De Gids. Jaargang 78

[p. 374]

Buitenlandsch overzicht.

Asquith. - Bezoek van Koning George te Parijs. - Fransche verkiezingen. - Von Loebell. - Mexico.
27 April 1914.

Aan de militaire crisis in Engeland heeft Asquith een zeer elegante solutie weten te geven, door zelf het ministerie van oorlog op zich te nemen. Hij heeft daarmede de fout geboet van kolonel Seely niet genoeg op de vingers te hebben gekeken. De rust in het land is onmiddellijk teruggekeerd. Intusschen mag dit wel als blijvend resultaat van de crisis worden aangeteekend, dat van een gewapend optreden tegen Ulster, om het verzet tegen Home Rule te breken, niet de minste sprake meer is. Asquith handhaaft het aanbod, Ulster vooreerst op zichzelf te laten; in de zes jaar, die op de invoering der wet volgen, zal dan de blijvende oplossing moeten worden gevonden voor de moeilijkheid die voor het oogenblik onoverkomelijk bleek. Zal het, zooals Sir Edward Grey het voorstelde, mogelijk zijn, dat die oplossing gevonden worde in een Home Rule all round? Home Rule voor Wales, voor Schotland, voor de beide Ierlanden?

Is het een uitreddingsmanoeuvre voor het oogenblik, of een welberaden plan? Het een sluit, hoe vreemd het klinke, het ander niet uit. Het schijnt het welberaden plan van Sir Edward Grey, dat ter uitredding aanvaard wordt door zijne ambtgenooten.

Niet in Churchill, niet in Lloyd George, vermoedelijk in Sir Edward Grey heeft men den eerstvolgenden liberalen

[p. 375]

premier te zien. Hij is den radicalen elementen sympathiek door de steeds verrassende ruimte van zijn inzicht, en tegelijk stelt hij het ‘fashionable’ Engeland gerust door zijn afkomst, zijn onverstoorbaar bedaarde manieren, zijn louterheid en hoogheid van karakter. Hij heeft veel minder van zich doen spreken dan sommigen zijner collega's, maar is zeker na en naast Asquith, misschien thans reeds zelfs boven dezen, in het ministerie de groote kracht.

Het bezoek van koning George aan Parijs brengt geen wijziging in de entente cordiale, die men in Rusland en Frankrijk zoo gaarne in een militair verbond, à l'instar der Triplice, veranderd zag. De entente is voor Engeland slechts een politieke, geen militaire noodzakelijkheid.

Trouwens heeft Rusland, dat met Frankrijk door eene alliantie is verbonden, zich minder vrijheden tegenover Frankrijk veroorloofd dan Engeland? Men denke aan Potsdam en aan de Russisch-Duitsche Bagdad-overeenkomst; - en, van de andere zijde, aan Engelands houding in den zomer van Agadir, houding die Frankrijk van geen meer nut zou kunnen geweest zijn dan zij het inderdaad geweest is, al hadde Engeland toen geallieerde geheeten in plaats van ententegenoot.

Wel zal er over gesproken zijn, hoe tusschen de ententemogendheden een meer geregelde uitwisseling van gedachten zal zijn te verzekeren dan tot dusver heeft plaats gehad. Tijdens de Balkancrisis was de regelmaat dier uitwisseling stellig niet voldoende. Dat zij worde bevorderd, is in het belang van den Europeeschen vrede, die een werkzaam tegenwicht tegen de Triplice niet ontberen kan. Die groote groepeeringen zijn nu eenmaal het embryo eener gemeen-Europeesche bewerktuiging, en de belangen van alle leden der Europeesche gemeenschap zouden er op achteruitgaan indien de groote mogendheden in de kwesties die zich eerlang zullen voordoen (als die van Aziatisch Turkije en van Centraal-Afrika) ieder op eigen gelegenheid gingen manoeuvreeren. De twee groote groepeeringen bewaken niet alleen elkander; zij doen het ook ieder lid of cliënt van de eigen groep. Sedert zij bestaan, is de notie eener Europeesche belangengemeenschap volstrekt niet verzwakt; eer het tegendeel.

[p. 376]

Of de Briandisten iets van belang op de partij van Caillaux gewonnen hebben, is na den eersten dag der Fransche verkiezingen nog niet uit te maken. De verhoudingen in de nieuwe Kamer zullen vermoedelijk ongeveer zijn zooals zij het waren in de oude.

In de ‘mares stagnantes’ der Fransche arrondissementen wordt zoo goed als niets bespeurd van de voortplanting van eenige hooge vloedgolf, welke ook. De verkiezingen worden beheerscht door plaatselijke invloeden. Caillaux herkozen als altijd, met een te nauwernood verminderde meerderheid.

De uiterste rechter- en de uiterste linkerzijde hebben elk een geringe winst te boeken, maar die schijnt even goed op de Briandisten als op de partij van Caillaux behaald.

Dit is zeker dat de jongste schandalen volstrekt niet de crisis van den republikeinschen regeeringsvorm hebben beteekend. De beide pretendenten, die uit Brussel hun uitlokkende manifesten aan de kiezers zonden, kunnen met de uitkomst onmogelijk tevreden zijn. Maar men had tenminste mogen hopen dat binnen de grenzen der burgerlijk-republikeinsche partijen zelf eenige verschuiving zou hebben plaats gehad. Ook daarvan blijkt niets.

Merkwaardig is het sans gêne waarmede het ‘programma van Pau’ door de radicaal-socialistische candidaten is over boord gegooid zoodra zij voor de kiezers kwamen. Van intrekking der wet op den driejarigen diensttijd wil, in het grootste gedeelte van Frankrijk, de kiezer blijkbaar niet hooren. Alleen enkele streken van het zuiden schijnen hierop een uitzondering te maken.

De benoeming van den heer von Loebell tot opvolger van von Dallwitz als Pruisisch mlnister van binnenlandsche zaken verdient zeer de aandacht. Zij is een bewijs dat het crediet van den Rijkskanselier op het oogenblik bij den Keizer weder zeer groot is, want de benoeming is ongetwijfeld het werk van den kanselier, en zeer weinig naar het hart der conservatieven. Wel heeft de nieuwbenoemde minister van 1898 tot 1900 als conservatief in den Rijksdag gezeten, maar zijn eigenlijke bekendheid heeft hij gekregen als kanselarijchef van Bülow en groot medewerker aan het tot stand komen van het Bülow-blok, waarover de conservatieven thans

[p. 377]

slecht zijn te spreken, omdat die politieke constellatie aanleiding gegeven heeft tot het regeeringsvoorstel tot wijziging van het Pruisische kiesrecht; - voorstel dat de conservatieven liever niet herhaald zien. Beteekent von Loebell's benoeming dat de regeering de zaak nogmaals wil beproeven? Er moet wel een gewichtige reden zijn, waarom deze geheel onafhankelijke man zijn schitterende positie in de zakenwereld (bij de Duitsche Bank en de electriciteitsmaatschappij-Bergmann) ten offer brengt. Om een poosje als zetbaas der jonkerpartij in een gegalonneerden rok te worden gestoken, kan het niet zijn. Dat een van het gewone bureaucratentype zoo geheel afwijkend man minister van binnenlandsche zaken in Pruisen kan worden is een heugelijk bewijs van verandering in onzer naburen politieke zeden.

Als president Wilson niet oppast heeft hij nu den oorlog, dien hij steeds gezegd heeft niet te willen.

Hij neemt de bemiddeling der Zuid-Amerikaansche republieken aan, mits deze Huerta tot aftreden bewegen. Maar welke reden kan Huerta hebben, hieraan gehoor te geven? Hij zou immers zeggen, en terecht: dit is geen bemiddeling meer; dit is handlangersdienst. Als ik toch weg moet, zal de Yankee er eerst voor moeten komen vechten.

Ook merkwaardig dat deze moderne democratie, deze president die dikwijls sprak als een vredesapostel, deze minister Bryan, de man van het Peace-plan, in een oorlog gaan na een zoo mager voorwendsel als krijgslustige monarchen van den ouden tijd maar ooit hebben gebruikt. Het gebeurde te Tampico is wel van zeer geringe afmetingen, en het gedoe over het saluut bijzonder ouderwetsch, om niet te zeggen duf. On ne s'est pas mis en frais d'invention! ‘In een land waar wij zóóveel kapitaal in hebben gestoken, en nog meer willen en moeten steken, kunnen wij niet zulke toestanden laten bestaan’: dit zou de taal der waarachtigheid zijn geweest. In plaats daarvan komen de bekende zinswendingen, aan de oude geschiedenis van het geminachte Europa ontleend.

Of Japan iets doen zal? Japansche zeeofficieren zijn onlangs te Mexico geweest en er luidruchtig gevierd. De Amerikaansche vloot kan in de eerstvolgende maanden nog geen gebruik maken van het Panama-kanaaal; een uitlokkende

[p. 378]

omstandigheid voor een Japan dat een kansje zou willen wagen. Maar het is wel niet te verwachten dat het onder den nasleep van vorige oorlogen zoo diep gebukte Japansche volk zich door de (zeer zeker bestaande en werkzame) oorlogspartij gemakkelijk zal laten meesleepen. De winst is waarlijk te onzeker.

C.