De Gids. Jaargang 80

[p. 564]

Buitenlandsch overzicht.

27 Mei 1916.

Het overzicht kan kort zijn.

Voor Verdun winnen de Duitschers nog steeds niet genoeg, om het waarschijnlijk te doen achten dat de vesting eerlang in hun handen zal zijn gevallen. Maar in zóóver heeft hun optreden groot succes, dat het nu eerstdaags Juni zal worden zonder dat het ‘groote offensief’ der geallieerden, zelfs maar is beproefd. Wie gelooft nog aan dat offensief voor dezen zomer, de geallieerden zelf?

Zij troosten er zich mede, dat ook zonder offensief Duitschland uitgeput zal raken; - dat zij zelf gemakkelijker op hun post zullen kunnen blijven staan dan de minder talrijke, minder ruim van al het noodige voorziene Duitschers. Aan graan schijnen dezen in 1916 weliswaar geen gebrek te zullen heben; maar zij hebben heel veel andere zaken noodig, voor hun voeding en voor den oorlog, en daaronder zijn er waarvan de voorraad bedenkelijk moet zijn afgenomen, en niet of moeilijk kan worden aangevuld.

Dat Duitschland oorlogsmoeheid begint te toonen is ontwijfelbaar. Niet in dezen zin dat de manschappen te velde verslappen, maar dat de staatslieden beginnen te twijfelen of een langer volhouden van den oorlog de reusachtige kosten in geld en menschenlevens goedmaken kan. Amerika tot vijand te maken heeft men vermeden; men heeft daar geen voordeel in gezien. Men bezit de middelen niet, de Vereenigde Staten aan het lijf te komen. Men moet toezien dat de Amerikaansche productie den vijand dient, die de artikelen, welke hij noodig heeft, ontbieden kan zonder daarin door Duitschland te kunnen worden belemmerd, terwijl die vijand

[p. 565]

wèl kan onderscheppen wat Amerika voor goed Duitsch geld gaarne ook aan Duitschland zou willen leveren. Door het tot een oorlog met de Vereenigde Staten te laten komen zou men aan deze omstandigheid niets hoegenaamd hebben veranderd; het verschil voor thans zou alleen geweest zijn dat Amerika, wat het te voren niet aan Duitschland leveren kon, al wilde het, voortaan niet meer zou hebben willen leveren, al kòn het. Oud lood om oud ijzer. Maar voor later zou het een ontzaggelijk verschil hebben gemaakt, hadde Duitschland Amerika den oorlog opgedrongen, - en Bethmann en Helfferich denken veel om later; moeten er hoe langer hoe meer om denken. In den economischen worstelstrijd die op de vredessluiting volgen zal, mag men Amerika niet aan de zijde der vijanden zien; - en het was dan ook duidelijk dat Bethmann juist zooveel zou toegeven als noodig was om met Amerika in diplomatisch verkeer te blijven. Bijzonder veel is het niet geweest; Amerika kent zijn belang te wel, om gaarne partij te worden in een Europeeschen strijd die Wall Street te sterker maakt naarmate hij langer wordt voortgezet.

Breng Engeland tot rede, heeft de Duitsche nota gedreigd (maar zwakjes gedreigd), of ik ‘verscherp’ opnieuw den duikbootenoorlog.

Er is weinig kans dat het dreigement zal worden ten uitvoer gelegd. Immers dan herhaalt zich dadelijk de situatie van een maand geleden, en uit die situatie den uitweg à la Tirpitz te zoeken, heeft men niet aangedurfd. Zou men het wèl aandurven in het najaar? Maar hoe kunnen dan met mogelijkheid de redenen, die Bethmann thans zijne houding hebben voorgeschreven, veranderd zijn?

Duitschland begeert vrede, maar er om vragen wil het niet. Het raadt het antwoord. ‘Gij hebt de nederlaag geleden’ (zal het luiden), ‘ondanks het feit dat uw troepen te Wilna staan en te Laon; draag de gevolgen uwer nederlaag.’

Ligt het in Duitschland's macht, de belegeringskrachten die de Entente heeft overgehouden dermate naar het hart te steken dat zij eene nederlaag zal willen erkennen en er de gevolgen van aanvaarden? Vermoedelijk evenmin, als de Entente over de middelen beschikt om de Centralen met wapengeweld uit de positiën te verdrijven, welke dezen

[p. 566]

hebben ingenomen. Bevestigt zich deze toestand, dan zal het toch de vraag worden, wie dien het langst uithouden kan. De Entente is rotsvast overtuigd dat zij dit zijn zal: de belegeraar, en niet de taaie belegerde.

Diens zwakheid is, dat hij niet uitbreken kan, noch met een vloot om Engelands zeemacht te vernietigen, noch met een leger om Parijs te veroveren of Rome of Petrograd. En zoolang hij niet één of meer van deze dingen gedaan heeft, laat de Entente hem nooit in het bezit van al wat hij in 1914 en '15 verwierf. De wil om dat alles te behouden kan bij den Duitscher niet zóó sterk zijn als aan de andere zijde de wil is, het hem te blijven ontzeggen zoolang men adem heeft. Dit weet men in beide kampen; en het zal, in het eind, zijn gevolgen moeten hebben. Duitschland is niet sterk genoeg gebleken, Europa zijn wil op te leggen, en gecoaliseerd Europa niet sterk genoeg, om Duitschland te vermorzelen.

Twee negatieve uitkomsten; - met den vrede aan het eind; het kan niet anders. Asquith en Bethmann spreken al, nog niet tot, maar in wezen toch reeds voor elkander.

C.