De Gids. Jaargang 78

[p. 578]

Buitenlandsch overzicht.

Fransche verkiezingen. - Von Jagow in den Rijksdag. - Ulster. - Mexico. - Katholieke zaken.
19 Mei 1914.

Het ziet er niet naar uit of de wensch van Bourgeois: concentratiemeerderheid tegen uiterst links en uiterst rechts, in vervulling zal gaan. De partij van Jaurès en die van Caillaux hebben elkander bij de stembus geholpen en zijn samen sterk genoeg om de wederopvatting der Combes-politiek te kunnen beproeven. De strooming onder de Fransche jeugd, door enquêtes als die van Agathon aan het licht gebracht, oefent nog geen invloed uit in de arrondissementen. Briand gevoelt dat links nogmaals troef zal zijn en wil niet onherroepelijk met de radicalen en socialistische radicalen breken. Het ministerie-Doumergue heeft de verkiezingen ‘gemaakt’ en er van geprofiteerd.

De houding van Briand is zeer wel te begrijpen. Door te speculeeren op de bij de behoudende elementen opgewekte socialistenvrees zou hij wel voor een oogenblik zijn aanhang kunnen versterken, maar met zóó twijfelachtige elementen dat de meer radicale linkerpartijen zich van den weeromstuit geheel in de armen van Jaurès zouden gaan werpen. De driejarige diensttijd zou dan werkelijk gevaar loopen, hetgeen op het oogenblik nog niet gezegd kan worden het geval te zijn.

Dat in het regeeringsblok de invloed der socialisten gerezen is kan ten goede komen aan de evenredige vertegenwoordiging.

[p. 579]

Het middel voor de richting-Briand, om te voorkomen dat Jaurès c.s. zich in de Combes-politiek geheel laten opsluiten, zal moeten zijn, zelf in den strijd voor E.V. geen oogenblik af te laten. Maar Clemenceau blijft op dit punt even verhard als altijd, en alleen een entente tusschen Briand en Clemenceau zou wat verschiet in de politieke vooruitzichten der niet-geunifieerde links-republikeinen kunnen brengen.

De rede over de buitenlandsche staatkunde, door von Jagow (bij verhindering van den in zwaren rouw gedompelden Rijkskanselier) in den Rijksdag gehouden, is in één opzicht zeer merkwaardig. Vroeger waren het de volzinnen, betrekking hebbende op de verhouding tot Engeland, waaraan het meest gewogen en gevijld was en die met de meeste spanning werden aangehoord.

Thans zijn het die geweest, welke de verhouding tot Rusland betreffen. Tusschen Londen en Berlijn staat het niet meer zoo strak als vroeger; daarentegen is tusschen Berlijn en St. Petersburg sinds de jongste Duitsche perscampagne een merkbare koelheid blijven bestaan. De heer von Jagow doet alsof de Russische pers alleen blaam verdient; hij bedoelt natuurlijk de Russische regeering die hare pers drilt naar het haar belieft.

In Duitschland zelf is het al niet veel anders.

Overigens de gewone redegevechten met de socialisten, die nog niets van haar eentonigheid hebben verloren.

De wapensmokkelarij in Ulster heeft zoo mogelijk het prestige der liberale regeering nog wat meer ondergraven. Van repressie komt niets meer in; het is alleen nog de vraag, hoe men Ulster tevreden zal stellen.

Belangrijk is de mededeeling der Daily Chronicle, dat, op een vergadering van 50 parlementsleden, unionisten en liberalen, den 27^sten Maart gehouden ten huize van Lord Hythe, eenstemmig is goedgevonden op de benoeming eener staatscommissie aan te sturen, uit vertegenwoordigers van alle partijen samengesteld, die tot taak zou hebben een ontwerp te maken van federatie, toe te passen op alle groote deelen van het Vereenigd Koninkrijk. Is het ontwerp binnen de fatale zes jaar geen wet geworden, dan wordt het aan

[p. 580]

Ulster toegezegde optierecht voor even zoo lang verlengd als de federatiewet nog niet bestaan zal. Meer dan 200 leden van het Lagerhuis, uit verschillende partijen, zouden reeds adhaesie aan het besluit der 50 hebben betuigd.

Men moet in Engeland zijn om te beleven dat besluiten van dergelijke draagwijdte, door een zóó groot aantal personen genomen, op den 27^sten Maart, eerst 9 Mei in de krant komen.

Redmond herhaalt zóó dikwijls dat er niets hoegenaamd in de situatie veranderd is, dat men duidelijk kan bemerken dat hij er zelf niet meer aan gelooft. De unionisten doen trouwens hetzelfde. Voor de galerij worden de oude verzekeringen nog herhaald waarnaar niemand meer luistert, maar onderwijl wordt in stilte gearbeid aan iets nieuws.

Onder het rumoer over de brutale smokkelpartij in Ulster door heeft Lloyd George zijn belastingverhooging kunnen voorstellen zonder aanstonds de luide protesten te hooren opgaan die in een stillen tijd niet zouden zijn uitgebleven. De belangstelling was bij andere zaken. Gaandeweg evenwel maakt men het zich duidelijk wat er van de zaak is, en de liberalen beginnen zich angstig af te vragen welke de gevolgen van dezen maatregel voor hunne populariteit moeten zijn. Twee stuivers meer voor lieden die reeds een Eng. schelling twee stuivers op het pond aan inkomstenbelastig betalen is geen kleinigheid. Wordt niet de neiging tot sparen, toch reeds zoo weinig bij het Engelsche volk ontwikkeld, door al te frequente herhaling van zulke maatregelen in bedenkelijke mate tegengegaan?

Het Zuid-Amerikaansch A.B.C. (Argentinië, Brazilië, Chili) voelt zich tegenover Huerta volkomen vrij: geen van hen drieën had hem erkend. Welke oplossing sloegen deze bemiddelaars nu voor? Een voorloopige regeering waarin zoowel Huerta als de constitutionalisten vertegenwoordigd zouden zijn: twee leden voor Huerta, twee voor den opstand, en het vijfde lid te stellen door de mediateurs. Huerta begreep dat dit zijn ondergang zou zijn; als hij toch moet ondergaan wil hij het liever al vechtende, met het schamele troepje dat hem is overgebleven. Met de opstandelingen te Tampico en de Amerikanen te Vera-Cruz zal Huerta het in de

[p. 581]

hoofdstad wel niet lang meer kunnen houden, en eerlang òf gevat worden door zijn Mexicaansche tegenstanders, òf het ontsnappen om zelf bendehoofd te worden tegen de nieuwe regeering, die onderwijl het odium op zich zal hebben moeten laden van voldoening te hebben gegeven aan de eischen van Uncle Sam. Zoo kan men in den vicieusen cirkel nog een tijdlang ronddraaien, maar de cirkel zelf wordt enger. De Amerikanen zijn nog zoo spoedig niet weg uit Vera-Cruz, en de kans op ‘incidenten’ blijft open. Vroeg of laat valt er dan een voor dat de verbeelding van het groote en in vele opzichten zoo kinderlijke volk der Noord-Amerikanen in vlam zet. Of de bedachtzaamheid er dan ook nog zal zijn, en zal blijven waarschuwen dat een onderneming à fond tegen de onafhankelijkheid van Mexico een zaak van vele jaren en vele milliarden is?

Curieus, de Jezuietenveldtocht tegen het integralisme.

De Études, orgaan der Fransche Jezuieten, zijn begonnen, met een scherpe aanklacht tegen de verklikkingsmanie en het terrorisme waaronder ieder katholiek meer en meer te lijden heeft die het waagt een eigen oordeel te verkondigen over zaken ten aanzien waarvan ook de strenge geloofsleer hem zekere vrijheid laat. Wijkt men in dergelijke zaken van de ‘integralen’ af, onmiddellijk wordt men door dezen bestempeld met den naam zoo niet van modernist, dan toch van ‘modernisant’. In Duitschland volgden de Stimmen aus Maria Laach; in Oostenrijk deed het provinciaat der orde het ‘integrale’ Sontagsblatt een kerkelijk proces wegens laster aan; in Italië werd een Jezuiet, die zich in zeer krasse termen tegen het integralisme had uitgelaten, vlak daarop tot het secretariaat der orde bevorderd.

Men proeft (zegt men) in dit alles de gezindheid van den tegenwoordigen generaal der orde, die van Duitsche nationaliteit is (P. Wernz) en wiens staatkunde er op is gericht de openlijke toelating voor de huizen zijner orde in het Duitsche Rijk te verkrijgen. Maar dit alleen verklaart toch niet voldoend de algemeenheid van het verschijnsel. Zou de diepere oorzaak niet deze zijn, dat de spreekwoordelijk scherpe blik der Jezuieten gevaren onderkend heeft, waarvoor de Paus blind is gebleven?

[p. 582]

Het gerucht gaat dat Z.H. pater Wernz bij de eerste gelegenheid van het generalaat der orde zal verwijderen door hem kardinaal te maken. Intusschen stijgt de spanning die in het eerstvolgende conclave wel eens de keus kon bewerken van een gansch anders gezinden Paus dan Pius X.

C.