De Gids. Jaargang 82

[p. 509]

Een Barbaar aan 't werk.

Was het niet Herostratus die, hoewel een volkomen nul en het doodschoppen niet waard, zijn naam voor alle tijden wilde doen voortleven in de geschiedenis, en met dat doel den beroemden Artemis-tempel te Ephesus in brand stak?

Een even volmaakt onbekend individu uit onze dagen, wiens naam ik natuurlijk hier niet boeken zal, heeft een soortgelijke eerzucht gekoesterd, en nu onlangs - wel niet een wereld-wonder - maar dan toch een der weinige overblijfselen van de vroeg-zeventiende-eeuwsche architectuur, dat nog nagenoeg ongerept een der schoonste deelen der hoofdstad harmonisch versierde, aan den moker van Slier overgeleverd.

Maar bij hem vergeleken was Herostratus nog slechts een arme krankzinnige, die om genoemd te worden alleen vernielde. Deze heer echter strekt zijn lugubere ambitie verder uit. Niet slechts verwoest hij een eerbiedwaardig en bij de onmiddellijke omgeving prachtig en stijlvol zich aansluitend monument, dat in den trouwhartigen eenvoud zijner sobere gevelversiering, in de fraaie vensterverdeeling, en in de rustige gratie der getrapte tweeling-toppen, zulk een intiemvertrouwd hoekje vormde met misschien het schoonste en edelste bouwwerk, waarmede Hendrick de Keyser en zijn zoon en naamgenoot Amsterdam begiftigden: de Westerkerk. Neen, hij neemt bovendien de gelegenheid te baat om op diezelfde plaats een steenmassa neer te zetten die, gelijk de andere ontwerpselen van zijn architect, niet alleen op zichzelf een horreur zal blijken, maar ook op de meest flagrante

[p. 510]

en beleedigende wijze het stadsgezicht zal schenden en verknoeien. Dit zal nu eens zijn huis wezen, het huis waaraan zijn naam verbonden zal blijven, en dat zijn ‘cachet d'or’ zal dragen, - grand vin premier crû van den allermodernsten en meest ordinairen wansmaak.

Gelukkig zullen in de toekomst alleen snuffelaars zijn naam terug kunnen vinden in de stoffige archieven van het hypotheekkantoor, waar de koopakte werd overgeschreven, en door het koekebakkers-marmer dat zijn naam en beroep zal vermelden met letters van klatergoud in Duitschen zweepslagenstijl, of door het embleem, dat hij, te midden van randen van helvervigen geglazuurden baksteen en in een omlijsting van gevlochten-riet-motieven, in anilinekleurenpracht zal doen uithakken in het blinkend gepolijste graniet, gelijk dezelfde architect het deed in een anderen gevel in dezelfde buurt, - zal het nageslacht niet te weten komen dat hij het was, die de schoonheid vernielde: alleen zal het zien dat de bouwheer van den nieuwen sky-scraper een man was zonder smaak en gevoel.

Wij, die het weten, niet waar, wij zullen dien naam voor onze kinderen verzwijgen, en ervoor zorgen dat deze moderne stedenschenner geen plaats krijgt in de geschiedenis, - ook niet in die van de zinnelooze vernietiging van oud-Amsterdam. En als onze zonen volwassen en student zijn, zullen wij ze aanmoedigen om op het eind van een òvervroolijken avond het naamkaartje te gaan uitbikken dat de bouwheer in zijn gevel zal plaatsen, - gelijk de cives academici in vroeger eeuw den muur van Oostmeyer hebben omvergehaald in een verheven en van hoogeren schoonheidszin doorlouterde dronkenschap. Of zullen wij het er laten zitten, in de hoop dat een later geslacht den wansmaak beter zal zien dan het tegenwoordige, en op zijn beurt, in edele verontwaardiging, het monster mèt den naam van zijn eigenaar en zijn schepper, aan Slier's nazaat in handen zal geven?

Het is wel te betreuren dat geen macht ter wereld dezen onguren huiseigenaar van zijn heilloos voornemen heeft kunnen terugbrengen. Zelfs van regeeringswege zijn er pogingen toe gedaan, en het zou mij niet verwonderen als ook

[p. 511]

die slechts hebben medegewerkt om den waardigen man te stijven in zijn opzet, om nu eens, àlles ten spijt, dien ouden, fraaien gevel op te ruimen, en er zijn eigen monsterpaleis voor in de plaats te zetten.

Gelukkig is thans te Amsterdam een vereeniging opgericht, die zich naar den grooten bouwmeester uit het begin der zeventiende eeuw heeft genoemd, en die zich ten doel stelt in dergelijke gevallen bijtijds preventief op te treden door uit een architectonisch of historisch oogpunt belangrijke oude panden te koopen, voordat heeren als de hier gesignaleerde er de begeerige en oneerbiedige hand naar uitstrekken.

Als dan Regeering en Kamer willen zorgen voor de spoedige totstandkoming eener afdoende monumentenwet van zeer ruime opvatting, breekt er misschien een tijd aan, waarin de onnoodige en barbaarsche, door geen enkelen zoogenaamden modernen verkeers-eisch geboden stedenschennis tot het verleden zal behooren.

F.E. Posthumus Meyjes.