De Gids. Jaargang 80

[p. 504]

Het andere.

Rondalom was oneindigheid. Maar daarvan af schutte hen het bergende schip.

Het kundig doordachte, machtig inéengeklonkene was overal tusschen hun voeten en de diepte, tusschen hun hoofd en de hoogten. Met vertrouwelijk gerief als van eigen huis hen omhullend, droeg het in ongemerkte vaart hen voort, tusschen afgronden van zee en afgronden van hemel door.

Wèl tevreden zaten zij in de omveiligende engte, van rust en welbehagen als van de lucht die zij ademden doorvloten, gevoed, omspeeld, evenwichtig gedragen. Volheid verzadigde en omving hen van wèl-aangename dingen, uit velerlei verte hierheen gebracht elk om een andere deugd van zachtheid aan de zinnen. Tot een gladden vloer gevoegd lag onder hun voeten dennewoud dat op steile kustgebergten van het noorden een volk van stug-zwijgende houthakkers had geveld. Het veerkrachtige vlechtwerk waarop zij zich uitstrekten om te dommelen in de luchtig doorwaaide schaduw der zonnetent hadden van koorts en giftige muggenbeten brandende boschloopers uit het dichtst van Indische moeraswouden gerukt. Akkervolk, stompweg tusschen hun stompe beesten naar den grond zich krommend, visschers weken achtereen in het zwalkende schip verloren op de zee, oogstersvolk in wijngaarden onder druipende korven vol zwoegend, hadden uit akker en weideland, uit watervallen en wilde zee, uit boomgaard roodgespikkeld onder blauwe Septemberlucht en wijnbergen bar in de blakende zon de maaltijden gewonnen die hun loom-verzaden lust met telkens nieuwen prikkel wekten.

[p. 505]

En zooals de lucht van een nieuwe luchtstreek dien ademtocht het lichaam binnenhaalt, het bloed verandert, onmerkbaar, gestadig altijd meer, tot de ademende een ander mensch is geworden met ander bloed, anderen hartslag, andere kleur van huid en schijn van oogen, zoo had geruste weelderigheid herinnering, gedachte en hoop herschapen in de menschen op het schip. Een wil was groeiende in hen die de aarde zooals zij daar donker en zacht in haar vacht van bloemig loover ligt, begeerde voor aangebonden melkbeest, willig in het afgeven van zoete voedselvolte. Zij spraken wel daarover hoe dit ook immers ‘beschaving’ was: al het duizendvormige groeisel der aarde, haar steen, haar groenen vezel, haar spannende spieren en driftig bloed te herscheppen tot menschelijk gerief en genot.

De dag was gouden en blauw, bewogen nog de zee van in verten voorbijgewervelden storm; wijn was aan de lippen en edelgevormd fruit, en in alle hoofden sterk was die gedachte van de ware beschaving, toen tijding aan de volle tafel werd gebracht van schipbreukelingen, drie mannen op een vlot waar de golven over heen sloegen.

Zij waren al dichtbij, magere, bonkige, lichtgele mannen met slierende haarvlecht, die de handen ophieven in smeekgebaar om drank en spijs. Van het stil-liggende schip werden korven vol naar hen afgelaten en gulpende emmers. Met hun geheele hoofd wierpen zij zich in het water; zij zwolgen met een vreeselijk gereutel, waar hun schonken van schouderbladen en hun hol gehongerde flanken onder de scherpte der uitstekende ribben van schokten. En toen sloegen zij de klauwachtige handen in de korven rijst en snauwden naar hun volle vuisten. Als de staart van een ziek beest hing de ruige, vuile vlecht hun langs den knoestig gestrengden rug die met wittig uitbeten kringen afzichtelijk was geplekt. Onder den woesten stekelkrans van ros-verbrande pieken haar waren de gezichten als doodshoofden bonkig en bleek.

Toen zij, eindelijk, vol waren, en het leven zich weer in hen oprichtte, zagen zij van het voedsel op naar de menigte gezichten die over den rand van het hooge schip naar hen neerzagen. Een van de drie riep iets, in een hortende kort-schokkende taal.

[p. 506]

Antwoord in klanken van gelijk geluid kwam terug. Een licht vloog over die doffe gezichten. Lachend van dankbare vreugde riepen zij den man toe die hen begreep. En de passagier die Chineesch verstond herhaalde in het Hollandsch wat zij zeiden.

Zij waren lieden van Hai-Nan op koopvaart langs de Indische kusten, van de golf van Tongking naar Rangoon De moesson had hun jonk gegrepen. Mijlen ver uit den koers hadden zij gezwalkt tot zij op een rif liepen. Daar beukten storm en stortzee de jonk te pletter. Op een vlot van aaneengebonden planken hadden zij drie etmalen achtereen geroeid en gedreven waar de wind hen henenwierp; zij waren half krankzinnig geworden van den dorst. Was het nog ver naar land?

De kaptein wees daarheen waar dicht onder de kim de toppen gedoken lagen der Sumatraansche bergen.

Een sloep werd afgelaten waarin riemen lagen en een kompas.

De Chineezen droegen er een lang in matten gerold pak in dat zorgvuldig vastgesjord had gelegen op het dek.

De man die hun dialect verstond, vroeg wat voor allerkostbaarste have dat wel was die zij als éenige gered hadden uit het wrak en bij zoo groot gevaar van vergaan drie dagen en drie nachten lang medegevoerd?

Maar op het antwoord dat zij gaven stond hij als een die niet begrijpt of gelooven kan.

En hij vroeg weer.

En het bonkige, vale gezicht in den stekelkrans van roodachtig-zwarte haarpieken dat opzag naar zijn gezicht, knikte en zei ja met de oogen en met den mond, ja, ja. En enkele woorden zei, verklarend, de andere schipbreukeling en ook de derde enkele woorden, op een stillen toon.

Toen werd die gevraagd had als een strand, dat de ebbe van zich af laat loopen, en te eenenmale leeg en wijd, op zich doet voor den met fonkelend gebruis op hem aanrollenden vloed.

Hij keerde zich naar de menschen op het schip en zei langzaam, en onder het spreken werd hij geheel en al bleek en lichtend:

‘Hun metgezel die gestorven is in den storm, diens lijk

[p. 507]

hebben zij uit het wrak gered, om hem te begraven zoo als de heilige wet het wil, in het land zijner voorvaderen; opdat zijn ziel in eeuwigheid vrede hebbe.’

Het werd zeer stil op het schip. Vele oogen zagen neer.

Maar de kaptein gaf een haastig bevel. Scheepsvolk schoot toe dat met lange stangen dat vaartuig des doods afstiet van het schip.

Het gleed weg over de golven.

Die het nastaarden zagen weldra niets anders meer dan een donker-dobberende stip.

Als gedachten zichtbaar waren, schooner dan van schitterende meeuwenvlucht hadde het geblonken rondom den doode en de wachters zijner ziel, rondom die gedachte die het oneindige zocht.

Augusta de Wit.