De Gids. Jaargang 86

[p. 325]

Buitenlandsch overzicht.

24 Juli 1922.

Het Russische probleem schijnt vooralsnog onoplosbaar. De deskundigen in den Haag hebben het niet verder gebracht dan de staatslieden te Genua. De Russische commissie bleek niet gemachtigd, aan de niet-Russische ten aanzien van schuldbetaling en restitutie houdbare oplossingen voor te stellen eer zij van credieten verzekerd zou zijn, en de niet-Russische wilde, zonder prealabele oplossingen inzake schuld en particulieren eigendom, van credietopening niet hooren. Waren die oplossingen wèl bereikt, ook dan zouden de regeeringen zelve geen credieten hebben verleend, maar bevorderd dat particuliere kapitalisten dit deden. De Russen meenen, met particuliere kapitalisten ook zelf te kunnen onderhandelen. Al wat hunne commissie ten slotte mede te deelen had, was haar bereidwilligheid, hare regeering te adviseeren binnen de twee jaar eene regeling inzake schuldbetaling en vergoeding van genationaliseerden eigendom met de belanghebbenden te treffen. De niet-Russische commissie is van oordeel geweest, dat thans geen voldoende stof tot het sluiten eener algemeene overeenkomst der regeeringen met Sowjet-Rusland overbleef; de toezegging scheen haar te mager, om met de door Litwinof verlangde erkenning-de jure te worden beloond. Al wat men gewonnen heeft, is de zekerheid, dat het geven van vergoeding ook aan zoodanige eigenaars, die niet in den vorm van concessie of deelhebberschap kunnen of willen worden schadeloos gesteld, nu aan de Sowjet-regeering door haar eigen delegatie in beginsel is aanbevolen.

[p. 326]

De houding van Engeland ter conferentie heeft zich door onvastheid gekenmerkt. Aanvankelijk hebben de Engelsche gedelegeerden de conferentie trachten te bewegen, niet uiteen te gaan eer een antwoord der Sowjet-regeering op het advies der Russische commissie zou zijn ingekomen; doch vervolgens hebben zij deze poging opgegeven en in de slotzitting geen ander geluid dan dat van Alphand en Cattier doen hooren.

Particulieren die zich met Rusland willen inlaten eer dit van zijne zijde behoorlijke concessiën aan alle obligatiehouders en voormalige eigenaars zal hebben gedaan, hebben nu niet den zegen van hunne regeeringen en evenmin, naar de Amerikaansche gezant in den Haag vrijheid had te verklaren, dien der Vereenigde Staten. Alleen met Duitschland staat Sowjet-Rusland krachtens het verdrag van Rapallo op bijzonderen voet.

Vermoedelijk zal het trachten, thans bijzondere overeenkomsten met de randstaten te sluiten, die met den negatieven afloop der Haagsche conferentie weinig ingenomen zijn. Blijft Engeland bij zijn ten slotte in den Haag aangenomen houding, dan is op eene bijzondere Engelsch-Russische overeenkomst geen kans.

Gedurende de conferentie is de indruk versterkt, dat niet de verhouding tot Rusland, maar die tot Duitschland en het vraagstuk der inter-geallieerde schulden de werkelijke kwestie van den dag is. Niet onwaarschijnlijk is de houding van Engeland ter conferentie hieruit te verklaren, dat men te Londen inziet, aan concessiën van Frankrijk in de Duitsche kwestie voor het oogenblik meer waarde te moeten toekennen dan aan eene verzachting van Frankrijk's politiek tegenover Rusland.

Van de Russen heeft alleen Krassin den indruk gemaakt, in een gegeven geval met Westersche belanghebbenden zakelijke kwestiën zaakkundig te zullen kunnen regelen. Litwinof en Sokolnikof behooren tot de categorie der ‘serinettes à principes’, en Litwinof, niet Krassin, had de leiding.

Ondertusschen lijdt het Russische volk voort, en zal, naar rapporten die Litwinof niet heeft kunnen ontzenuwen, de aanstaande winter verschrikkelijk zijn. Vermoedelijk zal Rusland voorloopig bovenal met twee soorten West-Europeanen

[p. 327]

te doen krijgen: met Roodekruishelpers onder leiding van Nansen, en met concessiejagers van verdacht allooi.

De moord op Rathenau heeft de ontwikkeling van zaken, die Duitschland voor een drastische financieele politiek rijp maakt, niet kunnen tegenhouden. Tot zoodanige politiek was het tot dusver nimmer gekomen, omdat men niet den indruk had, de eischen, waarop de ex-geallieerden ten slotte zouden blijven staan, en waarop dus de financieele politiek van het Duitsche Rijk moest zijn ingericht, met eenigen grond van waarschijnlijkheid te kunnen benaderen. De ex-geallieerden van hun zijde konden de zaak niet definitief regelen, omdat zij het vraagstuk der intergeallieerde schulden niet aandorsten. Het maakt den indruk dat Frankrijk nu eindelijk beseft, zonder regeling van dit vraagstuk nooit aan zijn vergoeding te zullen komen, en dat Duitschland begint te begrijpen, dat het veel meer zal moeten doen dan enkel uitstel vragen, en aan een toezicht op zijn financieele en monetaire staatkunde niet ontkomt. Wat voor eene stabilisatie der Mark noodig is, wordt, naar het schijnt, daar nu algemeener dan vroeger ingezien, althans besproken.

In België houdt de binnenlandsche onrust aan. Het geval-Daels heeft tot eene zoo krachtige en algemeene manifestatie van Vlaamschgezindheid geleid, dat het ministerie de moed ontzonken is, opnieuw een slachtoffer te maken. Bedriegen de teekenen niet, dan is de Franskiljonsche grootdoenerij over haar hoogtepunt heen, en nadert de tijd, dat men ook in België over realiteiten zal moeten gaan spreken. Waaronder de zeer opmerkelijke van het Belgische oorlogsbudget van 1¼ milliard frank. De Belgische frank, die tot dusver boven de Fransche stond, is onlangs tot een eind beneden de Fransche gedaald. Het adagium ‘Duitschland betaalt’ heeft België verleid tot veel te hooge oorlogsschadeloosstellingen aan Belgische ingezetenen en tot het verzuimen van belastingherziening. De onvermijdelijke gevolgen eener lichtzinnige financieele politiek worden nu zichtbaar, en men zal er zoo spoedig niet de laatste van hebben gezien!

(26 Juli). Tegen de Duitsche rijkswetgeving ter bescherming der republiek verzet zich Beieren, met name tegen het

[p. 328]

nieuwe gerechtshof en de nieuwe politiewet, die de politie van den eenen bondsstaat het recht geeft, op het grondgebied van den anderen bondsstaat op te treden. Met de stemmen van Beiersche Volkspartij en Boerenbond tegen socialistische partijen en democraten, heeft gisteren de Beiersche Landdag de verordening, waarbij het kabinet-Lerchenfeldt de uitvoering van een zeker gedeelte der rijkswetgeving in Beieren heeft verboden, goedgekeurd. Rijkspresident en Rijksdag beide kunnen verordeningen van bondsstaten vernietigen; in dit geval schijnt Ebert dit aan den Rijksdag te willen overlaten. Socialistische partijen en vakvereenigingen in het Rijk bedreigen een weerbarstig blijvend Beieren met den boycot. De burgemeesters van eenige Noord-Beiersche steden (Neurenberg, Würzburg) trachten te bemiddelen, en Lerchenfeldt geeft de verzekering, niets te bedoelen ten nadeele van den republikeinschen staatsvorm of de eenheid van het rijk, doch nooit de buitengewone rechtbank te zullen aanvaarden.

C.