De Gids. Jaargang 86

[p. 297]

Buitenlandsch overzicht.

26 October 1922.

De val van Lloyd George is niet anders dan de eindelijke terugkeer van het Britsche parlementaire leven tot zijn normale functiën; het einde eener dictatuur waartoe de noodzaak vervallen was. Dat hij haar zóó lang wist te behouden is het wonderbaarlijke; niet, dat er nu eindelijk mede is opgeruimd.

Het zal hem moeite kosten, eene plaats buiten de regeering te vinden die zijn onrustig gemoed bevredigt. Chamberlain heeft er voor bedankt, met Lloyd George eene centrumspartij te vormen; evenmin staan Asquith en Grey voor hem op. De arbeiderspartij, tot welke hij vóór den oorlog geen slechte betrekkingen had, wantrouwt hem nu zeer; trouwens, een buiging naar links zou hem den steun van de meeste der gewezen coalitie-liberalen kosten, die in de tegenwoordige arbeiders-politiek niets te waardeeren vinden en pal willen staan tegen de spoliatie der bezittende klassen welke van die zijde thans openlijk wordt aanbevolen. De in de jongste jaren verkregen maatschappelijke machtspositie van den arbeidersstand zal door de politiek van bezuiniging en productieherstel moeten worden aangetast in Engeland als elders. Dat de conservatieve meerderheid dit werk voor eigen rekening neemt is te prijzen, en het is te vermoeden dat de kiezers aanstonds zullen bewijzen dat Bonar Law zich in hunne stemming geenszins heeft vergist.

Conservatief naar binnen en gematigd naar buiten zal de leuze van het nieuwe bewind zijn. De zenuwen van Europa

[p. 298]

zullen niet gedurig meer geschokt worden door redevoeringen of andere uitlatingen van een Britsch premier, die zich beschouwde als minister van alle departementen, in het bijzonder ook als minister van buitenlandsche zaken. ‘Ik ben maar een alledaagsch man’, heeft Bonar Law gezegd, en tot die alledaagschheid zal behooren, Lord Curzon niet door onverwacht ingrijpen in de leiding van zijn ressort te bemoeilijken. Het is, als men aan de tijden van Disraeli terugdenkt, wel curieus dat men ditmaal van een conservatief bewind een bescheiden, geruischlooze buitenlandsche politiek mag verwachten, en toch is het zoo. Het vorige kabinet heeft Engeland op het wereldterrein niet weinig blootgesteld; aanhoudend situaties laten opkomen waaruit voor Engeland geen weg overbleef dan òf de kans van oorlog te aanvaarden òf zich met smaad terug te trekken. Is men er van overtuigd - en wie zou het niet zijn - dat Engeland den vrede zoo noodig heeft als eenig ander, dan behoort de buitenlandsche staatkunde en behooren ook haar methodes naar die overtuiging te zijn ingericht. Dit heeft Lloyd George dikwijls voorbijgezien, en aan het prestige van Engeland heeft zijn a zeggen en dan de b terughouden geen goed gedaan.

Het nieuwe bewind zal er in menig opzicht een willen zijn van liquidatie. Dat de die-hards zich de bekrachtiging der Iersche grondwet zullen moeten getroosten, is hun reeds aangezegd. Een bruuske koersverandering in zake het Nabije Oosten of de Duitsche vergoedingsquaestie is evenmin te verwachten; wèl andere vormen van verkeer met degenen wier medewerking men gevoelt niet te zullen kunnen missen. Het is inderdaad beter dat Frankrijk en Engeland, die tezamen voor het tractaat van Versailles in hoofdzaak verantwoordelijk zijn, zich en ons er ook tezamen uitwerken, niet door veelvuldigheid van eigen actie, maar door diepte van bezinning en grondigheid van inkeer; de omstandigheden leggen hun die taak zóó duidelijk op de schouders, dat het niet in Europa's belang kan zijn, hen door onderling krakeel, zijsprongen en dergelijke, tot het gelijkmatig en geduldig torschen van dien last ongeschikt te bevinden.

Met zorg moet men den komenden winter tegemoet gaan. Duitschland zakt zienderoogen tot het peil van Oostenrijk af;

[p. 299]

het zal eerlang internationale hulp, maar dan ook internationaal toezicht moeten aanvaarden.

De reis van Barthou met zijne commissie naar Berlijn kon wel eens de proef worden, die Frankrijk er van kan doen afzien, de oplossing nog te willen afdwingen op de oude wijze: de Duitsche werkelijkheid ontsnapt aan alle dwangmaatregelen. De eisch van het oogenblik is bescheidenheid en vereenvoudiging - ook in het vergoedings- en schuldenprobleem. Zal dit eerlang ter hand genomen worden door deskundigen zelf vrij van oorlogspsychose en tevens verzekerd dat de oorlogspsychose van anderen hun het werk niet onmiddellijk verbrodden zal? Het moet er heen en het gaat er ook heen; de tijden zijn er naar, ons allen weer zin voor werkelijkheid bij te brengen. Stabilisatie wordt het wachtwoord; inrichting van het leven naar de thans bestaande, in vergelijking van vroeger door de oorlogsverdwazing zoozeer beperkte, mogelijkheden. Engeland en Frankrijk zullen inzien dat zij bij het thans onvermijdelijke werk de hulp van derden moeten aanvaarden, eene hulp slechts te verkrijgen op voorwaarde dat zij het zelven onderling ééns zijn - niet in den hoogmoed der ‘overwinnaars’ van 1918-'19, maar in de nederigheid der benauwden van 1922-'23. De vraagstukken zijn te groot en te verscheiden dan dat één man ze zou kunnen overzien en beheerschen; zij zijn tegelijk te dringend om niet de actieve medewerking te vereischen van alle menschelijke kracht; juist ook van die der ‘alledaagsche’ menschen. Moge, in dien zin, over eenigen tijd aan het woord van Bonar Law door ons allen de beteekenis kunnen worden toegekend van een eerste, duidelijk symptoom.

(27 Oct. 1922). Dat het Law met den terugkeer tot vroegere regeeringsmethoden ernst is, blijkt uit zijn maatregel betreffende het secretariaat van het kabinet. Hij verplaatst dat naar de Treasury, ‘welke vroeger altijd het centrale regeeringsdepartement is geweest’, en sloopt daarmede het orgaan, dat Lloyd George voor zich ter beheersching van de buitenlandsche zaken had geschapen. ‘Als voorbeeld van de verandering welke wij in den zin hebben’, aldus Law's verkiezingsmanifest, ‘zijn reeds lastgevingen verstrekt om de machinerie van den Volkenbond aan het ministerie van

[p. 300]

buitenlandsche zaken over te dragen, en op dezelfde wijze maatregelen te treffen ten aanzien van alle toekomstige internationale conferenties, opdat, zelfs als het noodig is dat ik als eerste minister tegenwoordig zou zijn, de machinerie van de conferentie en het voorbereidende werk verricht zal worden niet door het kabinetssecretariaat, maar door het ministerie van buitenlandsche zaken zelf’.

Dit is meteen al een antwoord aan de Daily Mail die Law verzoekt maar dadelijk aan te kondigen dat Engeland zich niet slechts uit Tsjanak, maar ook uit Palaestina en Mesopotamië zal terugtrekken. Zonder den Volkenbond er in te kennen die de mandaten heeft verstrekt kan hierin nooit iets geschieden, om er van te zwijgen dat, vóór de conferentie te Lausanne begint, Engeland de Kemalisten zeker niet begeeriger zal maken dan zij het zich uit zichzelf al hebben betoond.

Een begin van afval doet zich bij Lloyd George's lijfgarde al voor. Vijf coalitie-liberalen, waaronder Macnamara, hebben Law bij de verkiezing hun steun beloofd.

C.