De Gids. Jaargang 80

[p. 199]

Buitenlandsch overzicht.

25 Dec. 1915.

De tweede Kerstnacht tijdens den oorlog; de tweede Kerstnacht zonder licht.

De Anglo-Franschen van generaal Sarrail zijn over de Grieksche grens teruggeworpen. Griekenland heeft eene strook ter weerszijden van den spoorweg naar Saloniki ontruimd, als om de Centralen te kennen te geven: mijnentwege vecht gij het hier nu met uwe vijanden uit. De Centralen evenwel hebben dit niet beproefd. De Bulgaren zeggen dat zij het niet willen, en er de Duitschers voor zullen laten opkomen; doch dezen verschenen tot dusver niet, zonder dat eigenlijk blijkt, waarom niet. Wat is er van de troepen van von Gallwitz geworden? Hun spoor is, sedert de beslissing in den veltocht tegen Servië, niet te volgen. Worden zij ergens in Zuid-Servië in gereedheid gehouden voor de dingen die komen zullen? Wachten zij versterkingen af? Intusschen verschansen zich de Geallieerden in Saloniki zoo goed zij kunnen, en het schijnt wel dat zij er ook nog versche troepen aanvoeren of zullen aanvoeren. De beide punten op de westkust van het schiereiland van Gallipoli die door de Australiërs waren bezet, en waar zoo ontzettende verliezen door hen zijn geleden, zijn ontruimd zonder belangrijke nieuwe opofferingen; een zeer moeilijke operatie, eene inscheping onder het bereik der kanonnen van den vijand, is daar onder begunstiging van mistig weder met goeden uitslag verricht. Te Londen is het feit gevierd als eene overwinning; en zeker is het een voordeel, dat troepen die

[p. 200]

op de plaats waar zij gelegerd waren niets bleken te kunnen uitrichten nu elders kunnen worden gebruikt. Van den uitslag van dat gebruik eerst zal afhangen, of er werkelijk reden is tot juichen voor de Geallieerden. Zij houden nu van het schiereiland van Gallipoli alleen nog de zuidpunt bezet. Eene feitelijke bedreiging van Konstantinopel is dit sinds lang niet meer; maar het blijft een wachtpost tegen de Turken; een wachtpost nog zóó sterk bezet, dat van de Turksche macht een aanzienlijk gedeelte aan de Dardenellen wordt vastgehouden. Zoo zal Saloniki moeten dienen om elders vijandelijke troepen vast te houden; en Saloniki en Sed-ul-Bahr tezamen ontzeggen de Centralen het gebruik der Aegeïsche Zee. De positie is van eenige beteekenis voor de beveiliging van Egypte; offensieve beteekenis voor de herovering van het Balkan-schiereiland heeft zij voorhands niet. Zij zou die kunnen verkrijgen indien Italië zich roerde en Rusland; indien tot een concentrischen aanval op de verbindingslijn der Centralen met Konstantinopel kon worden overgegaan. Indien, indien; - maar men bespeurt er niets van. Het Russische invalsleger dat zoo dikwijls gezegd is aan de Roemeensche grens te worden gevormd, laat maar aldoor op zich wachten; de vraag is, of het niet geheel tot het rijk der droomen behoort. Het bericht eener Russische landing op de kust van Bulgarije bleek onjuist. Italië komt noch de Montegrijnen in hun eigen land, noch de Serviërs die nog tegen de Albaneezen vechten, te hulp; noch zendt het troepen naar Saloniki of de Dardanellen of Smyrna. De moeilijkheden eener landing op de oostelijke kust der Adriatische Zee worden breed uitgemeten; zij zijn ongetwijfeld niet gering, en worden vergroot door de omstandigheid dat de Oostenrijksche marine haar steunpunten nimmer verloren heeft. Bovendien is het terrein in Montenegro en Albanië van dien aard, dat van een snellen opmarsch eener belangrijke macht tegen de groote verbindingslijn der Centralen geen sprake zou kunnen zijn. Wèl van Semendria uit kon men snel naar het midden van het Balkan-schiereiland doordringen, maar van Durazzo uit doet men dit niet.

Aan de Engelschen in Mesopotamië is bij Ktesiphon eene nederlaag toegebracht, die hen achteruit gedreven maar niet vernietigd heeft. Bagdad is dus voor het oogenblik veilig,

[p. 201]

maar de algemeene Islam-opstand tegen de ongeloovigen blijft uit.

De Russen hebben stellingen bezet die hen beter dan te voren in staat stellen Perzië in bedwang te houden, en van een openen der gehoopte verbinding tusschen Turkije en Afghanistan is voor de Centralen nog geen sprake; daarvoor zouden eerst de Engelschen uit hunne positiën aan den Sjat-el-Arab en in Zuid-Perzië moeten verdreven zijn. Blijkens de bewegingen van von der Goltz-pasja wordt iets voorbereid tegen Egypte; de sluiting van het Suez-kanaal wordt mogelijk, zoo niet waarschijnlijk geacht, en de Engelschen zelven gaan om de Kaap varen, welk voorbeeld door de neutralen moet worden gevolgd. Het kan zijn dat in de wereld van de Levant eene belangrijke beslissing vallen zal, maar zij teekent zich nog niet af, en er zijn omstandigheden te over die de verwachting, dat juist dáár het groote pleit zal worden beslecht, niet zeer levendig maken. Geen van beide partijen kan in de Levant de volle kracht inzetten, om de goede reden dat die elders vast ligt en vast liggen blijft. Noch de Geallieerden, noch de Centralen, durven zich op de groote fronten in West en Oost belangrijk te verzwakken; integendeel hebben die fronten onophoudelijk aanvulling in munitie en manschappen noodig. De macht die de Centralen thans op den Balkan vereenigd hebben moge voldoende zijn geweest om met hulp der Bulgaren Servië te fnuiken, zij is daarom nog niet vrij voor gebruik elders; schijnt althans nòch reeds beschikbaar, nòch (zoo zij het ware) in getal toereikend, om b.v. Egypte aan de Engelschen te ontrukken. Dus blijft het in de Levant eene worsteling tusschen Geallieerden en Turken; Turken thans weliswaar beter dan te voren van het noodige voorzien, maar die de zee niet kunnen gebruiken, en daardoor tegenover den vijand zeer in het nadeel zijn. Of er iets van overwegend belang gebeuren gaat, moet in omstandigheden als deze voor een groot deel van de houding der Mohammedaansche onderdanen of beschermelingen van Engeland en Frankrijk afhangen. De Centralen zijn rijk in voor de Entente vernietigende voorspellingen te dezen aanzien, maar de bekend geworden werkelijkheid beantwoordt daar nog weinig aan.

Intusschen gaat het schroot- en daarmede het geldverbruik

[p. 202]

in Oost en West onverminderd voort. Helfferich en Ribot mogen zich opgetogen houden over den uitslag der jongste pogingen tot vulling der oorlogskas; geen neutrale zal daar zijn verstand door laten benevelen. Duitschland verslindt zijn bedrijfskapitaal der toekomst, en de bodem der Fransche spaarkous wordt zichtbaar. De leening op langen termijn is ‘geslaagd’, ja; maar tegen welken koers van uitgifte? En in Duitschland dringt nu wel langzaam aan tot ieder het besef door dat men van de door den oorlog berooid geworden geallieerden nimmer, ook na de grootste nieuwe overwinningen niet, oorlogsschattingen zal kunnen heffen tot zulk een bedrag dat zij tegen Duitschlands verliezen in gelde eenigermate kunnen opwegen. Dus zal men er van moeten afzien te verkrijgen wat de ander niet meer heeft: geld; men zal tegen elkander moeten uitruilen wat men wèl in handen heeft: Duitschland den prijs van zijn overmacht te land, Engeland den prijs van zijn overmacht ter zee. Duitschland heeft door zijn gelukten inval op den Balkan zijn uitruilingsmiddelen sterk vergroot. Dit zijn de feiten, die eerlang hun gewicht moeten opleggen ook aan hen die ze anders zouden wenschen; - tenzij ze door andere feiten nog kunnen worden te niet gedaan. Waarnaar het vooralsnog niet uitziet.

C.