De Gids. Jaargang 77

[p. 393]

Buitenlandsch overzicht.

Albanië. - Spanje. - Welfenvraagstuk. - Home Rule.
27 Oct. 1913.

Op het Balkan-Schiereiland wordt het nog maar geen vrede. De zaken tusschen Griekenland en Turkije blijven ongeregeld, evenzeer die van Albanië. De mogendheden haasten zich niet, de bepaling der grenzen te voltooien en het land een vorst te geven. Onderwijl dalen de Arnauten van hunne bergen in de valleien van Oud-Servië af, om er te branden, te plunderen en te moorden. Servië, dat zijne soldaten huistoe had laten gaan, is er aanvankelijk door verrast. Het heeft, zeer tegen zijn zin en dien der bevolking, die nu eindelijk rust meende te hebben, uitgebreide militaire maatregelen moeten nemen om de roovers te verdrijven. Hen vervolgende, zijn de Servische troepen binnen Albaneesch gebied gedrongen en hebben daar de passen bezet, welker beheersching hen in staat zou stellen eene herhaling van den inval te voorkomen. Daarop ultimatum van Oostenrijk: indien niet onmiddellijk het Albaneesche gebied werd ontruimd, zou Servië de gevolgen ondervinden.

Van een ultimatum van Oostenrijk aan de Arnauten had men te voren niets vernomen.

Servië heeft toegegeven nog voor ditmaal; het mag en moet echter van Europa eischen dat het tegen de buitensporigheden der Albaneesche bergbevolking afdoende zal worden gewaarborgd. Europa heeft Servië gedwongen, van het kustgebied der Adriatische Zee, dat het met

[p. 394]

de wapenen veroverd had, af te zien; het is nu aan Servië schuldig om den Albeneezen in te scherpen dat zij zich tegenover dit land hebben te gedragen als een ordentelijke buur. Het heeft verwonderd, dat mogendheden als Engeland en Frankrijk dit bij de jongste gelegenheid aan Oostenrijk niet wat krachtiger hebben doen gevoelen. Europa moge met de schepping van een onafhankelijk Albanië aan Oostenrijksche wenschen hebben toegegeven, in het belang van den lieven vrede tusschen de groote mogendheden; - het heeft Oostenrijk toch geen vrijbrief gegeven Albanië te misbruiken als middel om te verhinderen dat het vergroote Servië zich consolideere?

De mogendheden vatten tegenwoordig de taak, die hun op den Balkan te doen overblijft, al heel luchtigjes op. Hebben zij het te druk met het duister beraad over de economische toekomst van Aziatisch Turkije?

Er is daarover weer iets gaande. Nadat (bij de ontmoeting te Potsdam) Rusland, en in den zomer van het jaar 1913 Engeland, zich met Duitschland omtrent den Bagdad-spoorweg hebben verstaan, schijnt nu eindelijk ook eene afkomst met Frankrijk te wachten. Frankrijk zal aan de voltooiing der Bagdad-lijn geen moeilijkheden in den weg leggen en zelfs de hulp van zijn kapitaal tot die voltooiing ter beschikking stellen, op voorwaarde dat Duitschland de rest van de spoorwegen in Anatolië, benevens die in Syrië, door Frankrijk laat bouwen en bij de Porte bevordert dat op de Fransche concessie-aanvragen, die netten betreffende, gunstig wordt beschikt.

Na Madrid, vooral na Carthagena, kan er niet meer aan getwijfeld worden of Spanje heeft geheel de zijde gekozen der Triple Entente.

Zijne belangen wijzen dien kant uit. Alleen de goede verstandhouding tot Frankrijk kan het Marokkaansch bezit beveiligen, waarin Spanje eene vergoeding hoopt te vinden voor het verlies van zoo menige kolonie.

Voor Frankrijk is de goede verhouding tot Spanje van bijzondere waarde. Bij de verklaring, 16 Mei 1907 te Parijs door Pichon en den ambassadeur Leon y Castillo geteekend, waarborgden beide Staten elkander reeds het behoud van

[p. 395]

den status quo op de Europeesche en Afrikaansche kusten van de Middellandsche Zee. Thans is medegedeeld, dat de beginselen, aan die verklaring ten grondslag liggende, voortaan ook zullen worden toegepast in ‘de algemeene staatkunde’ der beide gouvernementen. Dit zal wel insluiten dat, in oorlogsgeval, Spanje het vervoer van Frankrijks Afrikaansche troepen over zijne spoorwegen toestaat, en dat Frankrijk van Spaansche steunpunten (Valencia, de Balearen) gebruik zal mogen maken ter verzekering der communicatie tusschen Marseille en Algiers.

De verschijning van een Engelsch oorlogsschip te Carthagena, om bij de betoasting dezer Fransch-Spaansche entente tegenwoordig te zijn, brengt het bezoek in herinnering dat Eduard VII zes jaar geleden aan hetzelfde Carthagena bracht, en waarbij hij Spanje den weg heeft opgelokt dien het thans ten einde heeft geloopen.

De erfgenaam der Welfische aanspraken op het door Pruisen in 1866 geannexeerde Hannover zal eerstdaags den troon van Brunswijk beklimmen, zonder dat zijn huis van die aanspraken op Hannover uitdrukkelijk afstand heeft gedaan. Men zal zich, behalve met den eed door den jongen vorst afgelegd als Pruisisch officier, met de door hem af te leggen verklaring van onderwerping aan de Rijksgrondwet vergenoegen, waarvan een der artikelen de stemmen van Hannover in den Bondsraad aan Pruisen toewijst, m.a.w. het feit der inlijving van 1866 erkent.

De Keizer heeft een resultaat bereikt dat niet zonder gewicht is voor den vrede en de toekomst van het Rijk. Hij heeft dit gedaan zonder den hertog van Cumberland de vernedering op te leggen der openlijke verzaking van dure beloften, aan zijne partij in Hannover voorheen gegeven. De schoonzoon van den Keizer geworden zoon van den hertog zal te Brunswijk niet tegen zijn schoonvader complotteeren, en hij of zijne kinderen zullen de beloften, door den hertog van Cumberland afgelegd, wel nimmer hernieuwen. Doch de Al-duitschers roepen schande over deze clemente uitlegging van vroegere Bondsraadsbesluiten, en de duitsche Kroonprins heeft in een geruchtmakend schrijven aan den Rijkskanselier, dat hij zorg heeft gedragen aanstonds aan de publiciteit over

[p. 396]

te geven, doen weten dat ook hij deze clementie afkeurt.

Het is niet de eerste maal dat deze kroonprins van zich hooren laat, en telkens blijkt dat hij in voorstellingen leeft welke den Alduitschen chauvinisten dierbaar zijn. Men herinnert zich zijn applaudisseeren van Heydebrand tijdens de Marokko-crisis; zijn opkomen tegen Hauptmann's gedachtenis-spel dezen zomer te Breslau. Ook zijn vader placht in jonger jaren gaarne een ‘gepantserde vuist’ te zetten, maar in woorden; hij is er nimmer toe gekomen met die vuist in den blinde los te slaan.

Men neme den kroonprins niet al te ernstig op. Na door zijn vader en door Bethmann gekapitteld te zijn, geeft hij zeer klein bij, en doet nu alsof zeer tegen zijn, zin de befaamde brief publiek was geworden, hoewel het vast staat dat hijzelf die aan de couranten liet zenden. Het heet nu dat hij daarmee geen verzoek tot letterlijke publicatie bedoeld had.

In het huis Hohenzollern hebben de kroonprinsen doorgaans bijzonder veel op hun regeerende vaders te zeggen gehad, en de tegenwoordige verwijdert zich niet van deze traditie. Maar het staat nog te bezien of hij, Keizer geworden, niet dezelfde lijn van ontwikkeling zal volgen als zijn vader, dien Europa begonnen is voor een snoevenden sabreur te houden, en wat is nu nog van dien indruk over?

In Engeland hebben de beide ministres parlant au public, Churchill en Lloyd George, ieder een groote redevoering gehouden.

Eerst Churchill te Dundee, 8 October, over Ulster en de Home Rule. Eerst het gewone adagium: voor de wet werken zal is het 1915, en den Unionisten, die immers beweren dat de meerderheid der natie de wet niet wil, kunnen dus rustig het resultaat der eerstvolgende algemeene verkiezingen afwachten.

Maar dan wat nieuws: de Home Rule-wet, heeft hij gezegd, is geen kruidje-roer-mij-niet; zij kan nòg gewijzigd worden, mits bij gemeen overleg der verschillende belanghebbenden.

Hoe nu? zit dan Asquith aan Redmond niet langer vast? Redmond heeft zich aanstonds gehaast te verklaren dat hij zich over de rede van den minister van marine buitengemeen

[p. 397]

bevreemdde. Ulster van de wet uit te sluiten en dus onmiddellijk onder het Londensche parlement te laten kan, zeide hij, in het geheel niet in aanmerking komen. En waar blijft Asquith's meerderheid als Redmond hem den rug toekeert?

De rede van Churchill heeft dan ook den dampkring volstrekt niet gezuiverd. Men mag haar houden voor een teeken dat het kabinet zich over het verzet van Ulster meer verontrust dan het weten wil. Ook is er een algemeen gerucht dat Koning George in het spel is gekomen, die te kennen moet hebben gegeven, hoe gaarne hij een uitbarsting voorkomen zag. De toekomst moet spoedig leeren wat er van dit alles is.

Intusschen heeft Lloyd George een nieuwen veldtocht tegen de grootgrondbezitters geopend. De cijfers, die hem aanleiding geven tot dit optreden, zijn overbekend. Sedert 1878 is de met koren bezaaide oppervlakte in het Ver eenigd Koninkrijk met de helft verminderd, en de opbrengst van den geheelen grond met één derde. Het aantal landarbeiders is van 1 millioen in 1850 gedaald tot 700.000 in 1901, en daalt nog steeds, niettegenstaande in de laatste 10 jaar de geheele bevolking met 12% is toegenomen. 77% der inwoners van het Vereenigd Koninkrijk zijn stedelingen. Engeland is voor zijne voeding geheel afhankelijk geworden van het buitenland en van zijne koloniën.

Wat het ‘Ministerie van den Bodem’, dat Lloyd George verlangt, hieraan veranderen zal? Het zal zijn best doen den prijs van het landgebruik te regelen, het kleine grondbezit te bevoordeelen, enz. Zal hiermede ooit worden bereikt dat de productiekosten van het koren in Engeland worden teruggebracht tot het bedrag waarop zij staan in Rusland of in Canada? Oud-Engeland is nu eenmaal in economischen zin geen land meer op zichzelf, maar het kleine luxekwartier van een groot wereldrijk...

C.