De Gids. Jaargang 79

[p. 569]

Landgedicht.
(Uit mijn dagboek.)

17 Augustus.

Nu heb ik iets wonders gezien!

Zoo schoon dat ik het alleen mogelijk en bestaanbaar achtte in den droom van een dichter. Te teeder om aan te raken, te benaderen of te noemen; zoo edel rein als het bloemenweefsel van een sneeuwvlokje waarbij men den adem moet ophouden als men het bewonderen wil! Mijn besluit was, het kostelijke kleenood te laten rusten tot het bezonken zou zijn door den tijd en overwaasd met de bekoorlijkheid der verten van 't verleden, om het dan in vasten vorm om te zetten tot iets wezenlijks. ‘Le passé a ses mirages’, en de fantasie zou het nog vermooien! Maar te zelfder tijde bevangt me de vrees dat de impressie, het beeld kan verbleeken, dat het opdampen zal in de lucht - zoo teeder als het is - en er mij later niets van overblijft dan een blauwe damp die vervliet in de blauwe lucht. Nu reeds is het ding zoo licht als een zomerwolkje, zoo eenvoudig van vorm dat er alle materie aan ontbreekt om het te kunnen verbeelden, of er iets van te maken. Het is niets dan eene stemming waar de schoonheid van een zomeruchtend de noodwendige toovering om weeft en woorden zijn te zwaar van klank om het ding in den juisten toon te stellen.

Heel vroeg in den uchtend, zat ik aan mijn breed open raam waar heel de streek - de oneindige velden onder de diaphane lucht, voor zonsopgang te doornen liggen. Het was het uur waarop het wonder geschiedt van het algemeen ontwaken en uit den schemer, de helderheid open-

[p. 570]

plooit van een nieuwen dag. Over heel de streek zweefde eene stemming van rust en geen levend wezen was over den omtrek te zien. De vruchten te velde waren aan 't groeien, met de deugddoende lafenis van den verschen dauw. Het uitzicht was ik stil aan 't bewonderen, toen mijne aandacht getrokken werd door iets dat bewoog. Zie, zoo vroeg waren er toch reeds menschen wakker en aan den arbeid! Het waren een jongen en een meisje, die op eene strook land, tusschen een klaverstuk en een koornaard, eene landrol voorttrokken. Zij waren verschenen uit den rechterhoek van mijn raam, dweerschten heel de zichtbreedte ervan en verdwenen achter den rand van de linkerzijde. Aan de slankte van hun lijf, aan hun stap en gebaar, merkte ik dat de knaap en het meisje beiden zeer jong waren; toch schenen zij neerstig aan hun bezigheid en stapten haastig, voorover gebogen in het lastige trekken aan de rol. Van links keerden zij weer naar rechts en omgekeerd; - telkens voorbij de breedte van mijn raam zag ik hen verdwijnen en weer verschijnen achter een van de twee randen. Ik gaf er verder geen acht op en keek al over hen uit, hooger de ruimte in, waar ik de speling der parelmoeren tinten naging van de wolken die zich nu opstapelden tot een triomfboog met gouden randen waar zoogauw de zon haren doortocht zou maken.

Of er intusschen met de twee landlieden iets gebeurd was, had ik niet gemerkt - mijne aandacht echter werd er door gewekt omdat de regelmatige voorbijgang ophield. Het meisje had zich neergeflokt op de knieën, waar ze met 't lijf rechtop, rank als een hinde, zitten bleef. De jongeling stond en hield met de handen achter den rug, den dwarsstok der rol waartegen hij aanleunde. Het meisje zat met opgesteken kin en keek den jongen drukkelijk aan om hem te plagen. En als hij daar staan bleef, opeens, als door een veer gestuwd, springt het schalke ding op de beenen, en verraads, eer hij de handen gelost heeft om haar af te weren, hangt zij hem om den hals en blijft tegen zijn lijf vastgeklampt. Lenig als de eekhoorn glijdt zij naar beneden en herneemt hare houding en speelt met de handen achteloos in 't zand. Gelijk ze daar zit, teekent haar tengere hals en de fijne snit van haar gelaat, de neerhangende armen

[p. 571]

langs het rijzige lijf, als eene Tanagra op een achtergrond van Ménard. De jongeling, in zijne goedige houding, rechtopstaande met 't hoofd aan den gebogen hals, die haar aankijkt zonder roeren, gelijkt een Antinoüs in rust. In 't opheffen van 's meisjes hoofd, ligt duidelijk eene begeerte of het guitig afsmeeken eener gunst uitgedrukt; en in het neerblikken schijnt de jongen goedig af te wachten tot haar guitige geest tot bedaren komt. Zij roeren niet en die dubbele uitdrukking ligt in hun wezen versteend als in een beeld - het lijkt eene groep die eertijds den wand eener grieksche kruik versierd heeft! Ik houd den adem op uit vrees dat bij de minste beweging, de schoonheid zal vergaan en het weer menschen zullen worden die leven! Zij springt op en vat hem bij de schouders, kijkt hem in 't kalk der oogen, smeekt, dwingt en... zoent hem! Die spontane opwelling van het driftige meisjesgemoed was al zoo schoon en schooner dan de plastische Tanagra. De jongen komt er beduusd vanonder; ik verwacht dat hij zich verweren zal, haar in de armen grijpen en als een pluimpje van den grond oplichten, - maar hij doet een gebaar om voort de rol te trekken en het meisje schaart zich nu gewillig aan zijne zijde en zoo hernemen zij hun trakelweg over en weer. Mijne aandacht blijft voortaan op het koppel dat ik geen oogenblik uit het zicht verlies. De bijzonderheden van den wolkenhemel, de schoonheden van den zomeruchtend ontgaan me, of liever, het werkt er alles toe mede - 't is één geworden als het siersel, de achtergrond, de omgevende atmosfeer die 't geluk uitstraalt van de jeugd in haar vrije, onbespiede doening, - in de pracht van den nieuwgeboren dag die de ruimte omtoovert tot een paradijs. De rol houdt overal stil en het wispelturige meisje herneemt haar spel. Ze plaagt haar grooten jongen, trekt hem bij de beenen, reikt zich op tot tegen zijn wezen en blaast hem in de oogen. Hij blijft altijd kalm, de handen houden den dwarsstok, onweerbaar voor de kwelling van het speelzieke kind. Als het te erg wordt, wil hij vooruit en dreigt de rol alleen te trekken. Wat zij van hem bekomen wil en wat hij haar weigeren blijft, kan ik niet raden. Het gebarenspel is echter zoo duidelijk dat ik op het profiel hunner wezens, aan de houding en gebaren, onderscheidelijk de schakeering merken

[p. 572]

kan van 't geen zij uitdrukken. Ik vermoed ten andere dat zij er geene woorden bij te pas brengen en in stil stommenspel malkander hunne gevoelens mededeelen. 't Is allenthenen zoo stil en de luchtkring is zoo rein dat elken klank der stem de toovering zou storen. Van den overkant komt eene bejaarde vrouw gegaan die op een aanpalend stuk land, in de jonge beeten gaat werken. Nu is het spel uit. De jongen en het meisje schijnen te doelen op de oude die, met gebogen rug en 't wezen tegen den grond, aan de bezigheid blijft.

Telkens zij haar voorbij zijn echter, herneemt het meisje haar guiterij en wil de rol houden staan, maar de jongen dwingt haar vooruit. De oude vrouw schijnt geen kwaad te vermoeden bij die twee; al wat ze merken kan 't is, dat de jongen en het meisje veel dichter bij elkaar loopen dan noodig is en de dwarsstok van de rol het zou toelaten - zoozeer dat ze elkaar hinderen in den gang.

Maar van een jongen en een meisje is zooiets wel te verklaren - dat betert echter wel met den tijd!...

De zon schijnt mij allang in 't gelaat als ik nog altijd zit uit te staren, maar met 't opkomen van het volle licht is de bekoring gebroken. Ik zie niets dan gewone arbeiders en 't geen hier vóór mij, in den maagdelijken uchtendschemer gebeurd is, komt mij nu reeds zoo onwezenlijk voor als een droom. Ik onderga den weemoed als wederwerking na het hevig genot van onuitgesproken schoonheid, - lieflijk als een Herderskout van Virgilius! plastisch uitgebeeld en spelend in volle natuur.

In den namiddag ben ik op de dorpsplaats om een bende jongelingen te zien vertrekken die zich als vrijwilligers aangegeven hebben voor 't leger.

Bij en rond hen staan verwanten en vrienden om afscheid te nemen. Op den slag verken ik het meisje van te morgen! Haar gelaat is hoogrood, haar oogen stralen en blijven gericht op het wezen van den jongen kerel dien ze vandaag in de vroegte gezoend heeft.

Nu, bij die menigte houdt zij zich schuchter op zijde, want niemand weet voorzeker 't geen ze samen uitgericht hebben en afgesproken. Eerst als de jongelingen den hoek om en verdwenen zijn, keert het meisje met de geburen

[p. 573]

weer naar huis. In der haast droogt zij met den hoek van haar voorschoot de traantjes uit de oogen en tracht te glimlachen. In haar lenigen gang verken ik de ingehouden drift van haar warmbloedig gestel....

Voor dag en dauw had die kerel nog zijn werk willen verrichten vooraleer te vertrekken en zij, die ervan wist, was hem komen helpen. Waarmede zij hem geplaagd heeft, of wat zij hem afgesmeekt of van hem hebben wilde - dat zal de dichter moeten verklaren die 't onderwerp tot eene novelle wil omwerken. Ik echter acht me tevreden en gelukkig met 't geen ik gezien heb.

Stijn Streuvels.