De Gids. Jaargang 76

[p. 179]

Aanteekeningen en opmerkingen.

De Alkmaarsche Gedachtenisviering.

- Wanneer een vreemdeling, in September van dit jaar ons land bereizende, toevallig den 16^en van die maand in Alkmaar was beland, het Noord-Hollandsche stadje met zijn fraai zestiende-eeuwsche stadhuis en niet minder fraaie stadswaag, waarop zijn Reisgids zijn aandacht had gevestigd, dan zou hij, ziende hoe de stad een feestelijk aanzien had, hoe de meeste huizen met vlaggen versierd waren en hoe de inwonenden, met de stadskleuren getooid, door de straten drentelden, niet anders hebben kunnen denken dan dat hier een of andere plaatselijke beroemdheid gehuldigd werd, misschien wel een nieuwe burgemeester zijn blijde intrede stond te houden. Op zijn reis toch, door het land, door de provincie, en zelfs bij het naderen van het stadje zou onze vreemdeling van iets als een feestviering, waarin ook door een ander deel van de Nederlandsche bevolking belang werd gesteld, niets hebben kunnen waarnemen. De treinen waren schaars bezet en bij het uitstappen aan het station Alkmaar was van eenige minder gewone drukte of van een zelfs maar matige levendigheid niets te bespeuren.

Indien inderdaad een of ander buitenlander den 16^en September Alkmaar bezocht, dan is het te hopen, dat hij zich bepaald heeft tot het bezichtigen van de hem gesignaleerde merkwaardigheden van de stad, en dat hij naar den aard van de feestelijkheid, die de burgers in zoo grooten getale op de been bracht en hen de vlaggen had doen uitsteken, niet heeft geïnformeerd.

[p. 180]

Want had hij moeten hooren dat hier een Nederlandsche schrijfster zou gehuldigd worden, een kunstenares die een sieraad en een eere geweest is voor de letterkunde van haar land, een vrouw even eerbiedwaardig om haar talent als om haar karakter, dan zou hij zeker gevraagd hebben dat men hem de Nederlanders van naam mocht aanwijzen, de dichters en prozaschrijvers, de vertegenwoordigers van letterkundige maatschappijen, misschien wel van de Regeering, die hier bijeengekomen waren om aan deze Nederlandsche beroemdheid de eer te brengen die haar, naar men hem verzekerd had, toekwam.... En die Nederlanders warenden 16^en September te Alkmaar niet te vinden!

Geen van onze romanschrijvers of romanschrijfsters, geen van onze dichters of dichteressen hadden zich de moeite getroost daarheen te gaan; geen van onze letterkundige genootschappen, noch de maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, noch de Vereeniging van Nederlandsche Letterkundigen, was daar vertegenwoordigd. Van al de hoogleeraren in de Nederlandsche letterkunde aan onze Universiteiten was er slechts één opgekomen, die van de Amsterdamsche Universiteit. De groote dagbladen hadden het niet de moeite waard gevonden, een eigen verslaggever naar Alkmaar te zenden, maar gemeend zich tevreden te moeten stellen met hetgeen plaatselijke correspondenten hun zouden mededeelen.

Alleen de Nationale Vrouwenraad, de Wereld-Bibliotheek en De Gids deden van hunne belangstelling blijken, en dan - tot veler blijde verrassing! - de Koningin.

Bij gelegenheid van de troonsbestijging van Koningin Wilhelmina is in dit tijdschrift, in een opstel getiteld: ‘De letterkunde naast den troon’, de hoop uitgesproken dat de jonge Vorstin ‘zich niet (zou) vergenoegen met belang te stellen in hetgeen hare onmiddellijke omgeving belangstelling inboezemt, maar dat zij, door op hare wijze te genieten van de bloem der beschaving, welke kunst en letteren heet, naast de taak door de Grondwet der Vorstin voorgeschreven, ook die andere (zou) vervullen, die de natuur aan de vrouw heeft aangewezen’, als ‘draagster van het ideale’.

Sedert dit geschreven werd, zijn veertien jaar verloopen, en in dien tijd is van eenige belangstelling van onze Koningin

[p. 181]

voor letteren en kunst naar buiten slechts een zeer enkele maal iets gebleken. Ik herinner aan het bezoek dat de Vorstin bracht aan de voorstelling van ‘Gijsbrecht van Aemstel’, waarmede in Juni j.l. het Nationaal Muziekfeest werd ingeleid. Daarop volgde nu de hulde aan de nagedachtenis van Mevrouw Bosboom-Toussaint.

Is het toevallig, dat deze beide gebeurtenissen elkaar met slechts enkele maanden tusschenpoozen zijn gevolgd, of wijzen zij wellicht op een herleefde belangstelling van Koningin Wilhelmina in onze kunst en in onze letterkunde, en zullen, nu Vondel en Toussaint daarvan genoten hebben, ook levende kunstenaars, dichters en prozaschrijvers er iets van ondervinden?

Zullen er op dit Alkmaarsche victorietje nog meer van dien aard volgen?

J.N.v.H.

Dr. Johannes Dyserinck.

- Een droevige naklank op de gedachtenisviering van den 16^en September is de dood van den vurigen Toussaint-vereerder: Dr. Johannes Dyserinck. Wat heeft de rusteloos werkende verzamelaar, die vond wat niemand wist te vinden en door de eene vondst weer op het spoor van andere merkwaardigheden wist te komen, die, ook op hoogen leeftijd, zijn gezondheid niet ontzag en geen vermoeienis te groot achtte, waar het gold zijne verzamelingen met iets in zijn oogen waardevols te verrijken of aan het licht te brengen wat tot dan in bibliotheek of particuliere verzameling verscholen lag, een som arbeids verricht in zijn zeven en zeventig levensjaren!

Bij hartstochtelijke verzamelaars dreigt de geest van kritiek, in den zin van onderscheid-maken tusschen het gewichtige en het minder gewichtige, soms verloren te gaan....

et dans l'objet aimé tout leur devient aimable.

Ook Dyserinck ontsnapte niet steeds aan dat gevaar. Maar hij was er zich van bewust, en liever vulde hij zijn portefeuilles met vijf en twintig stukken van geene of van

[p. 182]

geringe waarde dan dat één regel schrifts, waardoor een eigenaardigheid van zijn held of heldin aan den dag gebracht kon worden, hem ontging. Anderen na hem moesten dan maar het kaf van het koren schiften: koren was er in alle geval in hetgeen hij in zijn voorraadschuren borg.

Sic vos, non vobis mellificatis geldt ook voor deze nijvere bijen. Anderen zullen later zeker hun voordeel weten te doen met de vondsten en publicatiën van Dr. Johannes Dyserinck. Maar dat wat hij voor Wolff en Deken, door de uitgaaf en toelichting van hare brieven, voor Nicolaas Beets, door zijn boek over den schrijver en door zijn Herinneringen naar aanleiding van de door hem georganiseerde Beets-tentoonstelling, en nu het laatst voor Mevrouw Bosboom-Toussaint heeft gedaan, - zijn kunsthistorische studiën over ‘De Nachtwacht’ en ‘De Schuttersmaaltijd’ mogen hier ook vermeld worden - is van blijvende waarde. En zoo neemt hij in de geschiedenis onzer letterkunde als naarstig vorscher, wiens arbeid die geschiedenis ten goede is gekomen en nog verder komen zal, een eervolle plaats in.

J.N.v.H.