De Gids. Jaargang 86

[p. 149]

Bibliographie.

Frédéric Bastiat en zijn nederlandsche beoordeelaars, een bladzijde uit de geschiedenis der staathuishoudkunde, door W.L. van Malsen, J.M. Bredée's Boekhandel en Uitgeversmaatschappij, Rotterdam, 1921.

Een ‘zwerftocht door de staathuishoudkundige litteratuur van voor zestig jaren’ (bl. 125) en Bastiat als ‘eenige schuts’ tegen het communisme, dat de logische consequentie van het socialisme zou zijn, gelijk dit logisch uit Ricardo heet voorttevloeien (bl. 135).

Men zou met reden de vraag kunnen opperen of verder voortzetten van den zwerftocht, na de periode waarin hier te lande Vissering sr., T.M.C. Asser, S. van Houten en later Pierson en d'Aulnis (de heer Van Malsen had nog anderen erbij kunnen noemen) aan Bastiat gezette aandacht schonken, niet dienstig ware geweest. Er zijn nieuwere waardetheorieën dan de zijne, er is inzonderheid één nieuwere (de oostenrijksche, zooals zij meestal genoemd wordt, wijl Oostenrijkers haar den leesbaarsten vorm gaven), die in dit boekje niet dan terloops wordt vermeld. Ook ware in die jongere literatuur voor den heer Van Malsen een en ander te vinden geweest over het door hem zoo boud gesteld verband tusschen Ricardo en het marxisme. Terwijl zéér recente geschriften hem althans hadden kunnen leeren, dat de stelling: uit Marx volgt rechtstreeks Lenin, naast verzekering bewijs behoeft.

De heer Van Malsen wordt lichtelijk kregel, zoo iemand Bastiat ‘beminnelijk’ noemt. Het vleiwoord pleegt dan ook gebezigd te worden als verguldsel om een pil, die men den schrijver der economische harmonieën wil toedienen om hem als economist van kant te maken. En het is hierom wat gewaagd, den nederlandschen achterneef te betitelen desgelijks. Toch is het lastig, hem en zijn boekje anders te teekenen. Men kan het geschrift niet uit handen leggen zonder den zucht, dat het toch op geen stukken na ‘bij’ is. Doch boos hierom worden kan men niet. De heer Van Malsen heeft zich geroepen gevoeld tot een daad, die hem eene van simpele gerechtigheid, van eerherstel toescheen. Elke eerlijke poging in deze richting wekt sympathie. Deze poging getuigt van

[p. 150]

goede belezenheid, zij het op te beperkt terrein; van schranderheid in het gebruik der bronnen; van volmaakte goede trouw.

Indien niet de omslag als jaar van druk 1921 verried en indien ook niet hier en daar de inhoud uitwees, dat het boekje na de russische revolutie van 1917 geschreven is, een later schrijver over de geschiedenis der staathuishoudkunde in Nederland, die het werkje tijdrekenkundig en naar zijn verdienste wou determineeren, zou denkelijk zeggen: een warme, scherpzinnige en goed gestelde verdediging van Bastiat uit omstreeks 1875.

v.B.