De Gids. Jaargang 80

[p. 457]

Schepen-rei.

Over de nog duistere zee, uit het onzichtbare was de fijne reuk komen aandrijven op het schip, de geur van den without-boom, den kajoe-poetih. En toen de dageraad opscheen, kwam het eiland in zicht, grijs als regen en grijs als mist, grijs van kajoe-poetih-boomen. Grijs zijn de ranke, rechte stammen, grijs en rank en recht als regenstralen op een windeloozen dag. Rechtstralig gestreep als van aanhoudende regenbui maakt het ijle duizendstammige bosch langs de steile kust. En het fijne, grijzige, luchtige loover hangt zwevend als boven van lange regens gedrenkten grond de wademende mist De kaptein wees naar het wolkige eiland.

‘Dat is Boeroe, Boeroe van de kajoe-poetih-boomen.

Ruikt ge den geur wel op den landwind? En ziet, daar zijn de koopvaarders al, die komen met de kostelijke olie!’

De vaartuigen, de groote en de kleine, kwamen in scholen opzetten. Chineesche jonken voeren vooraan en Boegi-schepen die zoo trotsch van bouw en boeg zijn als zeventiendeeeuwsche galeien. Orembaais van de Molukken volgden, die twintig roeiers roeiden, vlerk-prauwen, die lijken op een watervogel tusschen twee jongen zwemmende, en vlug als vliegende visschen schoten overal langs en doorheen boombootjes, uitgeholde stammen niet breeder dan de roeier, die, alleen, met saamgedrongen knieën, er in zit.

Met kajoe-poetih-olie geladen als met honing pijlrecht aanschietende bijen, kwam de geheele vloot op het stoomschip toe gehaast of zij dat voor hun wachtenden korf hielden.

De passagiers stonden langs de reeling en bij de valreep;

[p. 458]

de handelaars klommen aan dek. Toen begon het geven en nemen over en weer, waar geglans van kwam van zilver in bruine palmen en van klaargroene flesschen olie in blanke handen en gelige.

De schoone Arabische vrouw naast wie een nog schoonere dochter stond reikte goud toe aan den gewichtig kijkenden Chineeschen opkooper, wien koelies zware kisten na-droegen. Het meisje met haar donker bloemengelaat zoo zacht tusschen de dauwige flonkering der diamanten langs wangen en keel glimlachte toen de geur haar van onder den opgeslagen deksel tegensteeg. De Radjah van Batjan zond een schaar van dienaren en vrouwen aan dek, die de handelaars aanriepen om olie voor den harem.

Er waren ook lieden van Ambon op het schip, Christenen in naam wel, maar wien de oude heidensche lust aan welreuk niet vergaan was; die haastten zich naar de olie, en de vrouwen goten er van op het kanten zakdoekje, dat zij om het gezangboek vouwen 's Zondags als zij pronkend naar de kerk gaan, en lieten langs hun vingers druppels afloopen, die zij streken over de golfglansjes van hun haar.

Zelfs de Europeanen kochten, hoewel aarzelend om die schittergroene kleur, die van het koper komt aan de al te simpele toestellen der Inlandsche stokers. En zonder ophouden droegen de donkere eilanders kisten, kratten en manden vol olie het scheepsruim binnen. Want in noordelijke landen, waar de zon niet dan bleek heenschijnt door nevel en rook van fabrieken, waar de boomen vele maanden achtereen zonder blad of geurigheid staan en lichamen strak worden in de kilte en vol van pijn, wachtten millioenen op de tintelende artsenij uit fijnrokig loover en zonnegloed gewonnen.

Toen het avond werd was het schip van kiel tot dek zoo vol olie als in een rijken naherfst een bijenkorf vol honing is. Het geurde zooals verheen over de zee Boeroe geurt. Zelfs de reeling en het want, zoo doortrokken toch van den wrang-bitteren reuk der zee, gaven een geur van kajoe-poetih af.

Tevreden hadden de handelaars de rolletjes zilvergeld bezien voor zij die wegborgen in een vouw van hun kleeren. De koopvaarders stieten af van de stoomboot. Maar niet

[p. 459]

allen wendden zij den boeg naar het eiland. Een groep van de grootste bleef liggen, het eene vaartuig achter het andere zich schikkend, als in afwachting.

Toen voer een groot hoog Boegischip, dat donkerroode zeilen had, statig uit de rij. En in wijden kring rondom de stoomboot zwierend, begon het met een groot geklank van bronzen bekkens, trommels en fluiten een feestelijke muziek. Al de andere schepen volgden, de zeilende en de roeiende, het Boegi-schip achterna, in wijden kring om de stoomboot zwierden zij, al zingende. Ieder zong naar zijn eigen aard en trant, ieder van die groote watervogels, die zwanen van de zee. Zooals hij gebekt was zong elke vogel, met schelzoet gefluit en kwetterend getokkel de kleine, de groote geweldig uit volle borst met dreunende bronzen stem.

De zon ging onder. Geheel en al purper werd de zee. De roode zeilen van het Boegi-schip, die de aandrijvende avondbries vingen, woeien doorluchtig-fonkelend op als vlammen in den wind. In een laaie voor het schoone schip, purper over de purperen zee de rei aanvoerend der schepen. Rond en rondom de stoomboot heen ging muziekend de statige dans. Uit alle macht speelden de speellui, allen op de maat hieven en velden de roeiers hun riemen, vroolijk voer de vloot.

Zóó als in gelukkiger tijden jonkmannen en meisjes zingend rondom de Mei-schoone dansten, zonder begeerte, en zonder nijd, blijde omdat zoo schoon zij was, zoo omdansten de oostersche schepen het westerlingen-schip, vreugde uitvierend.

De mannen en vrouwen uit Europa, uit de landen waar vreugde zoo zeldzaam is en kortstondig als de zonneschijn, zagen verwonderd daarnaar. Als bloemen zoo rood stonden in den avondschijn hun gezichten. Vol als van kostelijke geuren het schip, vol werd hun hart van blijheid.

Augusta de Wit.