De Gids. Jaargang 82

[p. 169]

Buitenlandsch overzicht.

25 Sept. 1918.

Een paar teksten die goed in het licht stellen wat er in Duitschland nog te doen blijft:

Op de Duitsche scholen is heinde en ver een ‘Auszug der Geschichte’ van Ploetz in gebruik; boekje, dat een soort officieele consecratie heeft verkregen. Het werd herhaaldelijk herdrukt, en de jongste druk, de achttiende (Fried haalt dien in zijn jongste Friedenswarte aan) is van 1916. Ziehier hoe zekere gebeurtenissen van 1914 er in worden verhaald:

‘England erklärt dem Deutschen Reich den Krieg unter dem Vorwand, dass es die durch den Einmarsch deutscher Truppen verletzte Neutralität Belgiens schützen müsse. Wie jedoch später in den Geheimschränken der belgischen Regierung aufgefundene Aktenstücke klipp und klar bewiesen, war König Albert von Belgien seit langer Zeit stiller Teilhaber an der russisch-französisch-englischen Verschwörung gegen das Deutsche Reich und hatte sogar eine Art Militärkonvention mit Frankreich und England geschlossen. Von diesem Bruch der Neutralität durch Belgien selbst noch nicht sicher unterrichtet, hatte der deutsche Reichskanzler am 2 August in einem Ultimatum der belgischen Regierung Besitzstand und Unabhängigkeit garantiert, sich zur Räumung des Königreichs nach dem Frieden verpflichtet, endlich Bezahlung für alle aufgekauften Bedürfnisse und (ebenso wie der luxemburgischen) Vergütung jedes von den durchziehenden Truppen etwa angerichteten Schadens versprochen für den

[p. 170]

Fall, dass Belgien ebenso wie Luxemburg eine wohlwollende Neutralität einnehmen würde.

4 Aug. Kriegserklärung Belgiens an das Deutsche Reich’.

En dien poespas herhaalt, in wezen, Hertling nog gisteren.

Tweede tekst: de Deutsche Wirtschafts-Zeitung van 1 Aug. laat een Dr. Georg Barthelme, dien zij aankondigt als ‘Vertreter der Kölnischen Zeitung in Washington, 1910-1917’, aldus haar publiek geruststellen:

‘Der amerikanische Generalissimus hat [in Amerika] nie mehr als 700 Mann unter seinem Kommando gehabt.... Der General Pershing hat vor einigen Wochen erst bekannt, der amerikanische Offizier könne nicht einmal Vorposten ausstellen.’

Ter verontschuldiging van Dr. Barthelme: toen hij hierop de Beethoven-zaal te Berlijn vergastte, schreef men nog maar 20 Juni 1918. Maar wat te denken van eene redactie, die dit nog op 1 Augustus plaatst?

Onrust bij de meerderheidspartijen. Zij zullen nu eindelijk zelf het Rijksministerie in handen nemen?

De nationaal-liberalen, en een invloedrijk gedeelte van het Centrum, willen Hertling handhaven; de vrijzinnigen en eenige meer democratische Centrums-elementen willen hem doen vallen.

Zij zullen weinig vermogen zonder de sociaal-democraten; en dezen hebben als voorwaarde voor hunne toetreding tot een parlementaire Rijksregeering o.a. de volgende voorwaarden gesteld: herstel van België, met schadeloosstelling; herstel van Servië en Montenegro; Brest-Litofsk en Boekarest geen beletsel voor den algemeenen vrede; autonomie aan Elzas-Lotharingen; in Duitschland zelf, uitschakeling van onverantwoordelijke nevenregeeringen. Daar wil slechts een gedeelte der meerderheidspartijen aan (met de sociaal-democraten alleen de vrijzinnigen), en Hertling zal dus kunnen blijven, maar dan om steun ter land moeten komen ook bij de conservatieven. Is het niet het beste zoo? Van naar den schijn imposante meerderheden, zonder ruggegraat, heeft het Duitsche volk ervaring genoeg.

[p. 171]

Op militair gebied heeft September belangrijke gebeurtenissen beleefd. In het Westen staan de Geallieerden nu overal voor de Hindenburglinie; op één punt kwamen de Engelschen in het begin der maand er door heen, maar zonder het succes te kunnen voltooien door afsnijding en oprolling; de Duitsche linie is daar (bij Kamerijk), vergeleken bij die van vóór Maart '18, nu eenvoudig wat naar achteren verplaatst. De Amerikanen traden voor het eerst zelfstandig op en knepen de punt bij Saint-Mihiel af. Zoolang dit niet geschied was, moest een offensief naar de zijde van Metz vrijwel ondoenlijk blijven; losgebroken is zulk een offensief overigens nog niet. Aan het geleidelijk terugdringen van den vijand hebben ook de Franschen deel gehad, maar het tempo was veel langzamer dan in Augustus. Het bont samengestelde Saloniki-leger is eindelijk mobiel geworden en met de herovering van Servië (voorloopig nog maar een stuk van het nieuwe Servië van na den Boekarester vrede van '13) is een begin gemaakt¹⁾. Allenby vernietigde het Turksche leger in Palestina en de verbinding der Turken met Medina is afgesneden. Dit zal nu Mekka kunnen volgen, en Allenby rukt wellicht tegen Damaskus op. Een verbinding tot stand te brengen tusschen de Britsche macht in Palestina en die in Mesopotamië schijnt niet hersenschimmig meer. Maar Bakoe ging voor de Engelschen verloren.

Engelsche strategen en politici denken er verschillend over, of men al dan niet verstandig doet, naast den nog steeds onbeslisten oorlog in het Westen er ook een op groote schaal in het Oosten te gaan voeren. Met inspanning van voldoende krachten zou men den Turken wellicht een genadeslag kunnen toebrengen; misschien ook den Bulgaren. Maar ook dan zou de ijzeren ring om Duitschland's lijf nog niet gesloten zijn: daartoe moet men eerst Rusland beheerschen, en hoe dit ooit uit te voeren zonder zijn krachten in het Westen te verzwakken? Niet alleen dat men daar geen troepen te missen heeft: die er zijn moeten ook voortdurend worden aangevuld, want de slijtage is groot. Dit blijkt uit de verliescijfers der Engelschen (de eenigen, die nog verliescijfers publiceeren;

1) 27 Sept.: na Prilep zijn ook Istip en Veles gevallen, en Bulgarije vraagt vrede.

[p. 172]

al wordt er niet bij gezegd wáár de verliezen geleden zijn, ieder begrijpt dat zij vooral voorkomen aan het Westelijk front). Tegen Turkije zal men licht iets beslissends willen ondernemen, maar met groote legers Rusland in te trekken, zal wel worden nagelaten. De Geallieerden hebben waarschijnlijk de schepen niet vrij die er groote legers zouden kunnen brengen en ze blijven proviandeeren; en wat van die legers in den Russischen bajert worden zou?

Solf's rede, in het vorig overzicht vermeld, had van eenige bereidwilligheid getuigd, voor de teruggaaf der Duitsche koloniën, behalve de ontruiming van België, ook de herziening der vredes van Brest-Litofsk en Boekarest aan te bieden. Blijkens de rede evenwel van von Payer, die op de zijde is gevolgd, had Solf meer voor zichzelf dan voor de Duitsche regeering gesproken. Vlak daarop de Oostenrijksche vredesnota, die er op toegelegd scheen, te onderzoeken hoeveel geestverwanten Lansdowne hebben mocht in Engeland. De rede van von Payer had voor het succes der Oostenrijksche poging op geen ongelegener oogenblik kunnen zijn uitgesproken. Ook Lansdowne en de Westminster Gazette en Daily News begeeren herziening der vredes van Brest en Boekarest. Zij wisten nu niet goed, wat zij aan het Oostenrijksche voorstel hadden, dat aanvankelijk in Engeland verkeerderlijk als een Duitsche manoeuvre werd beschouwd. Toen bleek dat ook Duitschland met het stuk verlegen zat, rees de wensch op, althans zulk een antwoord te geven dat het misverstand tusschen Oostenrijk en Duitschland verergeren kon. De liberale pers in Engeland adviseerde in dien geest. Maar Wilson kwam tusschenbeide. Hij handelt tegenwoordig als de politieke bevelhebber der gezamenlijke geallieerden; een Foch in civiel. Foch heeft zijn opdracht ontvangen van een oppersten militairen raad der bondgenooten; is er een opperste diplomatiek comité dat Wilson gemachtigd heeft? Er verluidde nooit iets van. Vermoedelijk wordt er in Engeland wat meer over Wilson's handelwijze gemompeld dan de telegrammen ons vertellen.

De president verwijst naar de algemeenheden, sinds maand en dag als punten sine quibus non tot den vrede door hem publiek gemaakt. Oostenrijk had die punten in zijn stuk aller-

[p. 173]

beleefdst bejegend; het zou zoo goed zijn er eens over te praten, hoe de levensbelangen der Centralen met zulk een schoon program waren overeen te brengen. Wilson wil echter geen onderhandeling, maar onderwerping. Om er den vijand in te doen berusten dat voor de interpretatio authentica die het wereldcharter behoeft om te kunnen worden toegepast, de Geallieerden alleen wel zullen zorgen, zal Wilson nog lang moeten blijven vechten; heel lang, en heel bloedig. Inkeer schijnt bij hem niet wel mogelijk, eer òf Amerika er ongeveer aan toe is als thans Europa, òf hij den indruk hebbe dat hij voortaan met een mondig Duitsch volk te doen heeft, waarmede een Amerikaan op voet van gelijkheid kan onderhandelen. Het eerste is nog in geen jaren te verwachten. Het laatste?

C.