De Gids. Jaargang 80

[p. 379]

Buitenlandsch overzicht.

25 Jan. 1916.

De Centralen hebben Saloniki met rust gelaten en de Turken Egypte. Tegen de Russen in Azië hebben de Turken eene nederlaag geleden, en het bezette gedeelte van Mesopotamië hebben zij niet van de Engelschen bevrijd. Met den Islâm-opstand blijkt het geen vaart te loopen. Daarentegen heeft Montenegro het moeten ontgelden. De berg Lowtsen was voor het handjevol verdedigers, karig van geschut voorzien, niet te houden, en geen hulp daagde op. De berg viel den Oostenrijkers in handen en Cettinje werd bezet. De Montenegrijnsche koningsfamilie week naar Lyon onderwijl de vijand Skoetari binnenrukte. Met den tegenstand van Montenegro schijnt het gedaan; wellicht nog wat geschermutsel hier of daar, wat nazitten in de Albaneesche bergen, waar zich ook nog de Serviërs ophouden die nog niet naar Korfoe konden worden overgebracht, waar de Geallieerden zich van hebben meester gemaakt en er koning Peter in het Achilleion logeeren. Het heet dat Oostenrijkers naar Durazzo op weg zijn, Bulgaren naar Walona. Van Duitschers in die streek hoort men niets meer (zijn zij er nog wel?), en Italië schijnt in zooverre verstijfd, dat het geen hand ter verdediging van de eens zoo gretig ingenomen stelling tegenover Brindisi uit kan steken. Nemesis?

De koning van Griekenland betuigt voor en na aan de journalisten der Associated Press dat hij de groote meerderheid van het volk achter zich heeft, eene meerderheid

[p. 380]

die zich niet door de Entente in den oorlog wil laten sleepen. De krijgsmacht, aan het thans door de Geallieerden geheel ontruimde schiereiland van Gallipoli onttrokken, wordt niet tot vreesaanjaging van Griekenland gebruikt; haar kern schijnt noodig te zijn geacht voor Egypte; slechts een gedeelte schijnt naar Saloniki gekomen. De voorspelling eenige maanden geleden door velen gewaagd, dat op en om het Balkan-schiereiland groote dingen zouden gebeuren die eindelijk den wereldoorlog tot een beslissing zouden brengen, komt tot dusver geenszins uit. Te velen beloeren daar elkander, vol argwaan in het gemoed. De Turken, na het aftrekken hunner belagers - doen niets. De Bulgaren, na de verovering van Macedonië - niets. De Duitschers schijnen daar zoek; de Oostenrijkers slechts aandacht te hebben voor Montenegro en Albanië alleen. De Entente van haar zijde richt niets uit, dan zich versterken te Saloniki en een paar eilanden te bezetten. Griekenland moet zich wel onbehaaglijk blijven voelen, maar wordt van geen van beide zijden tot het uiterste gedreven. Evenmin forceeren de Centralen Roemenië om zich op Bessarabië te werpen, terwijl omgekeerd Rusland blijkbaar niet de macht heeft Roemenië van zijn kant tot partijkiezen te dwingen. Wat is de algemeene oorzaak? Dat ieder zich bezwaard voelt op het verraderlijk terrein in Zuid-Oost Europa de uiterste kracht te gaan inzetten, uit vrees van daar op de oude fronten nadeelige gevolgen van te zullen ondervinden. Zoo blijft het er dus bij, dat Oostenrijk voorloopig bevrijd is van ‘het Servische gevaar’, dat het hoogstwaarschijnlijk zijne positie in het Westen van het Balkan-schiereiland ten nadeele van Italië belangrijk zal kunnen versterken, en dat de Bulgaren Macedonië veroverd hebben, zonder veel kans (als zij handig blijven manoeuvreeren) het ooit weder te behoeven te ontruimen. Resultaten van gewicht zeker, maar niet van albeslissend gewicht voor den afloop van een oorlog als dezen. Van groote gevolgen zou zijn geweest de verovering van Konstantinopel door de Geallieerden; - er is geen uitzicht hoegenaamd op overgebleven. Van groote gevolgen zou nòg kunnen zijn de val van Saloniki; - maar het wordt zelfs niet bedreigd. De Bulgaar ziet er vermoedelijk even ongaarne de Centralen komen als dezen er den Bulgaar gevestigd zouden zien.

[p. 381]

Geen nieuws van groot belang uit de koloniën; van Oost-Afrika hoort men sinds geruimen tijd niet meer, maar in Kameroen schijnen de Duitschers (bij hunne vijanden daar vergeleken zeer de minderen in getal) nagenoeg afgestreden. Het is niet te verwonderen; eerder dient erkend, dat zij, van allen toevoer verstoken als zij waren, het er zeer lang hebben uitgehouden.

De wet op den dienstplicht der ongehuwden is het Lagerhuis in derde lezing gepasseerd met veel kleiner minderheid tegen dan eenige maanden geleden nog voor mogelijk werd gehouden: maar 36 stemmen!

Het zal Engeland helpen zich staande te houden in de (in wezen defensieve) positie welke het in Vlaanderen, te Saloniki en in Egypte inneemt; offensief is Engeland alleen op terreinen waar het aan den maatregel geen behoefte heeft en er ook wel geen nut meer van zal oogsten, als in Mesopotamië en hier en daar in Afrika, waar met heel kleine corpsen gevochten wordt. De naar Egypte gehaalde Indiërs zal men aan de Yser te beter kunnen missen naarmate er meer Engelschen ter vervanging gereed staan; - maar hiermede schijnt dan ook het meeste gezegd. Dat de nieuwe wet Engeland in staat zal stellen Antwerpen te heroveren is nauwelijks te denken; daartoe is het getal manschappen 't welk zij boven dat der reeds geworven vrijwilligers leveren kan, te gering. Reeds dezen werden geteld bij honderdduizenden, en wat hebben zij vermocht? Zich aan het oude front te handhaven. De maatregel heeft echter zoo al weinig onmiddellijk werkende militaire, toch groote zedelijke beteekenis, die vooral uit zal komen op den langen duur. Bij het thans bereikte punt blijft eene beweging als deze wel niet staan, en zoover te komen blijkt veel gemakkelijker te zijn geweest dan iemand een jaar geleden zich voorstelde. De vrijheid der onwillige gehuwden moet er ook wel aan gelooven, als de oorlog maar duur heeft. Het zal er dan eindelijk op aan komen wie nog een laatsten inzet kan wagen....

Onderwijl hoopen zich de schulden al hooger op waaronder de nakomelingschap zal zuchten. Met welke gevoelens zal het Europa van 1935 op dat van 1915 terugzien?

[p. 382]

In Nederland een zonderling standje, waarvoor men nog dankbaar moet zijn in het eind, wegens het schelle licht dat het werpt op zekere persmanipulaties. De antismokkelcampagne op touw gezet door of met ijverige medewerking van iemand, in Augustus '14 gestapt uit een auto.... zóó van Berlijn. Laat Nederland maar oppassen in ieder geval, zich niet dermate bloot te geven 't zij naar de eene, 't zij naar de andere zijde, dat het met eenigen goeden schijn door den één zijner warme vrienden tegen den ander zou kunnen worden beschermd.’ En laten wij wat héél wantrouwig zijn zelfs tegenover ‘nationalistische’ campagnes, zoodra haar veldgeschrei door het normale oor te onderkennen is als een on-nederlandsch misbaar, want dan is het voorzeker het echte spul niet....

C.