De Gids. Jaargang 80

[p. 380]

Buitenlandsch overzicht.

26 Oct. 1916.

Douaumont hernomen! Wat zou die mare een klank hebben gehad, zes maanden geleden!

Thans heeft zij dien niet. Het is duidelijk dat de Centralen zich in het Westen tot afweer beperken, en tevreden zijn zoolang maar iedere meter gronds dien zij daar opofferen door de vijanden ten duurste moet worden betaald. Aan de Somme is deze maand de terreinwinst der Geallieerden volstrekt onbeduidend geweest: nòg zijn Bapaume en Péronne niet gevallen. De plotselinge stoot benoorden Verdun bracht het Fransche front wat verder vooruit dan de afstanden waaraan de zoo eentonige gebeurtenissen aan de Somme ons hadden gewend; maar van een doorbraak blijkt ook hier geen sprake: reeds zijn de tegenaanvallen in vollen gang, en Vaux is voor de Duitschers behouden gebleven. Zoolang de herovering van het bezette gedeelte van Noord-Frankrijk in hetzelfde langzame tempo blijft geschieden als tot dusver, houden de Duitschers alle gelegenheid tot voortzetting hunner actieve operatiën in het Oosten, die in de afgeloopen maand een zoo opmerkelijk gevolg hebben gehad.

Een maand geleden stonden de Roemeniërs een goed eind in Zevenburgen, maakten zich gereed tot een inval in Bulgarije, en schenen den Bulgaarsch-Duitschen inval in de Dobroedsja tot staan te hebben gebracht. Thans is Zevenburgen niet alleen door hen ontruimd, maar schijnt, nu bergpas na bergpas in handen van Falkenhayn valt, een

[p. 381]

inval in de Walachijsche laagvlakte te duchten, op hetzelfde oogenblik dat Mackensen, aan het hoofd van Bulgaarsche, Duitsche en Turksche troepen, hun in de Dobroedsja een geduchte nederlaag heeft toegebracht, die hen achter de lijn Cernavoda-Constanza heeft doen terugwijken. Zij hebben niet den tijd gevonden, zich van de brug te Cernavoda te bedienen om naar eigenlijk Roemenië terug te keeren, en bevinden zich thans in een allerbedenkelijkste positie; ontvangen zij niet onverwijld zeer krachtige hulp uit Rusland, dan worden zij, in een voor de verdediging zeer ongunstig terrein, en waarheen zij geen versterking uit eigenlijk Roemenië kunnen richten, eerst opgesloten en vervolgens vernietigd. - Wat hun plannen tegen Bulgarije betreft: die toeleg is in de geboorte verstikt; in de eerste dagen van October zijn zij over de rivier gekomen, doch eer hunne macht zich had kunnen ontplooien hebben zij heil moeten zoeken in een overhaaste vlucht.

Een noodlot vervolgt de kleine staten, die, met of zonder hun wil, hunne zaak aan die der Entente verbonden hebben gezien. België is onder den voet geloopen, wijl Duitschland de mogendheden, die, volgens de (onbewezen) Duitsche bewering het kleine land aan hun belangen geketend hadden, in onbeschaamde aanvalskracht overtrof. Servië is ondergegaan, wijl de Entente, in stede van de afsnijding, den directen aanval op Konstantinopel heeft verkozen. Roemenië bevindt zich in doodsgevaar, omdat Rusland buiten machte blijkt zijn toezeggingen gestand te doen, en tegelijk Sarrail niet van de plaats komt.

Rusland buiten machte. Want het is niet aan te nemen dat het buiten wille zou zijn. Het oorlogsterrein in de Dobroedsja heet nu in de Entente-pers secundair, maar alleen omdat de vijand er vorderingen maakt. Een kind ziet dat die vorderingen voor Rusland de versperring van den kortsten weg naar Konstantinopel beteekenen, en voor Roemenië de nadering van zijn isolement. Roemenië moet geholpen worden, schrijft de Daily Chronicle. De vraag is, hoe? Hebben de Russen het half millioen mannen, dat Hervé hen bezweert te zenden, beschikbaar? en zoo ja, kunnen die nog tijdig ter plaatse worden gebracht?

Rusland waagt het blijkbaar niet, zijn tegen Kowel en

[p. 382]

Lemberg gericht front in belangrijke mate te verzwakken. De druk des vijands is sedert Hindenburg's optreden aan het hoofd van den generalen staf zoozeer toegenomen, dat niet alleen alle voortgang der Russen is gestuit, maar dezen al hun krachten hebben in te spannen om niet weder uit het heroverde gedeelte van Wolhynië en uit de Boekowina te worden teruggeworpen. Het kunnen kwalijk troepen van dàt front zijn, die de verplettering der Roemeniërs in het noorden der Dobroedsja zullen voorkomen. Staan er andere, in genoegzamen getale en in genoegzame nabijheid, gereed?

En Sarrail? Vroeg men, een half jaar geleden, een Ententeman wáárvoor die daar te Saloniki stil lag, dan was, onder knipoogen, het antwoord steevast: ‘en vue de certaines éventualités.’ Was het meedoen van Roemenië dan niet de mogelijkheid waarop gezinspeeld werd? Men zou zoo zeggen dat thans het oogenblik is aangebroken om van de aanwezigheid van Sarrail's vrij aanzienlijke en, naar men aannemen moet, van al het noodige welvoorziene macht het volle profijt te trekken. Sarrail is niet geheel werkeloos; maar het blijven, na de bezetting van Florina door de Serviërs, ondernemingen op kleine schaal. Het maakt den indruk, òf dat ook thans de volle kracht nog niet ingezet wordt (waarom niet, zou intusschen onbegrijpelijk zijn), òf dat de Bulgaren ook daar veel sterker zijn dan iemand heeft kunnen vermoeden; òf... dat er van het gansche leger van Sarrail te hoog is opgegeven.

Hoe het zij, één ding is zeker: de loop der zaken op den Balkan heeft Griekenland er te elfder ure van teruggehouden, in het schuitje van Venizelos te stappen. De kansen op het succes van de beweging waartoe de lang getergde Kretenser eindelijk het sein gegeven had, leken een maand geleden niet gering. Thans schijnen zij gelijk nul geworden.

Het oogenblik, waarop een volk omslaan en zijne regeering medesleepen kan, is voorbij; de psychische factoren, tot zulk eene gebeurtenis noodig, moeten zijn verlamd.

In plaats van medewerking te ondervinden van het Grieksche volk, moet de Entente de maatregelen, die zij voor de veiligheid harer strijdkrachten noodig acht, één voor één afdwingen. Zij pleegt dan telkens haar zin te krijgen, maar wat zij niet krijgt, is een nieuwen bondgenoot.

[p. 383]

Het jaar 1916 schijnt, voor zoover 't zich thans laat aanzien, voor de Centralen beter te zullen eindigen dan eenigen tijd geleden viel te verwachten. De Geallieerden blijken onmachtig de Westelijke grens van Duitschland wezenlijk te bedreigen; zij blijken hiertoe onmachtig op een oogenblik dat hun artilleristisch vermogen de grens van uitzetbaarheid moet hebben bereikt en men niet langer beweren kan dat ‘Kitchener's army’ eigenlijk nog moet komen. Evenzeer blijkt Rusland tot dusver onmachtig tot herovering van Koerland en Polen. Gevaarlijk bedreigd evenwel scheen voor eenigen tijd de Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie; de Italianen namen eindelijk Görz, wederom waren de Russen genaderd tot de Karpathen, en tegelijk viel een nieuwe vijand in Zevenburgen. Doch Duitschland blijkt nog kracht genoeg over te hebben gehad om den bondgenoot zoowel tegen de Russen als tegen de Roemeniërs met uitnemend gevolg bij te staan, en tegen de Italianen is die bondgenoot zelf zich met bevredigende uitkomst te weer blijven stellen.

Brengen de gebeurtenissen van deze maand het einde van den oorlog nabij, of zijn zij slechts geschikt om dien te verlengen? Van weerskanten blijft de leus: ‘de vrede moet geëvenredigd zijn aan de inspanning.’ Daar beide partijen zich tot in het onmogelijk gewaande hebben ingespannen, loopen beide gevaar hare eischen tot onredelijke hoogte op te schroeven. De een vermoedt dat de ander dit stellig zal doen, en zoo vechten beiden voort, in het vaste geloof dat de tegenstander den korteren adem hebben zal.

Wij kunnen gedoemd zijn, nog lang van de misdaden, die Europa tegen zichzelve begaat, de machtelooze getuigen te moeten wezen. Zal de formule gevonden worden, die de wederzijdsche doeleinden tot een gemeen doel herleidt?

C.