De Gids. Jaargang 85

[p. 364]

Buitenlandsch overzicht.

27 October 1921.

De beslissing inzake Opper-Silezië draagt het karakter van een compromis. De economische bepalingen zijn naar den zin van Engeland, de territoriale verdeeling is naar dien van Frankrijk uitgevallen. Frankrijk heeft te elfder ure getracht de waarde der economische bepalingen te verzwakken, door te verlangen dat deze slechts aan Duitschland en Polen zouden worden aanbevolen, nadat de territoriale verdeeling, welke hun wordt opgelegd, haar beslag zou hebben verkregen. Deze toeleg is mislukt: beide reeksen bepalingen zijn naar den zin van Engeland tegelijkertijd medegedeeld en ‘als een geheel, welks verschillende deelen de geallieerden vast besloten zijn, te zien eerbiedigen.’ Mocht een van beide regeeringen (de Duitsche en de Poolsche) weigeren de geheele beslissing of een deel daarvan te aanvaarden, of door haar houding toonen, dat zij poogt de loyale uitvoering daarvan te saboteeren, ‘dan behouden de geallieerde regeeringen zich het recht voor, zoodanige maatregelen te nemen als zij wenschelijk achten om de volledige uitwerking van hun beslissing te verzekeren.’ Waarin die maatregelen zouden bestaan, is niet uitgedrukt.

Bij de uitvoering der van den Volkenbondsraad afkomstige, door de geallieerden zonder wijziging aanvaarde beslissing, blijft de Volkenbondsraad zelve betrokken. Over de tusschen Duitschland en Polen te sluiten economische conventie zal moeten worden onderhandeld door één Duitsch en één Poolsch afgevaardigde, onder voorzitterschap van een persoon, benoemd door den Volkenbondsraad, die in geval van

[p. 365]

verschil van meening tusschen hen de beslissende stem heeft. Dit niet alleen, maar de uitvoering der te sluiten conventie blijft onder toezicht van twee lichamen, uit een gelijk getal Poolsche en Duitsche vertegenwoordigers samengesteld, onder presidenten van andere nationaliteit, benoemd door den Volkenbondsraad. Er schijnt dus voldoende voor gewaakt, dat Duitschland nog gedurende vijftien jaren de beschikking over grondstoffen uit het afgestane gedeelte van Opper-Silezië zal behouden.

De staatkundige grenslijn zal dan voorloopig geen economische grenslijn mogen zijn; de Poolsche souvereiniteit over het verworven gebied blijft vooralsnog in dit opzicht eene beperkte. Zij kan echter na verloop van tijd eene volledige worden, en het is de vraag of Duitsche bedrijfsleiders het onder Poolsch bestuur vijftien jaar. lang zullen kunnen harden. Een uittocht van Duitsch personeel uit Kattowitz, Königshütte en omgeving naar gene zijde van de nieuw getrokken grens schijnt reeds begonnen.

De Duitsche Rijksdag protesteert in bewoordingen, die aan die der Nationale Vergadering te Bordeaux in 1871 herinneren, toen deze zich den vrede moest laten welgevallen, waarbij Frankrijk den Elzas verloor. Het aantal Duitschers dat door de nieuwe grens wordt afgesneden is te Berlijn op 220.000 begroot, aanzienlijk meer dan het aantal Polen dat die grens bij Duitschland laat. Het kabinet-Wirth is afgetreden maar onmiddellijk weer herleefd, daar geen andere regeering dan eene, uit socialisten, centrum en democraten gevormd, op het oogenblik in Duitschland mogelijk is, en het heeft op zijne verklaring, aan de uitvoering der opgelegde beslissing na protest te zullen medewerken, de goedkeuring der meerderheid van den Rijksdag verkregen (230 tegen 132 stemmen).

Met Karel van Habsburg zal de wereld nu wel spoedig zich niet veel meer behoeven bezig te houden. Het is alleen nog de vraag, naar welk oord de geallieerden hem en Zita (de drijfkracht, naar het schijnt, der jongste onderneming) verbannen zullen. Opmerkelijk was ook ditmaal (als de vorige) het geheel in rust blijven der bevolking van Oostenrijk.

[p. 366]

De onderhandeling van het Britsche kabinet met de Ieren wordt, ondanks het telegram van de Valera aan den Paus, voortgezet. Voltooid kan zij onmogelijk worden eer Lloyd George naar Washington moet vertrekken; de moeilijkheden zijn daar te ernstig toe. Zij komen voort uit de omstandigheid dat het parlement van Belfast zijn gezag over de Ulstersche graafschappen met gemengde bevolking, Tyrone en Fermanagh, wil behouden, terwijl Zuid-Ierland de verdeeling dezer graafschappen eischt. Het oude geschil, dat reeds in 1914 voor alle pogingen tot definitieve oplossing van het Iersche vraagstuk zoo gevaarlijk bleek. Het telegram van de Valera schijnt te toonen dat hij op het punt van de twee graafschappen niet zal wijken, en Ulster wil dit evenmin. De elementen in het Lagerhuis die de mislukking der pacificatie van Ierland aandurven en zouden willen bevorderen, beginnen roerig te worden; het is voor Lloyd George wel een zeer ongelegen oogenblik, om van huis te gaan. Evenzeer voor Briand, wien zoowel de oude, door den oorlog en het daaruit voortgekomen ‘nationale blok’ van de regeering verstoken club der rue de Valois, als Tardieu en andere schildknapen van Clemenceau, lagen leggen. Waarom berust gij er ook in, voegde onlangs een Japansch publicist de Europeesche mogendheden toe, over Oost-Aziatische vraagstukken, die in de eerste plaats U en ons raken, maar waarover wij ons niet zouden vermeten U naar Tokio te dagen, te gaan onderhandelen in Amerika? Een vraag naar den bekenden weg! Amerika moge zich van de Europeesche vraagstukken hebben afgewend, het heeft dit slechts gedaan om met zooveel te meer kracht zich in die der Stille Zuidzee te kunnen laten gelden; - en (in onderscheiding van Japan) heeft het, als schuldeischer, de Europeesche geallieerden in de hand.

Het beleeft thans, ondanks de failure van 1919, nogmaals een groot oogenblik. Zal het thans beter staatsmanskunst te zien geven dan die van Wilson te Versailles?

C.