De Gids. Jaargang 81

[p. 524]

Buitenlandsch overzicht.

26 Nov. 1917.

De nederlaag bij Tolmein is voor Italië een ramp geworden: de Centralen staan nu aan de Piave, en pogen, uit hunne bergen, de nieuwe Italiaansche stelling in de flank te vallen. Gelukt dit, dan moeten de Italianen tot achter de Etsch terug.

De Engelschen hebben op de steeds minder terreinwinst opleverende pogingen tegen de Duitsche duikbootenbasis in Vlaanderen een forsch ingezette beweging tegen Kamerijk doen volgen, die niet door roffelvuur was aangekondigd en de Duitschers blijkbaar heeft verrast. De tanks hebben de Engelschen over de zwak bezette eerste linie heengeholpen, en zij hebben daarop gebruik kunnen maken van hunne ruiterij. Over een frontbreedte van 15 K.M. hebben zij 8 K.M. diepte gewonnen, en feitelijk de Hindenburg-linie doorbroken. Tot eene omvattingsbeweging hebben zij het evenwel niet kunnen brengen: de Duitschers zijn in staat gebleken de beide einden weer aan elkander te knoopen en houden den aanvaller nu met goed gevolg tegen. Gelijktijdige aanvallen der Franschen op andere punten van het front hebben evenmin eene beslissing ingeleid. Men kan zeggen dat de geallieerden hun vijand op het Westelijke front handen vol werk geven, en hem dus beletten van dit front troepen naar Italië te verplaatsen; - maar een beslissing op het Westelijke front zelve schijnt volstrekt niet nabij.

[p. 525]

Italië heeft een zwaren slag opgeloopen, maar is niet ineengezakt. Sedert zij aan de Piave stand hielden vechten hunne troepen blijkbaar met hardnekkigheid, zoowel dáár als in de bergen tusschen Piave en Brenta, en op de hoogvlakte van Asiago. Fransche hulptroepen rukken aan en ook eenige Engelsche; hoeveel, is niet bekend gemaakt. Lloyd George en Painlevé zijn naar Rapallo geweest, en daarna heeft, in eene redevoering te Parijs, de Engelsche premier verkondigd, dat er voortaan van Nieuwpoort tot Venetië maar één front staat, en dat Engeland, Frankrijk en Italië het in samenwerking te bedienen hebben. Zij zullen dit doen door middel van een nieuw orgaan: een maandelijks bijeenkomenden oppersten oorlogsraad, te vestigen te Versailles, bestaande uit de drie premiers, uit drie andere kabinetsministers der respectieve landen, en uit drie vertegenwoordigers der respectieve generale staven. Bij gelegenheid dat hij dit nieuwe lichaam aankondigde, heeft Lloyd George uitdrukkingen gebruikt, die moesten doen gelooven dat voortaan de militaire leiding bij dezen raad zou berusten. De oorlogvoering der Entente, die noch België heeft weten te behouden, noch Servië, noch Roemenië, en zooeven een eerste aanzienlijk stuk der Italiaansche laagvlakte aan den vijand had moeten prijsgeven, werd door den Engelschen premier niet gespaard. ‘Op dit oogenblik hangt de mate, waarin wij kunnen verhinderen dat de nederlaag der Italianen tot eene catastrophe wordt, van de snelheid en volledigheid af waarmede wij breken met ons verleden en voor de eerste maal in onze actie de werkelijke eenheid van al de fronten der bondgenooten verwezenlijken. Ik geloof dat wij ten laatste deze groote les geleerd hebben. Dit is de beteekenis van dezen oppersten raad. Wanneer mijn opvatting juist is, dan zal de raad werkelijk met macht worden bekleed...’

In Engeland aanvankelijk algemeene ontstemming, die bij de liberalen buitengewoon ernstig scheen. De Daily News noemde de rede ‘voor ons land een grove, wreede, valsche, boosaardige smaad; wij worden er door te schande gemaakt voor Europa en voor de wereld’. Anderen gaven te verstaan, dat Robertson en Haig nu wel hun ontslag zouden nemen. Asquith kondigde een interpellatie aan, en het heette dat hij bloed wilde zien. Het is alles heel kalm afgeloopen; maar

[p. 526]

- Lloyd George heeft door zijn Parijsche rede vrijwel een streep gehaald. Over Engelsche veldtochtsplannen zal steeds de Engelsche regeering in hoogste instantie beslissen; over Fransche plannen dus de Fransche, over Italiaansche plannen de Italiaansche regeering. Het nieuwe orgaan zou zeker niet de macht krijgen tot het benoemen van een generalissimus over de gezamenlijke legers der drie bondgenooten: zoo iets had hij met zijn Parijsche rede nimmer bedoeld. De raad? ‘een lichaam dat op den uitkijk blijft’; hij zou de kabinetten voorlichten, maar de kabinetten zouden het laatste woord hebben. Hij had ‘een onaangename rede’ willen uitspreken om de openbare meening in Amerika, Italië, Frankrijk en Engeland te noodzaken zich bezig te houden met de teleurstellingen in den oorlog ondervonden, en er zich van te doordringen ‘dat er iets veranderen moest’.

Een aantal sprekers hebben nog na hem het woord gevoerd, maar het debat is verloopen.

Buiten Europa is de Entente fortuinlijker geweest. Generaal Allenby heeft Gaza en Jaffa bezet en staat nu voor Jeruzalem, dat spoedig door de Turken schijnt te zullen worden ontruimd. En in Oost-Afrika hebben de Duitschers gevoelige verliezen geleden; - maar het overblijfsel hunner krijgsmacht is er nog altijd niet geheel omsingeld. Het uithoudingsvermogen van het handjevol Europeanen, nu al zóó lang van de verbinding met het moederland afgesneden, grenst aan het wonderbaarlijke. Hoe is het mogelijk dat zij hunne munitie nog niet hebben verschoten?

Duikbootenoorlog: October had ongunstiger cijfers voor de Entente, dan September. Desniettemin geven de Engelschen op, dat zij aanhoudend meer duikbooten tot zinken brengen. Er zullen er echter ook wel aanhoudend meer worden gebouwd. Duitschland heeft het versperde gebied op de Noordzee nog wat uitgebreid, om met meer succes de vaart van Engeland op neutrale havens, en omgekeerd, te kunnen tegengaan. De neutralen zuchten en dulden.

Tot zoover de oorlog; de vrede is nog niet op komst.

In Rusland hebben de maximalisten het gezag vermeesterd, ten minste in de groote steden. Het begon te St.-Petersburg,

[p. 527]

waar het winterpaleis, laatste toevlucht van Kerenski's regeering, van de land- en waterzijde tegelijk is beschoten; de laatste verdedigers waren vrouwen. Toen deze het opgaven vonden de belegeraars Kerenski gevlogen. Hij heeft getracht troepen tegen St.-Petersburg op marsch te brengen, maar er slechts weinigen verzameld, en met die weinigen heeft hij de nederlaag geleden; - sedert is er niet meer van hem gehoord. Over het algemeen onderscheiden zich de berichten uit Rusland door groote onsamenhangendheid en groote partijdigheid. Voor zoover zij tot ons komen onder Reuter's contrôle, hebben zij de blijkbare strekking de zaak der maximalisten als wanhopig voor te stellen. Intusschen duurt deze nieuwste phase der Russische omwenteling nu bijna drie weken, en de regeering van Lenin en Trotzky bestaat nog. Van het Oostenrijksche front kwam aanstonds een bericht als zou deze nieuwe regeering een afzonderlijken vrede aan de Centralen hebben aangeboden. Dit is niet bewaarheid: zij heeft onmiddellijke vredesluiting in overweging trachten te geven aan alle oorlogvoerenden tegelijk. De Entente erkent haar echter niet als de landsregeering; zij betitelt haar als misdadigers en landverraders. Eerst daarna heeft deze regeering den opperbevelhebber aan het front den last gegeven aan de legeraanvoerders der Centralen, die hij tegenover zich vindt, een onmiddellijken wapenstilstand te vragen ter inleiding van vredesonderhandelingen; de opperbevelhebber (Doechonin) heeft geweigerd aan dien last te voldoen, en is daarna door een vaandrig, Krilenko, vervangen. Welk werkelijk gezag die vaandrig aan het front uitoefent op het oogenblik dat wij dit schrijven, is geheel onbekend.

Ook te Moskou hebben de maximalisten overwonnen, in een strijd waarin de historische gebouwen van het Kreml eene beschadiging ondergaan hebben die door de maximalistische telegrammen onbeduidend, door die van de verslagen partij onherstelbaar wordt genoemd. Een gemeen soldaat is benoemd tot gouverneur der stad.

Toen het niet meer aanging den val der Bolsjewiki als onmiddellijk aanstaande voor te stellen, begonnen de Reutertelegrammen te verzekeren, dat Kaledin (de generaal der kozakken van den Don) hen wel klein krijgen zou door hun den toevoer van levensmiddelen af te snijden. Sedert

[p. 528]

stellen de telegrammen van de andere zijde Kaledin voor als in zijn eigen district ten zeerste in het nauw gebracht door de boeren der Oekraine, door het sedert eenigen tijd te Kiev zetelende ‘parlement der Oekraine’ tegen hem opgeroepen. Wat Finland betreft, daar beschouwt men nu het gezag der Russische regeering als geheel en al vervallen aan de Finsche organen zelve, die echter een toonbeeld van tweedracht schijnen op te leveren. De partijen schijnen daar in de verworven vrijheid vooral de gelegenheid te waardeeren elkander op het scherpst te bevechten.

Een aanwijsbare kern van reactie bestaat er in Rusland nog niet. Kerenski is òf dood òf zwijgt; in ieder geval schijnt zijne rol voor het' oogenblik uitgespeeld. Wat verder rechts stond dan Kerenski (kadetten, octobristen, grootvorsten) zwijgt; - werkt vermoedelijk in het duister. Spreken doen alleen de socialisten en revolutionnairen van andere denominatie dan de Lenin-groep, die het gezag veroverd heeft: de ‘mensjewiki’, de ‘sociaal-revolutionnairen’. Zij komen op voor een algemeen-socialistisch concentratie-bewind, en verlangen een electoraal accoord om gezamenlijk de verkiezingen te kunnen beheerschen voor de constituante.

Het schijnt niet dat men in Duitschland de levenskansen van Lenin's bewind hoog aanslaat. Bereikt een vredesvoorslag van Lenin in een of anderen officieel-lijkenden vorm de Duitsche regeering, dan is het wel mogelijk dat deze te kennen geeft, dat men zich slechts uiten kan over een vredesvoorslag, van de constituante uitgegaan. Deze wordt dan verkozen, hoopt Duitschland, op den vrede als eenige leus, zooals de Fransche Nationale Vergadering in 1871. Het komt er niet zoozeer op aan Lenin en Trotzky voor den vrede mede te krijgen, als anderen, en het met de uiterste partij alleen aan te leggen, zou die anderen in de armen der Entante terug kunnen drijven.

Het ontbreekt van de zijde van Lenin c.s. niet aan opwekkingen aan het Fransche en Engelsche proletariaat, om het voorbeeld der Russische broeders te volgen. In Frankrijk wil men op alles voorbereid zijn en heeft Painlevé vervangen door Clemenceau. Diens naam beduidt: scherpe waakzaamheid tegen samenzweerders van binnen, en oorlog tot het uiterste tegen Duitschland. De socialisten hebben hem natuurlijk

[p. 529]

geen votum van vertrouwen willen geven, maar bleven nagenoeg alleen.

En wat beteekent het optreden van Hertling in Duitschland? Dat de Keizer er nu eindelijk van afgezien heeft, Rijkskanseliers te benoemen van eigen keuze, in het goed vertrouwen, dat de Rijksdag wel met hen zal willen samenwerken. Vóór hij benoemd werd, is Hertling naar de meerderheid gestuurd om te vragen of hij acceptabel was. Van een Rijksdagsresolutie ‘zooals de regeering die opvat’ was bij Hertling's overleg met de fractieleiders geen sprake meer, doch van de Rijksdagsresolutie tout court. In Oostenrijk is men blijde. Men wenscht daar hartstochtelijk den vrede, ook in regeeringskringen, en stelt zich voor dat Hertling er meer voor zal kunnen en willen doen dan Michaelis.

Het is echter thans niet zoozeer de vraag wat Hertling, als wat Lloyd George en Clemenceau willen. En die willen geen vrede eer beproefd is of hij met Amerika's hulp aan een verslagen Duitschland kan worden opgelegd. Alleen nieuwe Duitsche zegepralen van een kaliber als die van Augustus '14 zouden, in Frankrijk althans, dien wil kunnen doen wankelen. Doch aan de Piave of Etsch zal zulk een zegepraal wel niet meer worden bevochten. Trouwens, zij zou de Duitschers op zijn best kunnen brengen voor de Alpen, die wel zoo lang te houden zullen zijn als Verdun; - lang genoeg dus om af te wachten, wat Amerika vermag?

Dat is en blijft het groote vraagteeken waarmede aanstonds 1917 gaat eindigen.

C.