen, om de onderhandeling zóó lang te kunnen rekken dat de catastrophe in Duitschland onderwijl losbreekt, een catastrophe die Frankrijk misschien eene nieuwe gelegenheid opent, de Rijnrepubliek tot stand te brengen? Dan loopt het, op het eind, toch op breuk met Engeland uit, maar het conflict is dan verschoven tot Frankrijk zijn winst vast in de hand heeft...

Het is wel hoog spel, dat van Poincaré. Hij rekent op grooten schroom bij Engeland, om de resultaten van haar verstandige financieele staatkunde door eene buitenlandsche politiek, welke tot oorlog voeren kan, in gevaar te brengen. Engeland is gebonden door zijn zich reeds herstellende welvaart, terwijl de precaire toestand der Fransche financiën dit land avontuurlijk doet blijven. Sedert het eerste vredesjaar zijn in Engeland de uitgaven teruggebracht van 2 milliard tot ruim 880 millioen pond sterling, is de geconsolideerde schuld met 450 millioen pond verminderd, en de vlottende, die bij den wapenstilstand 1500 millioen pond bedroeg, gehalveerd. (Voor Nederland om van te watertanden). De posterijen, die bij ons nog steeds te kort komen, lieten in Engeland in het afgeloopen jaar een overschot van 5½ millioen pond, niettegenstaande de meeste Engelsche porti lager zijn dan de onze.

[p. 354]

Aan zijn met meesterschap toegepaste bezuinigingspolitiek heeft Engeland offers gebracht niet het minst op het gebied der buitenlandsche staatkunde. Maar er bestaat in de politiek ook nog zoo iets als een reculer pour mieux sauter. Op den duur zal Engeland nimmer een Fransche hegemonie over het continent verdragen, en op den duur zal het zeker, dank zij de tegenwoordige behoedzame politiek, de mogendheid zijn die aan zijn wil of onwil de meeste kracht zal kunnen bijzetten.

Liever dan te worden afbetaald, wenscht Frankrijk zijn veiligheid te verzekeren door Duitschland te verbrokkelen. Het Duitsche territoir brokkelt nog niet af, maar Duitschland als natie doet dit dagelijks. Een toestand als de huidige, waarbij een geheel volk op de voortgaande depreciatie van zijn eigen betaalmiddel speculeert, opent, als hij nog eenigen tijd voortduurt, de jammerlijkste mogelijkheden. Reeds verneemt men van communistische onlusten te Breslau, die, wegens haar ten deele antisemietisch karakter, het vermoeden doen rijzen van medeplichtigheid der uiterste rechterzijde. Terwijl de persen biljetten afleveren bij billioenen, biljetten die iedereen van zich werpt om er, zoo hij eenigszins kan, dollars, huizen, auto's voor te koopen, zijn de gouddeposito's die een Stinnes en consorten zich in het buitenland weten te verschaffen, voor de Duitsche regeering onbereikbaar. Van zulk een toestand, waarbij het ijdel is eene oogenblikkelijke betalingscapaciteit van Duitschland te willen vaststellen, zijn de wrange vruchten Frankrijk welkom; - Engeland daarentegen wil, door Europeesche, als het kan Europeesch-Amerikaansche inmenging en contrôle, dien toestand opheffen en vervolgens het niet verscheurde maar vast in de hand gehouden Duitschland tot werkelijke betaling noodzaken. Het legt er zeer sterk den nadruk op, niet te zullen dulden dat Duitschland, dat zich door de vernietiging der markwaarde van zijn binnenlandsche schulden feitelijk bevrijdde, zich bovendien nog van zijn buitenlandsche schulden zal kunnen ontslaan. Het wil den debiteur solvent hebben en solvent houden, terwijl de Fransche politiek slechts zijn uitplundering ten gevolge kan hebben. Zij aast op een dergelijke demoralisatie van het Duitsche volk, dat het ‘lijdelijk verzet’ aan de Roer eindelijk van zelf ophoudt, en men, om rust en voedsel te hebben, in 's hemels naam maar over zich zal laten

[p. 355]

beschikken. De minister van openbare werken, Le Trocquer, zooeven van de Roer terug, rapporteert, een ‘duidelijke ontspanning’ bij de bevolking aldaar te hebben waargenomen, en de stad Essen krijgt, bij genade der Franschen, 600 man gewapende politie terug. Het zal weldra zoover zijn, dat de Duitsche regeering het lijdelijk verzet niet langer zal kunnen betalen; hongeroproer staat dan voor de deur, en het Fransche gezag hoopt zich dan als eenig mogelijken handhaver der openbare rust en burgerlijke orde te kunnen aanbevelen. Zal Engeland Poincaré toestaan, langer op zulk een toekomst te blijven speculeeren?

De middelen om Duitschland te behouden liggen in den vorm van credieten van Duitsche onderdanen bij buitenlandsche banken vermoedelijk wel gereed, maar slechts in samenwerking met en onder toezicht van de geheele wereld, ex-belligerenten, ex-neutralen en Vereenigde Staten, zijn die middelen in de daartoe vereischte kanalen te leiden. Vandaar het Engelsche voorstel; vandaar ook Frankrijks weerzin tegen dat voorstel, want het heeft zijn particuliere oogmerken in zijn hart niet aan het gemeen belang ondergeschikt gemaakt, en ziet de hand, die het tot zoodanige onderschikking zou moeten nopen, nog niet dreigend tegen zich opgeheven. Het zal nog wel eenigen, misschien geruimen tijd, in zijn voor Europa noodlottige politiek kunnen volharden, maar daagt daarmede krachten uit die zullen eindigen met het te overwinnen. Bedriegen de teekenen niet, dan zal de zijn woorden wegende Baldwin eerlang een gevaarlijker tegenstander der Fransche staatkunde blijken dan de loslippige Lloyd George het ooit is geweest. Nu ‘Europa’ voorshands een aardrijkskundig begrip blijft, een wezen zonder hart, longen of handen, zal de eindoplossing vermoedelijk merkbaar Angelsaksisch van smaak zijn; het is niet anders. Voor het geheel, voor Nederland niet in de laatste plaats, ware zeker de Fransche oplossing bedenkelijker.

C.