De Gids. Jaargang 77

[p. 372]

Buitenlandsch overzicht.

Imbroglio.
26 Juli 1913.

Indien er ooit eene voorspelling falikant uitgekomen is, is het wel die van het Overzicht der vorige maand, dat het met de vijandelijkheden tusschen Bulgaren en Serviërs zoo'n vaart niet zou loopen, want dat Rusland het nog wel zou weten te verhinderen. Rusland is met alles te laat geweest. Waardoor het zich gebonden mag hebben gevoeld? Weet het zelf niet wat het wil, of wordt het niet naar den eisch bestuurd tegenwoordig? De vernietiging van het jonge Balkanverbond is voor Rusland zulk een streep door de rekening, dat men zich verbaast hoe die mogendheid haar ouden invloed op de Balkanvolken zóó weinig heeft weten te doen gelden. Zij heeft zich alweder een keer door Oostenrijk laten vergauwen.

En dan mocht men verleden maand ook nog eenige hoop hebben dat koning Ferdinand zijn in Europa hoog aangeschreven gezag zou hebben weten in de hand te houden. Wat een débâcle! Er moeten krachten aan het werk zijn geweest die wij nog maar zeer onvolledig kennen. In ieder geval zijn het, bij de Bulgaren, blinde krachten geweest.

Voor Oostenrijk is de bom verkeerd gesprongen. Voor de zooveelste maal heeft men op den Ballplatz het roer weer eens moeten omleggen; men heeft daarin een groote oefening gekregen, en de stuurman doet het zonder dat er een spier op zijn gelaat vertrekt. Servië, dat dupe had moeten

[p. 373]

worden, heeft den verraderlijken aanval niet alleen doorstaan, maar den belager met groot verlies teruggeworpen. En terwijl Bulgarije's hoofdmacht aan het misdadig avontuur werd gewaagd, drongen eerst de Grieken op, schoten vervolgens de Roemeniërs uit hun hoek, en nu eindelijk zelfs de Turken. Adrianopel, ten koste van duizenden menschenlevens hun ontrukt, is hun nu zonder slag of stoot weer prijsgegeven, en zelfs heeft het Turksche leger de grens van Oud-Bulgarije overschreden. Zullen nu de mogendheden toelaten dat Turkije de praeliminairen van Sint-James verscheurt? Zullen de Balkanvolken het toelaten?

De mogendheden aarzelen. De taal van Asquith was dreigend; de daden van Engeland zijn het tot dusver niet. Rusland is het met zichzelf niet eens, of het toetasten zal in Armenië, ja dan neen. Met oorlogsschepen dwingt men tot de ontruiming van Adrianopel niet. Zal men er toe lokken met een gouden brug te bouwen?

Turkije heeft, zal het in Azië voortbestaan, veel geld, en een zekere mate van goedwilligheid der mogendheden noodig. Zal men afwachten wat kracht deze overweging te Konstantinopel zal blijken te bezitten? Maar er is haast bij; laat men de zaken nu nog op haar beloop, het Balkan-schiereiland wordt één brandmijt en moordhol. Ten genoegen van Turken en Oostenrijkers. Europa's belang daarentegen is, dat het een bruikbaar lid der geordende Europeesche statengemeenschap zal worden. Wie zal de ordening ter hand nemen? Wie kan het doen?

De hoop is thans op Roemenië gevestigd met zijn intact leger en zijn welberaden vorst. Roemenië heeft zich indertijd in de gebeurtenissen verrekend. Het heeft op de nederlaag der vier koningen gespeculeerd. Thans geeft de twist dier koningen het de gelegenheid, al het verzuimde in te halen. Weinig meer dan een maand geleden aarzelde het nog, of het de zijde van Bulgarije moest kiezen, dan wel die van Servië. Sedert Bulgarije een schelmstuk bedreef en bovendien zich daarbij nog in zijn krachten misrekende, had Roemenië natuurlijk nog maar ééne keus. Bewondering is niet misplaatst voor de zeer staatkundige wijze waarop het tot dusver zijn veldtocht gevoerd heeft. Eén van tweeën, òf Bulgarije's koning is door de dommekracht van de hebzucht

[p. 374]

en eigenwaan zijner onderdanen tijdelijk bedwongen geweest, òf koning Carol is een beter politicus dan de hooggeroemde koning Ferdinand.

Het is niet in Roemenië's belang, dat Bulgarije wordt vermorzeld; evenmin in dat van Europa, of van de Balkansamenleving als geheel. Evenmin kan Roemenië wenschen dat het Balkanpresidium 't welk het nastreeft, zal moeten beginnen met de wederinruiming van Thracië aan den Turk. Indien het gelukt aanstaande week te Boekarest een nieuwen Balkanbond te sluiten, bij een tractaat dat Servië en Griekenland bevredigt zonder Bulgarije van alle vruchten der vroegere overwinningen te berooven; - indien dit onwaarschijnlijke waarheid wordt, dan is die Balkanbond sterk genoeg om Turkije tot achter de lijn Enos-Midia terug te drijven. Lukt het niet, dan is een namelooze ellende te voorzien. Het jammerlijkste zou zijn als Oostenrijk zijn ‘autonoom’ Macedonië er door kreeg, een element van zwakte en tweedracht, alleen geschikt om het den Oostenrijkers gemakkelijker te maken, eenmaal langs de Wardar naar Saloniki door te dringen. De gelegenheid op het Balkanschiereiland is nu eenmaal zóó, dat de thans geconstitueerde natiën geen heil kunnen vinden dan in een bond. Elkander absorbeeren zullen zij nimmer, en blijven zij ieder op zichzelf, dan blijft ook de ethnologisch bonte middenstrook, die tusschen de Grieksche en de Slavisch-Roemeensche wereld den overgang vormt, een verlokkende straat waarop de Oostenrijksche intrigant, van zijn vooruitgeschoven Bosnië uit, zich kan en zal wagen.

C.